สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี 1
นับตั้งแต่หม่อมเจ้าหญิงรำไพพรรณีได้ทรงอภิเษกสมรสกับสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ กรมขุนสุโขทัยธรรมราชาในพุทธศักราช ๒๔๖๑ พระองค์ได้ทรงร่วมสุขและทุกข์กับพระราชสวามีเสมอมา ตั้งแต่นั้นจนสวรรคต
ครั้นพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต ในพุทธศักราช ๒๔๘๔ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีทรงมีความโทมนัสยิ่งนัก แต่โดยที่ในขณะนั้นเป็นช่วงสงครามโลกครั้งที่ ๒ การคมนาคมไม่ปลอดภัย พระองค์จึงยังไม่ได้เสด็จพระราชดำเนินกลับมา
สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีทรงดำรงพระชนม์ชีพ รักษาพระเกียรติยศเท่าที่จะทรงทำได้ในภาวะอัตคัตขัดสนยามสงคราม และเมื่อคนไทยในอังกฤษได้สมัครเข้าเป็นทหารอังกฤษในนามคณะเสรีไทย ก็ได้พระราชทานการสนับสนุน เสด็จพระราชดำเนินไปทรงบรรจุหีบห่อเวชภัณฑ์ที่หน่วยกาชาดของอังกฤษที่กรุงลอนดอน
๘ ปีหลังจากที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีจึงได้เสด็จกลับพระนคร เมื่อพุทธศักราช ๒๔๙๒ ตามคำกราบบังคมทูลเชิญของรัฐบาล และได้ทรงอัญเชิญพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวกลับมา เพื่อประดิษฐานในพระบรมหาราชวัง ในวันเสด็จพระราชดำเนิน รัฐบาลอังกฤษได้จัดกองทหารเกียรติยศ เพื่อส่งเสด็จพระบรมอัฐิอดีตพระมหากษัตริย์ไทย วงดุริยางค์ของกองทหารได้บรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีถวายเป็นพระเกียรติยศ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี ทรงพระดำเนินในพระราชอิริยาบถที่สง่างามยิ่ง
ที่มา
บทสารคดี “ปกเกล้าธรรมราชา” สารคดีเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ในวโรกาสครบ ๑๒๐ ปี แห่งวันพระบรมราชสมภพและเป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ประจำปี ๒๕๕๖
