การให้ความเห็นชอบ

ผู้เรียบเรียง เชษฐา ทองยิ่ง

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร จเร พันธุ์เปรื่อง

---

การปกครองระบอบประชาธิปไตยเป็นระบอบการปกครองที่มีหลักการที่เป็นประโยชน์แก่ประชาชนหลายประการ โดยเฉพาะการให้สิทธิ เสรีภาพ ความเสมอภาค และการมีส่วนร่วมของประชาชน ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นว่า อำนาจอธิปไตยหรืออำนาจสูงสุดในการปกครองประเทศ เป็นของประชาชน ดังนั้น การดำเนินการใดๆในการบริหารประเทศที่มีผลต่อประเทศชาติและประชาชนแล้ว จะต้องได้รับความเห็นชอบจากประชาชนก่อน จึงจะสามารถดำเนินการในเรื่องนั้นๆได้ ทั้งนี้ การปกครองระบอบประชาธิปไตยของไทย เป็นประชาธิปไตยแบบทางอ้อมหรือแบบ มีผู้แทน การที่จะให้ความเห็นชอบในเรื่องใดๆนั้น จึงเป็นอำนาจของผู้แทนที่ประชาชนเลือกเข้าไป ทำหน้าที่ต่างๆแทนตนนั่นเอง

ความหมาย

คำว่า “เห็นชอบ” มาจากภาษาอังกฤษคำว่า “approve” ซึ่งแปลว่า เห็นชอบ อนุมัติ พอใจเห็นดีด้วย หรือจะใช้คำว่า “consent” ซึ่งแปลว่า เห็นชอบ ยินยอม หรืออนุญาต ก็ได้

ในความหมายทั่วไป ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน แม้จะมิได้ให้ความหมายของคำว่า “เห็นชอบ” ไว้โดยตรง แต่สามารถเทียบเคียงได้กับคำว่า “เห็นดีเห็นงาม” ซึ่งหมายความว่า “คิดหรือรู้สึกคล้อยตาม”

ส่วนความหมายในทางนิติบัญญัติ คำว่า “เห็นชอบ” หมายถึง “การให้ความยินยอมในมาตรการต่างๆ ทางนิติบัญญัติที่เสนอต่อสภา”

กระบวนการและลักษณะของการให้ความเห็นชอบ

โดยทั่วไปแล้ว การให้ความยินยอมในมาตรการต่างๆทางนิติบัญญัติที่เสนอต่อสภานั้น การที่จะเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบในเรื่องใดนั้น สมาชิกสภาเพียงคนเดียวย่อมตัดสินไม่ได้ การให้ความเห็นชอบต้องเป็นไปตามกระบวนการ กล่าวคือ เมื่อมีการเสนอร่างกฎหมาย ญัตติหรือปัญหาใดต่อสภาเพื่อขอความเห็นชอบ ประธานสภาจะบรรจุเข้าระเบียบวาระพร้อมกับกำหนดนัดประชุมสมาชิกสภาเพื่อขอพิจารณาเรื่องนั้น เมื่อถึงวันนัดประชุมและถึงระเบียบวาระที่ต้องพิจารณา เรื่องนั้น ประธานในที่ประชุมสภาจะเปิดโอกาสให้มีการอภิปรายกันก่อนว่า ผู้ใดจะเห็นด้วยหรือ ไม่เห็นด้วยอย่างไร และเมื่อมีการปิดอภิปรายแล้ว ประธานฯจึงถามมติจากที่ประชุมว่าเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบ ผลการลงมติเสียงข้างมากเป็นเช่นไร มติจะต้องเป็นไปตามนั้น ซึ่งในกรณีนี้เสียงข้างมากที่ออกมาอาจจะเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบก็ได้

ในบางกรณี การขอความเห็นชอบนี้ อาจจะไม่ต้องใช้การลงมติก็ได้ ถ้าหากเรื่องที่พิจารณานั้นเป็นเรื่องที่ไม่สำคัญนัก หรือไม่น่าจะมีปัญหาใด ประธานฯในที่ประชุมจะผ่านการพิจารณา เรื่องนั้นไปโดยไม่มีการลงมติ นั่นคือ ประธานจะสันนิษฐานไว้ก่อนว่า ไม่มีผู้ใดเห็นเป็นอย่างอื่น ดังนั้นเมื่อใดก็ตามที่ประธานฯเห็นว่าไม่มีผู้ใดคัดค้านก็จะใช้วิธีนี้ทันที ตัวอย่างเช่นในการพิจารณารับรองรายงานการประชุมในครั้งที่ผ่านมา เมื่อประธานฯเปิดโอกาสให้ที่ประชุมพิจารณาแล้ว ประธานฯอาจจะประกาศว่า “ถ้าไม่มีผู้ใดเห็นเป็นอย่างอื่น ผมถือว่า ที่ประชุมนี้ให้การรับรองเป็นเอกฉันท์” ความเห็นชอบในลักษณะที่กล่าวไปนี้ เรียกว่า “ความเห็นชอบโดยตลอด (general consent)” หรือ “ความเห็นชอบเป็นเอกฉันท์ (unanimous consent)” หรือ “ความเห็นชอบเงียบ (silent consent)”

