โสกันต์และเฉลิมพระนาม
ตามธรรมเนียมดั้งเดิมของคนไทยที่นิยมให้เด็กชายหญิงไว้ผมเป็นหย่อมบนศีรษะ เพื่อให้เป็นที่อยู่ของขวัญให้เด็กแข็งแรงและเลี้ยงง่าย การโกนจุกตามธรรมเนียมในศาสนาพราหมณ์ สำหรับเด็กหญิงมักจัดการโกนจุกเมื่ออายุ ๑๑ ปี ส่วนเด็กชายนั้นอยู่ในราว ๑๑-๑๓ ปี การโกนจุกเป็นเหมือนสัญลักษณ์ของการเปลี่ยนผ่านจากวัยเด็กสู่การเริ่มต้นเป็นผู้ใหญ่ สำหรับพระบรมวงศานุวงศ์ก็ยึดถือปฏิบัติเช่นกัน
เดือนมีนาคม พุทธศักราช ๒๔๔๘ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ฯ เจริญพระชนมายุได้ ๑๒ พรรษา สมเด็จพระบรมชนกนาถทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดการพระราชพิธีโสกันต์ตามโบราณราชประเพณีพร้อมกับพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์เจ้าอุรุพงษ์รัชสมโภช เป็นธรรมเนียมว่าพระบรมวงศ์ชั้นเจ้าฟ้าเมื่อโสกันต์แล้วจะเฉลิมพระเกียรติยศเป็นเจ้าฟ้าต่างกรมหรือที่เรียกกันว่า “ทรงกรม” ซึ่งเท่ากับการรับรองว่าเป็นผู้ใหญ่ โดยในรัชกาลก่อนๆ นั้น นิยมพระราชทานพระนามทรงกรมที่มีความหมายในทางมงคลนาม แต่ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้นทรงมีพระราชนิยมในการตั้งนามกรมของพระราชโอรสธิดาเป็นชื่อเมืองสำคัญๆ ในพระราชอาณาจักรตามแบบอังกฤษ สำหรับสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ฯ เมื่อโสกันต์แล้วได้พระราชทานพระสุพรรณบัฏเฉลิมพระนาม “สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ฯ กรมขุนศุโขทัยธรรมราชา”
ที่มา
บทสารคดี “ปกเกล้าธรรมราชา” สารคดีเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ในวโรกาสครบ ๑๒๐ ปี แห่งวันพระบรมราชสมภพและเป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ประจำปี ๒๕๕๖
