แผนปฏิบัติการฮานอย
ผู้เรียบเรียง พัชร์ นิยมศิลป
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ ศาสตราจารย์ ดร. ไชยวัฒน์ ค้ำชู
ประวัติความเป็นมา
หลังจากที่ผู้นำอาเซียนได้รับรองเอกสารวิสัยทัศน์อาเซียน 2020 (ASEAN Vision 2020) ขึ้นในโอกาสครบรอบ 30 ปีการก่อตั้งอาเซียน เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม ค.ศ. 1997 ชาติสมาชิกอาเซียนได้ตกลงกันในวิสัยทัศน์อาเซียน ได้แก่ การเป็นวงสมานฉันท์แห่งประชาชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ การเป็นหุ้นส่วนเพื่อการพัฒนาอย่างมีพลวัตและอยู่ร่วมกันอย่างสันติ มีเสถียรภาพและความมั่งคั่ง มุ่งปฏิสัมพันธ์กับประเทศภายนอกภูมิภาคอาเซียน และ เป็นชุมชนที่สังคมเอื้ออาทรต่อกัน ต่อมาในการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ 6 เมื่อเดือนธันวาคม ค.ศ. 1998 ผู้นำประเทศอาเซียนได้ร่วมกันจัดทำแผนปฏิบัติการฮานอยขึ้นอาเซียนได้จัดทำแผนปฏิบัติการฮานอยขึ้นเพื่อที่จะเป็นแนวทางในการทำให้วิสัยทัศน์อาเซียน 2020 เกิดผลในทางปฏิบัติ
วัตถุประสงค์และเป้าหมาย
แผนปฏิบัติการนี้เป็นแผนปฏิบัติการฉบับแรกที่ได้กำหนดกิจกรรมและโครงการต่างๆ ให้ประเทศสมาชิกยึดถือ กล่าวคือเป็นแผนปฏิบัติการแรกที่นำไปสู่ ประกาศความคิดริเริ่มเพื่อการรวมกลุ่มของอาเซียน (Initiative For ASEAN Integration: IAI) แผนปฏิบัติการเวียงจันทร์ (Vientiane Action Programme: VAP) และ แผนงานการรวมกลุ่มของอาเซียน (Roadmap for Integration of ASEAN: RIA) เป็นต้น แผนปฏิบัติการฮานอยได้เน้นความสำคัญอย่างยิ่งในแผนงานด้านเศรษฐกิจเนื่องจากในขณะนั้นประเทศต่างๆในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ต้องเผชิญกับวิกฤติเศรษฐกิตและการเงินโลก ค.ศ. 1997 (วิกฤตต้มยำกุ้ง) เศรษฐกิจฟองสบู่ที่แตกในประเทศไทยนั้นได้ลุกลามสร้างผลกระทบเศรษฐกิจของประเทศสมาชิกอาเซียนอื่นๆ อย่างรุนแรง ดังนั้นแผนปฏิบัติการฮานอยจึงมุ่งฟื้นฟูเศรษฐกิจและเยียวยาผลกระทบทางสังคมที่เกิดจากการผันผวนทางการเงินและเศรษฐกิจโลก
สาระของแผนปฏิบัติการฮานอย
แผนปฏิบัติการฮานอยประกอบด้วยแผนปฏิบัติการย่อยจำนวน 10 ส่วน ได้แก่
1. เสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับเศรษฐกิจจุลภาคและความร่วมมือด้านการคลัง (Strengthen Macroeconomic and Financial Cooperation) เพื่อที่จะสร้างความมั่นใจและฟื้นฟูการเติบโตทางเศรษฐกิจและเสริมสร้างความมั่นคงให้กับการเงินและตลาดทุนในระดับภูมิภาคอันจะส่งผลเป็นการป้องกันไม่ให้เกิดวิกฤติเศรษฐกิจขึ้นอีกในอนาคต
2. ส่งเสริมการร่วมกลุ่มทางเศรษฐกิจให้มากขึ้น (Enhance Greater Economic Integration) เพื่อที่จะสร้างความมั่นคง ความมั่งคั่งและเป็นภูมิภาคที่มีศักยภาพในการแข่งขันสูงที่สินค้า การบริการและการลงทุนสามารถเคลื่อนย้ายได้เสรี การเคลื่อนย้ายทุนสามารถทำได้ง่ายขึ้น อีกทั้งสามารถขจัดความยากจนและลดความเลื่อมล้ำทางด้านสังคมและเศรษฐกิจได้ โดยในส่วนที่สองนี้จะเป็นส่วนที่มีรายละเอียดปลีกย่อยมากที่สุด ยกตัวอย่างเช่น การเร่งรัดให้เกิดเขตการค้าเสรีอาเซียน (AFTA) ซึ่งจะเป็นการเปิดเสรีทางการค้าสินค้าผ่านอัตราภาษีศุลกากรพิเศษที่เท่ากัน (CEPT) การผสานพิธีศุลกากร (Customs Harmonisation) สร้างมาตรฐานร่วมที่สามารถอ้างอิงได้ระหว่างประเทศสมาชิกอาเซียน นอกจากนั้นยังระบุถึงเป้าหมายในการปฏิบัติตามกรอบความตกลงด้านการลงทุนอาเซียน (Framework Agreement on ASEAN Investment Area: