ทูตนอกแถว
ผู้เรียบเรียง : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ศุทธิกานต์ มีจั่น
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ : ดร.สติธร ธนานิธิโชติ
ทูตนอกแถว (The Alternative Ambassador) เป็นชื่อเพจเฟซบุ๊ก[1] ของ นายรัศม์ ชาลีจันทร์ ข้าราชการบำนาญ สังกัดกระทรวงการต่างประเทศ เคยดำรงตำแหน่งสำคัญ อาทิ กงสุลใหญ่แขวงสะหวันนะเขต สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว อดีตรองอธิบดีกรมสารนิเทศและและรองโฆษกกระทรวงต่างประเทศ กระทรวงต่างประเทศและอดีตเอกอัครราชทูตไทยประจำโมซัมบิกและคาซัคสถาน เป็นต้น
เพจเฟซบุ๊ก ทูตนอกแถว จัดทำขึ้นเมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2563 โดยเริ่มจากการเป็นเฟซบุ๊กส่วนตัวและพัฒนาขึ้นมาเป็นเพจที่เผยแพร่เนื้อหาในรูปแบบของการเล่าเรื่องและแบ่งปันประสบการณ์ทางด้านการทูต การต่างประเทศ เศรษฐกิจ การเมือง สังคม ประวัติศาสตร์ อาหารและดนตรี รวมถึงการแสดงทัศนะในประเด็นทางการเมืองทั้งในประเทศและต่างประเทศ ตลอดจนให้ผู้ติดตามสามารถมองเห็นและทำความเข้าใจแง่มุมอื่นของอาชีพนักการทูตที่อาจมีผู้สนใจและเป็นประโยชน์ต่อสังคม[2] และต่อมาชื่อเพจเฟซบุ๊กทูตนอกแถวได้กลายเป็นฉายาที่ใช้อ้างถึง รัศม์ ชาลีจันทร์ ในการอ้างถึงความเห็นและทัศนะต่าง ๆ ของเขาในพื้นที่สื่อต่าง ๆ
ที่มาของชื่อทูตนอกแถวนั้น สะท้อนบุคลิกลักษณะส่วนตัวของผู้จัดทำเพจ ซึ่งเป็นคนที่ขยันตั้งคำถามกับสิ่งที่เกิดขึ้นรอบตัว โดยเฉพาะเมื่อได้ทำงานเป็นนักการทูตจึงต้องมีทักษะและวิจารณญาณในการศึกษาข้อมูลต่าง ๆ ให้รอบด้าน ทั้งยังมีเป้าหมายเพื่อต้องการแสดงความคิดเห็นและจุดยืนทางการเมืองอย่างอิสระ ซึ่งแม้ได้เคยรับราชการมาเป็นเวลานาน แต่ความคิดเห็นอาจไม่ได้เป็นไปตามแนวโน้มของข้าราชการส่วนใหญ่ในกระทรวงการต่างประเทศ อีกทั้งไม่ต้องการให้มีความเข้าใจผิดว่าหน่วยงานที่เคยเป็นต้นสังกัดอย่างกระทรวงการต่างประเทศมีส่วนเกี่ยวข้องต่อการแสดงความคิดเห็นของตน[3]
นอกจากการแสดงความเห็นและเผยแพร่เกร็ดความรู้ต่าง ๆ ผ่านทางเพจเฟซบุ๊กแล้ว ทูตนอกแถว หรือ รัศม์ ชาลีจันทร์ ได้รับความสนใจอย่างมากจากวาทะ “ผู้ปกป้องอธิปไตยประเทศในรอบร้อยปีมานี้ คือนักการทูตไม่ใช่ทหาร” ที่ทำให้ได้รับความสนใจจากสื่อสังคมออนไลน์ในวงกว้าง ตลอดจนการเข้าไปร่วมสังเกตการณ์ม็อบนักศึกษา การขึ้นปราศรัยให้กำลังใจผู้ชุมนุมในช่วงปลาย ปี พ.