อีสาน (พ.ศ. 2500)
ผู้เรียบเรียง นครินทร์ เมฆไตรรัตน์
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์นรนิติ เศรษฐบุตร และ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต
พรรคอีสาน
พรรคอีสานเป็นพรรคการเมืองที่จดทะเบียนจัดตั้งตามพระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2498 โดยได้ยื่นจดทะเบียนต่อปลัดกระทรวงมหาดไทยในฐานะนายทะเบียนพรรคการเมือง เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2500 ทะเบียนเลขที่ 6/2500 ที่ตั้งสำนักงานพรรคแห่งใหญ่ตั้งอยู่บ้านเลขที่ 96 ถนนสรรพสิทธิ ตำบลในเมือง อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี หัวหน้าพรรคคือ นายสุวรรณ คุณพงศ์ เลขาธิการพรรคคือ นายวิเชียร โคตะสิน คำขวัญของพรรคอีสานคือ “พรรคนี้มุ่งสร้างทุกคน เพื่อโลก สร้างสังคมเพื่อทุกชีวิต”
นโยบายด้านการเมือง พรรคอีสานถือว่าชาติเสมือนชีวิต และประเทศเสมือนร่างกาย ทุกส่วนทุกภาคของประเทศต้องได้รับการปรับปรุงบำรุงอย่างเป็นธรรมทั่วถึง เพื่อบูรณภาพและเอกภาพของชาติ แต่ละคนมีส่วนในการเมือง เศรษฐกิจ และสาธารณกิจของรัฐ ตามความสามารถ แต่ละคนมีส่วนสัมพันธ์ฉันท์พี่น้องเพื่อสันติสุขร่วมกัน พรรคอีสานจะให้ทุกคนพัฒนาตนไปสู่ความเป็นผู้เจริญตามหลักมนุษย์สิทธิ์ มนุษยธรรม และวัฒนธรรมร่วมกัน จะจัดส่งเสริมกำลังทหารทุกกองทัพให้เพียงพอแก่การป้องกันประเทศและอธิปไตยของประเทศไทย
นโยบายด้านเศรษฐกิจและการคลัง รัฐต้องจัดหาอาชีพตามความรู้ความสามารถของประชาชน รัฐต้องจัดให้มีการประกอบเศรษฐกิจให้เหมาะสมแก่ท้องถิ่นทั่วประเทศ ด้วยวิธีให้เอกชนทำเอง หรือโดยการร่วมประกอบการตามควรแก่งานและกรณี เพื่อความมั่นคงของชาติ การใดที่เป็นสาธารณูปโภค สาธารณูปการ เพื่อสวัสดิภาพของประชาชน รัฐเป็นผู้จัดทำ รัฐบาลจะต้องรักษาเสถียรภาพของเงินตราให้มั่นคง จัดระบบภาษีให้เป็นธรรมต่อสังคมตามความจำเป็นในทางบูรณะและสร้างสรรค์
นโยบายด้านการปกครองสนับสนุนการสร้างเสริมและส่งเสริมระบบการปกครองให้เป็นประชาธิปไตยโดยสมบูรณ์ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ป้องกันขัดขวางระบบเผด็จการ และให้ความเคารพสักการะต่อองค์พระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี จะให้ข้าราชการพนักงานเจ้าหน้าที่องค์การหรือหน่วยงานสาธารณะเป็นมิตรและรับใช้ประชาชนเพื่อความสุขและวัฒนาการร่วมกัน จะจัดให้มีการประกันสังคมของรัฐทุกแบบทุกวิธีตามหลักสากลนิยมและตามหลักธรรม รวมทั้งสาธารณสุขและการแพทย์ ให้ราษฎรได้รับความปลอดภัยไข้เจ็บ และได้บริการทางการแพทย์โดยทั่วถึงและเป็นธรรม ให้ประชาชนได้รับการประกันทางสังคมโดยทั่วถึง จะป้องกันอาชญากรรมและจัดระบบการราชทัณฑ์ให้ต้องตามหลักมนุษยธรรมและศีลธรรมอันดี จะจัดระบบการศาลยุติธรรมให้เป็นอิสระอย่างเด็ดขาด ให้มีประเภทศาลอย่างเพียงพอแก่สังคม ให้พิจารณาดำเนินการพิจารณาโดยรวดเร็ว
