พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 4) พ.ศ.2517

ผู้เรียบเรียง อลงกรณ์ อรรคแสง

---

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์นรนิติ เศรษฐบุตร และ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต

---

พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 4) พ.ศ.2517

พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 4) พ.ศ.2517 ได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด พ.ศ. 2482 และ พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2498 อยู่หลายประการ ได้แก่

1. การกำหนดให้แก้ไขเปลี่ยนแปลงถ้อยคำในกฎหมาย โดย

1.1 ให้ใช้คำว่า “หน่วยเลือกตั้ง” แทนที่ “หน่วยลงคะแนน”

1.2 ให้ใช้คำว่า “ที่เลือกตั้ง” แทนที่ “ที่ลงคะแนน”

1.3 ให้ใช้คำว่า “หน่วยเลือกตั้งและที่เลือกตั้ง” แทนที่ “หน่วยลงคะแนนและที่ลงคะแนน”

2. การแก้ไขคุณสมบัติของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง ได้แก่

ลำดับ	พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2498	พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 4) พ.ศ.2517
1	ผู้ที่มีสัญชาติไทยคนใด ถ้าบิดาเป็นคนต่างด้าว ต้องเป็นผู้ที่ได้เรียนภาษาไทยจนได้รับประกาศนียบัตรไม่ต่ำกว่ามัธยมศึกษาปีที่หกตามหลักสูตรของกระทรวงศึกษาธิการ หรือได้รับราชการตามกฎหมายว่าด้วยการรับราชการทหาร หรือเป็นครูประชาบาล พนักงานเทศบาล หรือ พนักงานสุขาภิบาล โดยมีเงินเดือนประจำมาแล้วไม่น้อยกว่าห้าปี	ยกเลิก
2	ถ้าบุคคลได้สัญชาติไทยโดยการแปลงสัญชาติ ต้องมีคุณสมบัติอย่างใดอย่างหนึ่งในข้อ 1 ข้างต้น และได้มีภูมิลำเนาในราชอาณาจักรไทยติดต่อกันนับแต่วันที่ได้แปลงสัญชาติมาแล้วไม่น้อยกว่าสิบปี	ถ้าบุคคลได้สัญชาติไทยโดยการแปลงสัญชาติ จะเป็นผู้มีสิทธิเลือกตั้งได้ ต้องมีภูมิลำเนาในราชอาณาจักรไทยติดต่อกันนับแต่ได้สัญชาติไทยมาแล้วไม่น้อยกว่าสิบปี และต้องมีคุณสมบัติอย่างใดอย่างหนึ่งต่อไปนี้ 2.1 สอบไล่ได้ไม่ต่ำกว่าชันมัธยมศึกษาปีที่ 6 หรือชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ตามหลักสูตรของกระทรวง ศึกษาธิการหรือความรู้ที่กระทรวงศึกษาธิการเทียบเท่า 2.2 รับหรือเคยรับราชการทหารตามกฎหมายว่าด้วยการรับราชการทหาร 2.3 เป็นหรือเคยเป็นข้าราชการหรือพนักงานส่วนท้องถิ่นซึ่งมีตำแหน่งหรือเงินเดือนประจำมาแล้วไม่น้อยกว่าห้าปี 2.4 เป็นหรือเคยเป็นสมาชิกสภาจังหวัด สมาชิกสภาเทศบาล กรรมการสุขาภิบาล กรรมการตำบล หรือผู้ใหญ่บ้าน
3	ไม่เป็นบุคคลหูหนวก หรือเป็นใบ้ หรือบุคคลซึ่งตาบอดทั้งสองข้าง	ไม่เป็นบุคคลหูหนวกและเป็นใบ้ซึ่งไม่สามารถอ่านและเขียนหนังสือได้ (กลับไปเหมือนกฎหมาย พ.ศ.2482)