กรณีการให้ความเห็นชอบตามบทบัญญัติของกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

ในกระบวนการทางนิติบัญญัติ หากพิจารณาบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ข้อบังคับการประชุมรัฐสภา ข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร และข้อบังคับการประชุมวุฒิสภาที่ใช้อยู่ในปัจจุบันแล้ว พอสรุปให้เห็นว่า มีการนำคำว่า “เห็นชอบ” มาใช้ในหลายกรณีด้วยกัน ที่สำคัญๆ ได้แก่

3.1 การพิจารณาของรัฐสภา สภาผู้แทนราษฎร และวุฒิสภา แล้วแต่กรณี เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญ ร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ ร่างพระราชบัญญัติ รวมถึงร่างแก้ไขกฎหมายดังกล่าว ซึ่งในกรณีนี้จะนำมาใช้มากที่สุดในการพิจารณาในวาระที่สาม ซึ่งเป็นการพิจารณาโดยไม่มีการอภิปราย เพียงแต่ลงมติว่า เห็นชอบหรือไม่เห็นชอบเท่านั้น

3.2 การพิจารณาของรัฐสภา (การประชุมร่วมกันของรัฐสภา) เป็นการพิจารณาในที่ประชุมร่วมกันของสภาผู้แทนราษฎร และวุฒิสภา เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบในเรื่องสำคัญๆตามที่บัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ได้แก่

1) การพิจารณาให้ความเห็นชอบในการแต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ในกรณี ที่พระมหากษัตริย์มิได้ทรงแต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ไว้ หรือในกรณีที่พระมหากษัตริย์ไม่สามารถทรงแต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์เพราะยังไม่บรรลุนิติภาวะหรือเพราะเหตุอื่น

2) การพิจารณาให้ความเห็นชอบในการสืบราชสมบัติ ในกรณีที่ราชบัลลังก์ว่างลง และพระมหากษัตริย์มิได้ทรงแต่งตั้งพระรัชทายาทไว้

3) การพิจารณาให้ความเห็นชอบในการปิดสมัยประชุมสมัยสามัญก่อนครบกำหนดเวลาหนึ่งร้อยยี่สิบวัน

4) การพิจารณาให้ความเห็นชอบให้นำร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ หรือร่างพระราชบัญญัติที่คณะรัฐมนตรีระบุไว้ในนโยบายที่แถลงต่อรัฐสภาว่าจำเป็นต่อการบริหารราชการแผ่นดิน แต่สภาผู้แทนราษฎรมีมติไม่ให้ความเห็นชอบ และคะแนนเสียงที่ไม่ให้ความเห็นชอบ ไม่ถึงกึ่งหนึ่งของจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ เพื่อนำร่างกฎหมายดังกล่าวกลับมาพิจารณาใหม่ตามที่คณะรัฐมนตรีร้องขอ

5) การปรึกษาร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ หรือร่างพระราชบัญญัติที่พระมหากษัตริย์ไม่ทรงเห็นชอบด้วยและพระราชทานคืนมายังรัฐสภา หรือเมื่อพ้นเก้าสิบวันแล้วมิได้พระราชทานคืนมา เพื่อรัฐสภาจะได้ปรึกษาร่างพระราชบัญญัติดังกล่าวนั้นใหม่

ถ้าหากรัฐสภามีมติยืนยันตามเดิมด้วยคะแนนเสียงไม่น้อยกว่าสองในสามของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภาแล้ว ให้นายกรัฐมนตรีนำร่างพระราชบัญญัตินั้น ขึ้นทูลเกล้าฯถวายอีกครั้งหนึ่ง หากพระมหากษัตริย์มิได้ทรงลงพระปรมาภิไธยพระราชทานคืนมาภายในสามสิบวัน ให้นายกรัฐมนตรีนำร่างพระราชบัญญัตินั้นประกาศในราชกิจจานุเบกษา ใช้บังคับเป็นกฎหมายได้เสมือนหนึ่งว่าพระมหากษัตริย์ได้ทรงลงพระปรมาภิไธยแล้ว

