3 ตุลาคม พ.ศ. 2482

จาก ฐานข้อมูลการเมืองการปกครอง สถาบันพระปกเกล้า

ผู้เรียบเรียง ศาสตราจารย์พิเศษ นรนิติ เศรษฐบุตร


ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต


วันที่ 3 ตุลาคม พ.ศ. 2482 เป็นวันที่มีการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญถาวร ฉบับ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 เป็นครั้งแรก เป็นการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญที่เรียกว่า “รัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติมว่าด้วยนามประเทศพุทธศักราช 2482” จุดมุ่งหมายก็คือเปลี่ยนชื่อประเทศนั่นเอง ขณะที่มีการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญครั้งนี้ นายกรัฐมนตรี คือ นายพันเอก หลวงพิบูลสงคราม และประธานสภาผู้แทนราษฎรได้แก่ พระยามานวราชเสวี

อันเหตุผลในการแก้ไขเพิ่มเติมนั้นก็มีอยู่สั้น ๆ ในตัวรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติมว่า

“...สมควรเรียกนามประเทศให้ถูกต้องตามชื่อ เชื้อชาติ และความนิยมของประชาชน”

การแก้ไขเพื่อให้เป็นไปตามเหตุผลนั้นปรากฏความอยู่ในมาตรา 3 ของรัฐธรรมนูญบับแก้ไขเพิ่มเติมที่บัญญัติว่า

“นามประเทศนี้ให้เรียกว่า ประเทศไทย และบทแห่งรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายอื่นใด ซึ่งใช้คำว่า สยาม ให้ใช้คำว่า ไทย แทน”

ที่น่าสังเกตก็คืออีก 6 ปีต่อมาเมื่อหลวงพิบูลสงครามพ้นจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีและหมดอำนาจทางทหารไปแล้ว ในวันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2488 ได้มีประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีของนายทวี บุณยเกตุ นายกรัฐมนตรี เรื่องการใช้ชื่อประเทศ ประชาชน และสัญชาติออกมาดังนี้

“ตามที่ได้มีประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยรัฐนิยมใช้ชื่อประเทศ ประชาชน และสัญชาติ ลงวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2483 ซึ่งในภาษาอังกฤษให้ใช้ชื่อประเทศไทย ว่า “Thailand” ชื่อประชาชนและสัญชาติว่า “Thai” นั้น

บัดนี้ รัฐบาลได้พิจารณาเห็นว่า โดยที่ชื่อของประเทศเราเป็นที่นิยมเรียกกันทางต่างประเทศว่า “Siam” จนแพร่หลายเป็นที่รู้จักกันอย่างดีทั่วไปมาช้านานแล้ว ฉะนั้นจึงให้ชื่อประเทศในภาษาอังกฤษว่า “Siam” กับชื่อประชาชนและสัญชาติให้ใช้ว่า “Siamese” สำหรับในภาษาต่างประเทศอื่นให้ใช้อนุโลม ส่วนชื่อในภาษาไทยให้คงใช้ว่า “ไทย” ไปตามเดิม

แต่ต่อมารัฐธรรมนูญถาวรฉบับที่ตามมาคือรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2489 ก็เรียกว่า “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489” และต่อมาจนถึงฉบับปัจจุบันที่เรียกว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550