เจริญพระชนม์ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลง
เมื่อสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ฯ ทรงเจริญพระชนม์ได้ ๖ พรรษา ทรงเข้าศึกษาในโรงเรียนราชกุมาร ซึ่งสมเด็จพระบรมชนกนาถทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ก่อตั้งขึ้น ในบริเวณพระบรมมหาราชวังเพื่อเป็นสถานศึกษาสำหรับเจ้านายเล็กๆ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเลือกครูไทยผู้มีความสามารถมาถวายพระอักษรควบคู่กับครูชาวยุโรปอันเป็นแนวพระราชดำริที่สืบทอดมาตั้งแต่รัชกาลก่อน จากนั้นไม่นานโปรดให้ทรงเป็นนักเรียนนายร้อยพิเศษใน “คะเด็ดสกูล” ซึ่งต่อมาพัฒนาเป็นโรงเรียนทหารสราญรมย์ โรงเรียนสอนวิชาทหารบกจนกระทั่งเป็นโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าในที่สุด
ท่ามกลางสถานการณ์ความเปลี่ยนแปลงที่ชาติตะวันตกมุ่งขยายอำนาจสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงตระหนักถึงความจำเป็นของการศึกษาวิทยาการของโลกยุคใหม่ เพื่อปรับเปลี่ยนสยามให้สอดคล้อง ทัดเทียมกับโลกตะวันตกในหลายด้าน มีพระราชดำริที่จะทรงส่งพระราชโอรสที่เจริญพระชนม์จนผ่านพระราชพิธีโสกันต์แล้วไปทรงศึกษาวิชาการอันทันสมัยต่างๆ จากหลายประเทศในทวีปยุโรปเพื่อให้เป็นกำลังสำคัญในการปฏิรูปสยามให้ทันสมัยในเวลาข้างหน้า เมื่อสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ฯ ทรงโสกันต์แล้วจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เสด็จไปทรงศึกษา ณ ทวีปยุโรป เช่นเดียวกับพระเชษฐา โดยในระยะแรกที่เสด็จถึงยุโรปนั้นเป็นช่วงฤดูร้อนทรงศึกษาวิชาการต่างๆ ที่ฝรั่งเศสเพื่อเป็นพื้นฐานในการที่จะเสด็จไปทรงศึกษา ณ ประเทศอังกฤษต่อไป
ที่มา
บทสารคดี “ปกเกล้าธรรมราชา” สารคดีเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ในวโรกาสครบ ๑๒๐ ปี แห่งวันพระบรมราชสมภพและเป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ประจำปี ๒๕๕๖