ศ. 2563[4] การร่วมชุมนุมกับกลุ่มราษฎรและเรียกร้องให้รัฐบาลรับฟังความคิดเห็นของประชาชนเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้น รวมทั้งได้รับเชิญจากสื่อมวลชนในการให้สัมภาษณ์ถึงประเด็นต่าง ๆ เช่น การวิจารณ์ต่อท่าทีของรัฐบาลไทยและสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) ต่อการรัฐประหารในพม่า ที่ให้ความเห็นว่าการเกิดรัฐประหารทั้งที่ประเทศไทยและพม่าทำให้สถานะของอาเซียนในเวทีโลกมีแนวโน้มจะตกต่ำลง อีกทั้งการเกิดรัฐประหารจากกองทัพที่ไม่มีวินัยและไม่ได้เป็นทหารอาชีพ จะเป็นตัวบั่นทอนความเจริญเติบโตของประเทศ ดังนั้น การทำให้ประเทศไม่มีการรัฐประหารและการปฏิรูปกองทัพจึงเป็นเงื่อนไขสำคัญที่จะทำให้ประเทศเจริญเติบโตและพัฒนาได้อย่างจริงจัง[5] นอกจากนี้แล้ว ยังมีการแสดงความคิดเห็นต่อประเด็นทางสังคมการเมืองอื่น ๆ เช่น ปรากฏการณ์ย้ายประเทศของคนรุ่นใหม่[6] และประเทศไทยภายใต้สภาวะไม่เป็นประชาธิปไตยในสายตาต่างชาติ[7] ความเห็นเกี่ยวกับการจัดการวัคซีนของรัฐบาล รวมทั้งตั้งคำถามต่อเหล่านักการทูตในการทำหน้าที่เพื่อผลประโยชน์แห่งชาติซึ่งก็คือประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศ รวมไปถึงความหวังที่จะมีรัฐบาลที่เป็นตัวแทนของประชาชนบนกติกาที่เที่ยงธรรมและสุจริต[8] โดยเฉพาะการเน้นย้ำว่าการต่างประเทศจะไม่พัฒนา ถ้าประเทศไม่เป็นประชาธิปไตย[9] เป็นต้น
ภาพ : รัศม์ ชาลีจันทร์ จากรายการ THE STANDARD Daily[10]
อย่างไรก็ดี แม้เนื้อหาในเพจทูตนอกแถวและความคิดเห็นของรัศม์จะได้รับความนิยมและกล่าวถึงอย่างมาก แต่มีบางประเด็นที่นำไปสู่ข้อถกเถียง ได้แก่ การเล่าถึงข้าราชการที่มีความหลากหลายด้านอัตลักษณ์ทางเพศ (LGBT) ในกระทรวงการต่างประเทศ ที่แม้จะเล่าถึงการเปิดกว้างในแวงวงการทำงานของกระทรวงต่างประเทศ แต่ถ้อยคำและเนื้อหาบางส่วนถูกตีความว่ามีลักษณะเหยียดเพศซึ่งก่อให้เกิดการวิพากษ์วิจารณ์ต่อทัศนะของผู้เขียนในเวลาต่อมา[11] นอกจากนี้ผลจากการแสดงความคิดเห็นของ รัศม์ ชาลีจันทร์ ยังนำไปสู่การตอบโต้จาก นายดอน ปรมัตถ์วินัย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศที่ได้ระบุถึงอดีตเอกอัครราชทูตที่ได้แสดงความคิดเห็นทางการเมืองว่าไม่ใช่สิ่งที่พึงกระทำ ซึ่งได้นำไปสู่การโต้กลับว่าเป็นสิทธิพื้นฐานของประชาชนในการแสดงความคิดเห็นภายใต้กรอบกฎหมาย[12]
ปัจจุบันเพจเฟซบุ๊กทูตนอกแถว เป็นหนึ่งในเพจที่ได้รับความสนใจและมีอ้างถึงเนื้อหาอย่างกว้างขวาง โดยในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2564 มีผู้ติดตามมากกว่า 124,000 คน นอกจากนี้ รัศม์ ชาลีจันทร์ ยังเป็นบุคคลที่ได้รับความสนใจในฐานะผู้แสดงความคิดเห็นในประเด็นสาธารณะและความคิดเห็นของเขาได้การติดตามจากสื่อมวลชน โดยเฉพาะสื่อออนไลน์อย่างต่อเนื่อง
อ้างอิง
[2] “คุยกับทูตนอกแถว ‘รัศมิ์ ชาลีจันทร์’ ทูตเกษียณ ผู้เปิดตัวร่วมชุมนุมกลุ่มราษฎร”.สืบค้นจาก https://thestandard.co/talk-with-ambassador-who-attends-people-party/(9 มิถุนายน 2564).
