4 ตุลาคม พ.ศ. 2482
ผู้เรียบเรียง ศาสตราจารย์พิเศษ นรนิติ เศรษฐบุตร
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต
วันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2482 เป็นวันที่กฎหมายจัดตั้งธนาคารชาติผ่านออกมาประกาศใช้ได้ ทั้งนี้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังในตอนนั้น หลวงประดิษฐ์มนูธรรม ได้นำร่างพระราชบัญญัติจัดตั้งสำนักงานธนาคารชาติไทย เสนอให้สภาผู้แทนราษฎรได้พิจารณาในวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2482
“รัฐบาลขอเสนอร่างพระราชบัญญัติจัดตั้งสำนักงานธนาคารชาติไทย พุทธศักราช 2482 โดยมีหลักการว่า เพื่อจัดตั้งสำนักงานธนาคารชาติไทยขึ้นในกระทรวงการคลัง และให้มีฐานะเป็นทบวงการเมือง เพื่อมีอำนาจหน้าที่ประกอบการอันเป็นกิจธุระของธนาคารกลาง และเตรียมการที่จะจัดตั้งธนาคารชาติไทย เพื่อจัดระเบียบการเงินตราและรักษาทุนสำรองไว้ให้เป็นหลักแห่งความมั่นคงในการเงิน และดำเนินวิธีเงินตราและเครดิตของประเทศ”
การจัดตั้งสำนักงานธนาคารชาติไทยครั้งนี้ได้นำไปสู่การออกกฎหมายธนาคารแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2485 จัดตั้งธนาคารแห่งประเทศไทยเป็นองค์กรอิสระ สมัยนั้นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง คือพลเอก เภาเพียรเลิศ บริภัณฑ์ยุทธกิจ นับว่าเป็นคนละคนกันกับรัฐมนตรีคลังคนก่อน แต่นายกรัฐมนตรียังคงเป็นคนเดิมได้แก่ จอมพล ป.พิบูลสงคราม และผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทยคนแรกได้แก่ พระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าวิวัฒนไชย ซึ่งก็คือบุคคลที่ช่วยคิดตั้งสำนักงานธนาคารชาติไทย มากับหลวงประดิษฐ์มนูธรรมนั่นเอง และเปิดดำเนินการเป็นครั้งแรกในวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2485 ซึ่งก็เป็นวันที่คนไทยเราจดจำ ได้ดีเพราะเป็นวันคล้ายวันที่มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับถาวร ฉบับแรกของไทยด้วย
