วันอภิวัฒน์
ย่ำรุ่งวันที่ ๒๔ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๔๗๕ วันแห่งการอภิวัฒน์สยาม คณะราษฎรได้กระทำการยึดอำนาจ ล้มล้างการปกครองสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบประชาธิปไตย
ณ เวลานั้น ทหารเกือบ ๒,๐๐๐ นาย ได้มารวมตัวกันที่ด้านหน้าพระที่นั่งอนันตสมาคม โดยเข้าใจว่าเป็นการซ้อมรบ ขณะที่บริเวณลานพระบรมรูปทรงม้า นายพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา หัวหน้าคณะราษฎร ได้อ่านประกาศคณะราษฎรบ่งบอกถึงการยึดอำนาจการปกครองได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว
ท่ามกลางความวุ่นวายใจกลางพระนคร ณ เวลานั้น พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จ ฯ แปรพระราชฐาน ณ วังไกลกังวลและทรงทราบเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงการปกครองในช่วงเช้าวันเดียวกัน
ในวันนั้น คณะราษฏร ได้ส่งโทรเลขไปกราบบังคมทูลให้ทรงทราบเรื่องที่ได้ยึดอำนาจ และขอพระราชทานรัฐธรรมนูญ โดยเชิญให้พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเสด็จพระราชดำเนินกลับมาดำรงตำแหน่งพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ โดยนาวาตรีหลวงศุภชลาศัย ได้นำเรือรบหลวงสุโขทัยมารับเสด็จกลับพระนคร ด้วยพระราชประสงค์ที่ไม่ต้องการให้เกิดการต่อสู้กันจนเสียเลือดเนื้อ เกิดการจลาจล สร้างความเสียหายแก่บ้านเมือง อีกทั้งเพื่อให้นานาประเทศยอมรับรองการจัดตั้งรัฐบาลใหม่ตามรัฐธรรมนูญ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงยอมรับที่จะเป็นพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ
แม้ว่าปัญหาความยุ่งยากทางการเมืองการปกครองของประเทศจะทำให้พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่ทรงสบายพระราชหฤทัย แต่พระองค์ก็ทรงเห็นแก่ความสงบของบ้านเมืองมากกว่าสิ่งอื่นใด
ที่มา
บทสารคดี “ปกเกล้าธรรมราชา” สารคดีเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ในวโรกาสครบ ๑๒๐ ปี แห่งวันพระบรมราชสมภพและเป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ประจำปี ๒๕๕๖