[3] “ค้นตัวตน แอดมินเพจทูตนอกแถว รัศม์ ชาลีจันทร์ เหตุใดไปร่วมม็อบ?”.สืบค้นจาก https://www.matichonweekly.com/column /article_372260 (9 มิถุนายน 2564).
[4] “ทูตนอกแถว ขึ้นเวทีม็อบ ลั่นเราต้องทำให้ประเทศเป็นประชาธิปไตยอย่างแท้จริง”. สืบค้นจาก https://www.matichon.co.th/ clips/ news_2471091 (9 มิถุนายน 2564).
[5] “ถ้าภูมิภาคเรา มีแต่เรื่องรัฐประหาร วนกันอย่างนี้ ก็ไม่มีใครอยากคบกับเรา” รัศม์ ชาลีจันทร์”. สืบค้นจาก https://themomentum. co/interview-myanmar-russ?fbclid=IwAR3BkjpxFHPO2ZoIjDSak4lNG7NURfuLNVmC_WKjGLf-Fjxn4cgsTxr0X8(9 มิถุนายน 2564).
[6] “เอ็กซ์-อ๊อก.EP10 คุยกับ”ทูตนอกแถว”ชีวิตในต่างแดน และปรากฏการณ์ย้ายประเทศกันเถอะ”. สืบค้นจาก https://www.matichon. co.th/matichon-tv/news_2717190 (9 มิถุนายน 2564).
[7] “สหรัฐเบื้องหลังม็อบเพ้อเจ้อดูนิยายมากไป คุยกับ ทูตนอกแถว : ถ้ารัฐประหาร ดีจริงป่านนี้ไทยเป็นมหาอำนาจ”. สืบค้นจาก https:// www.youtube.com/watch?v=ydz_zw7ESGA(9 มิถุนายน 2564).
[8] “ทูตรัศม์ฝากแง่คิดก่อนเกษียณ ย้ำ ขรก.ยึดหลักซื่อสัตย์ ชี้รัฐประหารแก้ปัญหาไม่ได้ หวังมี รบ.ที่เป็นตัวแทน ปชช.จริง” . สืบค้นจาก https://www.matichon.co.th/politics/news_2359916(9 มิถุนายน 2564).
[9] “การต่างประเทศไม่พัฒนา ถ้าประเทศไม่เป็นประชาธิปไตย คุยกับ รัศม์ ชาลีจันทร์ เพจทูตนอกแถว” .สืบค้นจาก https://thematter. co/social/the-alternative-ambassador-interview/129327(9 มิถุนายน 2564).
[10] “คุยกับ ‘ทูตนอกแถว’ รัศม์ ชาลีจันทร์ | THE STANDARD Daily”. สืบค้นจาก https://www.youtube.com/watch?v=T3LQyQy_ i4Y(9 มิถุนายน 2564).
[11] “การต่างประเทศไม่พัฒนา ถ้าประเทศไม่เป็นประชาธิปไตย คุยกับ รัศม์ ชาลีจันทร์ เพจทูตนอกแถว”. สืบค้นจาก https://thematter. co/social/the-alternative-ambassador-interview/129327(9 มิถุนายน 2564).
[12] “ทูตนอกแถว โต้กลับเดือด รมต.ดอน ถาม 6 ปี มีผลงานอะไร ซ้ำทำเรื่องน่าอาย เป็นตัวตลกทั่วโลก”. สืบค้นจาก https://www. khaosod.co.th/update-news/news_5410420 (9 มิถุนายน 2564).