6) การพิจารณาให้ความเห็นชอบให้นำร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติม ร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ หรือร่างพระราชบัญญัติที่รัฐสภายังมิได้ให้ความเห็นชอบ เนื่องจากอายุของสภาผู้แทนราษฎรสิ้นสุดลง หรือมีการยุบสภาผู้แทนราษฎร และคณะรัฐมนตรีที่ตั้งขึ้นใหม่ภายหลังการเลือกตั้งทั่วไปร้องขอมา เพื่อให้มีการพิจารณาต่อไป

7) การพิจารณาให้ความเห็นชอบในการประกาศสงคราม

8) การพิจารณาให้ความเห็นชอบหนังสือสัญญาที่จะกระทำกับนานาประเทศ

3.3 การพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎร เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบบุคคลซึ่งสมควรได้รับการแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรี

3.4 การพิจารณาของวุฒิสภา เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบบุคคลในการดำรงตำแหน่งในองค์กรต่างๆ ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ

จากที่กล่าวมา เป็นการพิจารณาเพื่อให้ความเห็นชอบหรือยินยอมในมาตรการต่างๆ ทางนิติบัญญัติ ซึ่งกระทำโดยผู้แทนที่ประชาชนเลือกเข้าไปทำหน้าที่แทนตน อย่างไรก็ตาม บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยบางฉบับ ได้บัญญัติให้ประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งมีอำนาจในการออกเสียงประชามติ (ลงประชามติ) เพื่อให้ความเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบใน เรื่องต่างๆได้โดยตรง ไม่ต้องกระทำผ่านระบบผู้แทน ได้แก่

1. การออกเสียงประชามติเพื่อให้ความเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยทั้งฉบับที่สภาร่างรัฐธรรมนูญได้จัดทำขึ้น ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 เมื่อวันที่ 19 สิงหาคม พ.ศ.2550

2. การออกเสียงประชามติในกรณีที่คณะรัฐมนตรีเห็นว่ากิจการในเรื่องใดอาจจะกระทบ ถึงประโยชน์ได้เสียของประเทศชาติหรือประชาชน นายกรัฐมนตรีโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีอาจปรึกษาประธานสภาผู้แทนราษฎรและประธานวุฒิสภา เพื่อประกาศในราชกิจจานุเบกษา ให้มีการออกเสียงประชามติเพื่อขอความเห็นจากประชาชนว่าจะให้ความเห็นชอบหรือ ไม่เห็นชอบในเรื่องที่คณะรัฐมนตรีได้ขอความเห็นมา อย่างเช่น รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 (ฉบับปัจจุบัน)

นอกจากการออกเสียงประชามติในเรื่องที่คณะรัฐมนตรีได้ขอความเห็นจากประชาชนข้างต้นแล้ว ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 (ฉบับปัจจุบัน) ยังให้มีการจัดออกเสียงประชามติเพื่อขอความเห็นจากประชาชนในกรณีที่มีกฎหมายบัญญัติให้มีการออกเสียงประชามติไว้ด้วย

หนังสือแนะนำให้อ่านต่อ

สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, สรรสาระรัฐธรรมนูญไทย, กรุงเทพฯ : บริษัท รุ่งศิลป์การพิมพ์ (1977) จำกัด , 2548.

บรรณานุกรม

คณิน บุญสุวรรณ . ภาษาการเมืองในระบอบรัฐสภา. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ :โอ เอส พริ้นติ้ง เฮาส์, 2533.

คณิน บุญสุวรรณ . ศัพท์รัฐสภา. กรุงเทพฯ : บพิธการพิมพ์, 2520.

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 114 ตอนที่ 55 ก วันที่ 11 ตุลาคม 2540 .

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 123 ตอนที่ 102 ก วันที่ 1 ตุลาคม 2549.

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 124 ตอนที่ 47 ก วันที่ 24 สิงหาคม 2550.

ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมฉบับราชบัณทิตยสถาน พ.ศ.2542, กรุงเทพฯ: บริษัท นานมีบุ๊คส์ พับลิเคชั่นส์ จำกัด, 2546.

สฤษดิคุณ กิติยากร, ปทานุกรมอังกฤษ-ไทย, กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2539.

ดูเพิ่มเติม

• ออกเสียงลงคะแนน