16 ธันวาคม พ.ศ. 2516
ผู้เรียบเรียง ศาสตราจารย์พิเศษ นรนิติ เศรษฐบุตร
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต
วันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2516 เป็นวันที่มีการยุบสภาเป็นครั้งที่ 3 ในประเทศไทย การยุบสภาครั้งนี้เกิดขึ้นในสมัยที่ นายสัญญา ธรรมศักดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรี นายสัญญา ธรรมศักดิ์ นั้นไม่ได้เป็นนักการเมืองที่ลงเลือกตั้ง แต่สภานิติบัญญัติแห่งชาติที่ถูกยุบไปนั้น สมาชิกทั้งสภาก็ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งของประชาชนแต่อย่างใด เหตุผลในการยุบสภานั้นก็เนื่องมาจากหลังเกิดเหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 จนจอมพลถนอม กิตติขจร หัวหน้าคณะทหารที่ยึดอำนาจ ต้องลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีไปแล้วก็มีเสียงเรียกร้องให้สมาชิกสภานิติบัญญัติที่มาจากการแต่งตั้งได้ลาออกไปด้วย และก็มีสมาชิกสภาลาออกไปแล้วเป็นจำนวนมากพอสมควรจนถึงขนาดสมาชิกที่เหลืออยู่จะทำให้ประชุมกันยาก จึง “ยุบสภานิติบัญญัติแห่งชาติเพื่อจะได้แต่งตั้งสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติขึ้นใหม่ให้เป็นการสอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน"
แต่การยุบสภาครั้งนี้ต่างจากการยุบสภาที่มีมาก่อน คือ การยุบสภาครั้งนี้มิได้นำไปสู่การเลือกตั้งสมาชิกสภานิติบัญญัติชุดใหม่ หากแต่มีการตั้งสมัชชาแห่งชาติขึ้นมาและสมาชิกได้คัดเลือกกันเองมาเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติชุดใหม่ จำนวน 239 คน ทั้งในการยุบสภาครั้งนี้นายกรัฐมนตรีก็ยังได้อยู่ต่อมาเพื่อบริหารราชการแผ่นดิน จัดให้มีรัฐธรรมนูญฉบับใหม่และมีการเลือกตั้งทั่วไปให้มีสภาผู้แทนราษฎรมาเลือกรัฐบาลปกครองประเทศสืบไป
ขณะที่มีการยุบสภานั้น ประเทศไทยใช้ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พ.ศ. 2515 ที่มิได้บัญญัติทั้งเรื่องการยุบสภาและเรื่องการพ้นตำแหน่งของนายกรัฐมนตรีโดยเหตุที่สภานิติบัญญัติสิ้นอายุหรือมีการยุบสภานิติบัญญัติไว้แต่อย่างใด
ดังนั้น เมื่อมีสภานิติบัญญัติชุดใหม่ นายกรัฐมนตรี นายสัญญา ธรรมศักดิ์ ก็ได้เป็นหัวหน้ารัฐบาลบริหารประเทศต่อมาจนกระทั้งมีรัฐบาลใหม่ที่มี ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรีเข้ามาเป็นรัฐบาล