3. การแก้ไขคุณสมบัติผู้มีสิทธิสมัครรับเลือกตั้ง ได้แก่

ลำดับ	พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2498	พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 4) พ.ศ.2517
1	มีอายุ 30 ปี บริบูรณ์	มีอายุ 23 ปี บริบูรณ์ (กลับไปเหมือนกฎหมาย พ.ศ.2482)
2	-ไม่มี-	บุคคลผู้มีสัญชาติไทยและมีสัญชาติอื่นด้วยในขณะเดียวกัน เว้นแต่บุคคลผู้มีสัญชาติไทย โดยการเกิดในต่างประเทศ จะเป็นผู้สมัครได้ต้องมีคุณสมบัติเป็นผู้สอบไล่ได้ไม่ต่ำกว่าชั้นมัธยมปีที่หกหรือมัธยมศึกษาปีที่สาม ตามหลักสูตรของกระทรวงศึกษาธิการ หรือมีความรู้ตามที่กระทรวงศึกษาธิการเทียบเท่าหรือรับรองได้ไม่ต่ำกว่านั้น และมีคุณสมบัติอย่างหนึ่งอย่างใด ดังต่อไปนี้ 1. รับหรือเคยรับราชการทหารตามกฎหมายว่าด้วยการรับราชการทหาร 2. เคยเป็นข้าราชการหรือพนักงานส่วนท้องถิ่น ซึ่งมีตำแหน่งหรือเงินเดือนประจำแล้วไม่น้อยกว่าห้าปี 3. เป็นหรือเคยเป็นสมาชิกสภาจังหวัด สมาชิกสภาเทศบาล กรรมการสุขาภิบาล กรรมการตำบล กำนัน หรือผู้ใหญ่บ้าน
3	-ไม่มี-	บุคคลผู้ได้สัญชาติไทยโดยการแปลงสัญชาติ จะเป็นผู้สมัครได้ต้องมีคุณสมบัติตามข้อ 2 ด้านบน และได้มีภูมิลำเนาในราชอาณาจักรไทยติดต่อกันนับแต่ได้สัญชาติไทยมาแล้วไม่น้อยกว่าสิบปี
4	ไม่เป็นบุคคลที่เป็นโรคติดต่อตามที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวง หรือเป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง	ไม่เป็นโรคเรื้อน วัณโรคระยะอันตรายหรือโรคพิษสุราเรื้อรัง
5	ไม่เป็นผู้รับโทษหรือเคยรับโทษจำคุกโดยคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุก เว้นแต่ความผิดลหุโทษ หรือความผิดที่มีกำหนดโทษชั้นลหุโทษ หรือความผิดอันได้กระทำโดยประมาท	ไม่เคยต้องคำพิพากษาให้จำคุกตั้งแต่หนึ่งปีขึ้นไป โดยได้พ้นโทษมายังไม่ถึงห้าปีในวันเลือกตั้ง เว้นแต่ความผิดอันได้กระทำโดยประมาท
6	-ไม่มี-	ไม่เคยเป็นข้าราชการซึ่งถูกไล่ออกหรือปลดออกเพราะทุจริตต่อหน้าที่ราชการ หรือเคยเป็นพนักงานเทศบาล พนักงานสุขาภิบาล หรือ พนักงานองค์การของรัฐหรือรัฐวิสาหกิจ ซึ่งถูกไล่ออกหรือปลดออกหรือเลิกจ้างเพราะทุจริตต่อหน้าที่ยังไม่ครบเจ็ดปีนับแต่วันที่ถูกไล่ออก ปลดออก หรือเลิกจ้างแล้วแต่กรณี จนถึงวันสมัครรับเลือกตั้ง
7	-ไม่มี-	ไม่เป็นสมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกสภาเทศบาล หรือ กรรมการสุขาภิบาล

ข้อสังเกตประการหนึ่งเกี่ยวกับการกำหนดคุณสมบัติของผู้สมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาจังหวัด ตามพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 4) พ.ศ.2517 คือการห้ามสมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกสภาเทศบาล หรือ กรรมการสุขาภิบาล สมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาจังหวัด ประการนี้นับเป็นครั้งแรกที่กฎหมายได้มีบทบัญญัติห้ามบุคคลดังกล่าวสมัครรับเลือกตั้ง เพราะก่อนหน้านั้น บุคคลที่ดำรงตำแหน่งเป็นสมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกสภาเทศบาล หรือ กรรมการสุขาภิบาล ก็สามารถสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาจังหวัดได้ เพราะกฎหมายไม่ได้ห้ามบุคคลดังกล่าวดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาจังหวัดในเวลาเดียวกัน กล่าวคือบุคคลหนึ่งๆ สามารถที่จะสวมหมวกได้หลายใบ เช่น สามารถดำรงตำแหน่งสมาชิกผู้แทนราษฎรและสมาชิกสภาจังหวัดได้ในเวลาเดียวกัน หรือ สามารถดำรงตำแหน่งสมาชิกผู้แทนราษฎรและสมาชิกสภาเทศบาลได้ในเวลาเดียวกัน กรณีดังกล่าวนี้ได้แก่ นายบุญเท่ง ทองสวัสดิ์ ซึ่งดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดลำปางและสมาชิกสภาเทศบาลเมืองลำปางในเวลาเดียวกัน

หลักการและแนวปฏิบัติดังกล่าวนี้มีลักษณะเช่นเดียวกับในประเทศฝรั่งเศส ที่นักการเมืองสามารถสวมหมวกได้หลายใบ แต่กรณีดังนี้ในประเทศไทยได้ถูกยกเลิกโดยพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 4) พ.ศ.2517

ที่มา

พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่น พุทธศักราช 2482, ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 56 วันที่ 10 พฤศจิกายน 2482. น.1604-1636.

พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2498, ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 72 ตอนที่ 11 วันที่ 8 กุมภาพันธ์, น.200-207.

พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (ฉบับที่ 4) พ.ศ.2517, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับพิเศษ เล่มที่ 91 ตอนที่ 215 วันที่ 17 ธันวาคม 2517, น.32-40.