รัฐบาลหอย
ผู้เรียบเรียง รศ.ดร.กมลชัย รัตนสกาววงศ์
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ ศ.ดร.สมคิด เลิศไพฑูรย์
“รัฐบาลหอย” เป็นฉายาที่สื่อมวลชนใช้ขนานนามคณะรัฐมนตรีที่มี นายธานินทร์ กรัยวิเชียร เป็นนายกรัฐมนตรีซึ่งมาจากการแต่งตั้งโดยคณะรัฐประหารที่เรียกตนเองว่า “คณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน” ในปี 2519 โดยมีพลเรือเอก สงัด ชลออยู่ ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุดในขณะนั้น เป็นหัวหน้าคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ด้วยการยึดอำนาจมาจากรัฐบาลที่มี ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรี และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517 จึงถูกยกเลิกไป เมื่อนายธานินทร์ กรัยวิเชียร ซึ่งรับราชการเป็นข้าราชการตุลาการในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลฎีกาในขณะนั้น ได้ชื่อว่าเป็นพวก “ขวาจัด” คนหนึ่ง ไม่เห็นด้วยกับการปกครองของกลุ่มประเทศคอมมิวนิสต์อย่างรุนแรง จึงได้รับการแต่งตั้งจากคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดินภายหลังจากการยึดอำนาจโดยใช้กำลังทหารให้เป็นนายกรัฐมนตรี โดยใช้นโยบายขวาจัดเข้าบริหารราชการแผ่นดินในช่วงนั้น บรรดาข้าราชการทุกส่วนราชการถูกบังคับให้แต่งกายด้วยเครื่องแบบข้าราชการสีกากี แม้แต่อาจารย์ในมหาวิทยาลัยก็แต่งกายด้วยเครื่องแบบข้าราชการเช่นกัน หัวหน้าหน่วยราชการระดับสูงและระดับกลางก็จะต้องเข้าอบรมหลักสูตรความมั่นคงของชาติ นายธานินทร์ กรัยวิเชียร วางนโยบายที่จะบริหารราชการแผ่นดินในตำแหน่งถึง 12 ปี แต่ก็มิอาจปฏิบัติตามนโยบายได้อย่างอิสระ เพราะอยู่ภายใต้การกำกับของคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน เสมือนหอยที่ต้องอยู่ในเปลือกหอยตลอดเวลา