นโยบายด้านการต่างประเทศ พรรคอีสานจะนิยมการส่งเสริมสันติสุขของโลกตามระบบการปกครองแบบเสรีประชาธิปไตย จะสนับสนุนองค์การซึ่งมีวัตถุประสงค์และดำเนินการสร้างสันติสุข และสันติภาพของโลก จะส่งเสริมการติดต่อสัมพันธ์อันดีระหว่างราษฎรในประเทศกับต่างประเทศ เป็นมิตรกับทุกชาติและประเทศ มีการติดต่อกับนานาชาติและนานาประเทศโดยไม่ถือลัทธินิยมไม่ว่าทางใดมาเป็นที่กีดขวาง จะส่งเสริมและสนับสนุนการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรม การศาสนา และทางวิชาการกับนานาชาติ นานาประเทศ โดยมุ่งความอารยะของชาติและความสันติของโลก
นโยบายด้านการศึกษา พรรคอีสานถือว่าการศึกษาอบรมเป็นสิ่งที่สร้างสรรค์มนุษย์ นอกเหนือจากการศึกษาขั้นมูลฐาน รัฐต้องจัดให้ทุกคนได้รับการศึกษาตามความสามารถของสมอง เพื่อผลตามหลักนโยบายทุกข้อ ผู้ที่เกิดจากครอบครัวยากจนจะต้องได้รับการศึกษาเท่าเทียมกับผู้อื่นที่มั่งมี รัฐจะต้องให้การศึกษาขั้นมูลฐานอย่างมีสมรรถภาพพอแก่การดำรงชีพของแต่ละคน รัฐจะต้องจัดให้มีระบบส่งเสริมครูอาจารย์ ตลอดจนสมณะ ซึ่งเป็นผู้มีส่วนสำคัญยิ่งในการให้การศึกษาอบรม โดยต้องส่งเสริมให้ปฏิบัติหน้าที่สมกับตำแหน่ง และเป็นผู้ควรแก่การเคารพและพึงได้รับการเชิดชูยกย่อง
พรรคอีสานจะรักษาและสร้างสรรค์วัฒนธรรมประจำชาติ เพื่อความมีอารยะ รัฐจะต้องเคารพทุกศาสนาให้ทุกคนมีอิสระเสรีในความเชื่อ และการนับถือศาสนา จะต้องรักษาบำรุงส่งเสริมพระพุทธศาสนาให้เป็นศาสนาประจำชาติ สนับสนุนการศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนาเพื่อสันติสุขของโลก
พรรคอีสานได้ส่งผู้สมัครของพรรคลงแข่งขันรับเลือกตั้งในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 แต่ผู้สมัครรับเลือกตั้งของพรรคอีสานไม่ได้รับเลือกตั้งแม้แต่คนเดียว
ที่มา
ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 74 ตอนที่ 95 ลงวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2500 หน้า 2618-2625
สุจิต บุญบงการ, การพัฒนาการเมืองของไทย: ปฏิสัมพันธ์ระหว่างทหาร สถาบันทางการเมือง และการมีส่วนร่วมทางการเมืองของประชาชน, กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2531
เสริมศักดิ์ พงษ์พานิช, การสมัครรับเลือกตั้งในนามของพรรคการเมืองในประเทศไทย, วิทยานิพนธ์หลักสูตรชั้นปริญญาโท ภาค 2 ทางรัฐศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2519
ขจัดภัย บุรุษพัฒน์, การเมืองและพรรคการเมืองไทยนับแต่ยุคแรกถึงปัจจุบัน, พระนคร: สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์, 2511
ส่วนการทะเบียนและการเลือกตั้ง กรมมหาดไทย, รายงานการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของกระทรวงมหาดไทย เล่ม 1, พระนคร: โรงพิมพ์กระดาษไทย, 2500