AIA) และกรอบความตกลงด้านบริการอาเซียน (The ASEAN Framework Agreement on Services: AFAS) การสร้างความมั่นคงของมนุษย์ เช่น อาหาร ป่าไม้และสิ่งจำเป็นพื้นฐานอื่นๆ ของมนุษย์ การสร้างความเข้มแข็งให้กับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) การส่งเสริมและคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา การท่องเที่ยว ธุรกิจออนไลน์ และการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานระดับภูมิภาคอย่างการคมนาคม การสื่อสาร พลังงานและการชลประทาน
3. ส่งเสริมวิทยาศาสตร์และการพัฒนาเทคโนโลยีและโครงสร้างพื้นฐานสารสนเทศ (Promote Science & Technology Development and Develop Information Technology Infrastructure) โดยมีเป้าหมายที่จะจัดตั้งโครงสร้างพื้นฐานสารสนเทศอาเซียน ( the ASEAN Information Infrastructure: AII)
4. ส่งเสริมการพัฒนาสังคมและการตระหนักรู้ถึงผลกระทบทางสังคมจากวิกฤติเศรษฐกิจและการเงิน (Promote Social Development and Address the Social Impact of the Financial and Economic Crisis)
5. ส่งเสริมการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ (Promote Human Resource Development) ผ่านการให้การศึกษาและการสร้างเครือข่าย อาทิ เครือข่ายมหาวิทยาลัยอาเซียน (ASEAN University Network) เครือข่ายพัฒนาทักษะสำหรับผู้หญิง และเครือข่ายเจ้าหน้าที่ของรัฐ
6. อนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืน (Protect the Environment and Promote Sustainable Development) โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจัดการมลพิษข้ามชาติอย่างปัญหาหมอกควัน การสร้างศูนย์พยากรณ์เฉพาะสำหรับตรวจหาไฟป่า การก่อตั้งศูนย์อาเซียนเพื่ออนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ ( ASEAN Regional Center for Biodiversity Conservation) เป็นต้น นอกจากนั้นส่วนนี้ยังมีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมแผนการรักษาสิ่งแวดล้อมในระดับโลก เช่น Agenda 21 และข้อตกลงด้านสิ่งแวดล้อมนานาชาติอื่นๆ อีกด้วย
7. เสริมสร้างสันติภาพและความมั่นคงในภูมิภาค (Strengthen Regional Peace and Security)
8. เพิ่มบทบาทอาเซียนในฐานะกำลังสำคัญในการรักษาสันติภาพ ความยุติธรรมและความสมส่วนทั้งระดับภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกและระดับโลก (Enhance ASEAN’s Role as an Effective Force for Peace, Justice and Moderation in the ASIA-Pacific and in the World) ผ่าน TAC และ ARF
9. ส่งเสริมการตระหนักรู้ถึงอาเซียนและจุดยืนอาเซียนในฐานะสมาชิกของประชาคมโลก (Promote ASEAN Awareness and its Standing in the International Community)
10. พัฒนาการโครงสร้างองค์กรอาเซียนและกลไกต่าง ๆ (Improve ASEAN’s Structures and Mechanisms) โดยกำหนดให้มีการทบทวนโครงสร้างอาเซียนใหม่ให้สอดคล้องกับกิจกรรมใหม่ ๆ การขยายองค์กรรับประเทศสมาชิกใหม่และสถานการณ์ที่เปลี่ยนไปในภูมิภาค อีกทั้งกำหนดให้มีการทบทวนบทบาทของสำนักเลขาธิการอาเซียนให้สามารถสนับสนุนการปฎิบัติตามแผนปฏิบัติการฮานอยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เอกสารอ้างอิง
กรมอาเซียน กระทรวงการต่างประเทศ. ASEAN Mini book . (กรุงเทพฯ : กรมอาเซียน กระทรวงการต่างประเทศ,2555.), 36.
Hanoi Plan of Action adopted by the Heads of State/Government at the 6th ASEAN Summit, in Ha Noi, Viet Nam on 15 December 1998.
