8 ธันวาคม พ.ศ. 2506
ผู้เรียบเรียง ศาสตราจารย์พิเศษ นรนิติ เศรษฐบุตร
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต
วันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2506 เป็นวันที่ จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ นายกรัฐมนตรี คนที่ 11 ของไทยได้ถึงอสัญกรรมในขณะที่ยังดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จึงเป็นนายกรัฐมนตรีคนเดียวที่เสียชีวิตในเวลาที่ยังเป็นหัวหน้ารัฐบาลอยู่นั่นเอง
จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ขึ้นมาเป็นนายกรัฐมนตรีโดยการยึดอำนาจ เพราะเป็นผู้บัญชาการทหารบกและผู้บัญชาการทหารสูงสุด จึงเป็นผู้ที่มีอำนาจทางทหารมากจากการยึดอำนาจในวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้รอเวลาจัดการเตรียมการอยู่ระยะเวลาหนึ่ง ปกครองประเทศโดยอาศัยอำนาจปฏิวัติออกประกาศคณะปฏิวัติเป็นกฎหมายมาบังคับใช้ จนถึงวันที่ 28 มกราคม พ.ศ. 2502 จึงได้ ออกประกาศธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พ.ศ. 2502 มาเป็นกติกาในการปกครองประเทศ ตั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญที่ให้ทำหน้าที่สภานิติบัญญัติด้วยแล้ว จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ จึงได้เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ในวันที่ 9 กุมภาพันธ์
รัฐบาลของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ นั้นเป็นรัฐบาลที่มีอำนาจมาก เพราะนายกรัฐมนตรีมีอำนาจตามมาตรา 17 ของธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พ.ศ. 2502 ที่ให้อำนาจหัวหน้ารัฐบาลที่จะสั่งการอย่างเด็ดขาดได้ดังความที่ว่า
“...ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีเห็นสมควรเพื่อประโยชน์ในการระงับหรือปรามปราบการกระทำอันเป็นการบ่อนทำลายความมั่นคงของราชอาณาจักรหรือราชบังลังก์ หรือการกระทำอันเป็นการบ่อนทำลาย ก่อกวนหรือคุกคามความสงบที่เกิดขึ้นภายใน หรือมาจากภายนอกราชอาณาจักร ให้นายกรัฐมนตรีโดยมติของคณะรัฐมนตรีมีอำนาจสั่งการหรือกระทำการใด ๆ ได้ และให้ถือว่าคำสั่งหรือการกระทำเช่นว่านั้นเป็นคำสั่งหรือการกระทำที่ชอบด้วยกฎหมาย...”
ขณะที่เป็นนายกรัฐมนตรีนั้น จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้ดำรงตำแหน่งอื่นอยู่อีกหลายตำแหน่ง และเป็นผู้ที่ทำงานอย่างจริงจัง ความจริงก่อนที่จะกลับมาทำการยึดอำนาจในวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ก็เคยป่วยมาก ต้องเดินทางไปรักษาตัวที่โรงพยาบาลทหารของสหรัฐอเมริกาที่ใกล้กับกรุงวอชิงตัน จนสุขภาพดีขึ้นจึงเดินทางกลับประเทศไทย สุขภาพของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ มาเสื่อมลงจนต้องดูแลรักษากันอย่างมากนั้นปรากฏเป็นช่วงในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2506 แต่ระหว่างที่รักษาพยาบาลนั้น ก็มิได้ยอมหยุดพักงาน จนกระทั่งอาการทรุดลงจนถึงปลายเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2006 จึงได้ยอมเข้ารับการ รักษาตัวที่โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า โดยมีแพทย์ชั้นนำทั้งไทย และจากต่างประเทศเข้ามาดูแลรักษา จนท้ายที่สุด ในเย็นวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2506 จึงได้เสียชีวิตลงอย่างสงบ เมื่อมีอายุได้เพียง 55 ปีเท่านั้นเอง แต่ก็ได้เป็นนายกรัฐมนตรีที่มีอำนาจมากที่สุดในประเทศมาเป็นเวลา 4 ปี 9 เดือน กับ 28 วัน
