การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ครั้งที่ 22 วันที่ 6 มกราคม 2544

ผู้เรียบเรียง นพรัตน์ วงศ์วิทยาพาณิชย์

---

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์นรนิติ เศรษฐบุตร และ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต

---

การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ครั้งที่ 22 เมื่อวันที่ 6 มกราคม พ.ศ.2544 เป็นการเลือกตังทั่วไปครั้งแรกภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ภายหลังหลังจากที่รัฐบาลนาย ชวน หลีกภัย ได้ร่างกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ.2541 แล้วเสร็จ จึงได้ประกาศยุบสภาเมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ.2543 แล้วกำหนดให้มีการเลือกทั่วไปในวันที่ 6 มกราคม พ.ศ.2544

ในฐานะที่การเลือกตั้งครั้งที่ 22 นี้ เป็นการเลือกตั้งภายใต้รัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 ส่งผลให้กฎกติกาทางการเมืองต่าง ๆ โดยเฉพาะในส่วนของระบบการเลือกตั้ง มีการเปลี่ยนแปลงไปจากการเลือกตั้งครั้งก่อน อาทิ รัฐธรรมนูญได้กำหนดให้สภาผู้แทนราษฎรประกอบด้วยสมาชิกจำนวน 500 คน โดยเป็นสมาชิกซึ่งมาจากระบบการเลือกตั้งแบบบัญชีรายชื่อ (Party lists) จำนวน 100 คน และสมาชิกมาจากระบบการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตเลือกตั้ง (One man one vote) จำนวน 400 คน (มาตรา 98) นอกจากนั้นรัฐธรรมนูญยังได้ให้อำนาจแก่คณะกรรมการการเลือกตั้ง (ก.ก.ต.) เป็นผู้ควบคุมและจัดให้มีการเลือกตั้ง

พรรคการเมืองที่ส่งผู้สมัครรับเลือกตั้ง

ในการเลือกตั้งครั้งนี้มีพรรคการเมืองส่งผู้สมัครมากเป็นประวัติการณ์ถึง 43 พรรค โดยประกอบไปด้วย

(1) พรรคการเมืองที่ส่งผู้สมัครทั้งในระบบการเลือกตั้งแบบบัญชีรายชื่อ และ ระบบการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตเลือกตั้ง จำนวนทั้งหมด 9 พรรค ได้แก่ พรรคไทยรักไทย พรรคประชาธิปัตย์ พรรคชาติไทย พรรคความหวังใหม่ และพรรคชาติพัฒนา

(2) พรรคการเมืองที่ส่งผู้สมัครแต่เฉพาะระบบการเลือกแบบแบ่งเขตเลือกตั้ง จำนวน 4 พรรค คือ พรรคเสรีธรรม พรรคราษฎร พรรคถิ่นไทย และพรรคกิจสังคม

(3) พรรคการเมืองที่ผู้สมัครได้รับเลือกตั้ง มีจำนวนทั้งหมด 9 พรรค คือ พรรคไทยรักไทย พรรคประชาธิปัตย์ พรรคชาติไทย พรรคความหวังใหม่ พรรคชาติพัฒนา พรรคเสรีธรรม พรรคราษฎร พรรคกิจสังคม พรรคถิ่นไทย

(4) พรรคการเมืองที่ผู้สมัครไม่ได้รับเลือกตั้ง มีทั้งหมด 34 พรรค ได้แก่ พรรคประชากรไทย พรรคเกษตรมหาชน พรรคไทยมหารัฐ พรรคศรัทธาประชาชน พรรคชาวนาพัฒนาประเทศ พรรคพลังธรรม พรรคพลังเกษตรกร พรรครักสามัคคี พรรคไท พรรคก้าวหน้า พรรคแรงงานไทย พรรคชาติประชาธิปไตย พรรคสังคมใหม่ พรรคอำนาจประชาชน พรรคชาวไทย พรรคสันติภาพ พรรคเสรีประชาธิปไตย พรรคเอกภาพ พรรคกสิกรไทย พรรคพลังประชาชน พรรคเผ่าไท พรรคเกษตรก้าวหน้า พรรคชาวไร่ชาวนาไทย พรรคไทยธรรมาธิปไตย พรรคไทยมั่นคง พรรคชีวิตที่ดีกว่า พรรคพัฒนาสังคม พรรคไทยช่วยไทย พรรครวมสยาม พรรคประชาชน พรรคเกษตรเสรี พรรคพลังมหาชน พรรคสังคมไทย พรรคสหกรณ์ พรรคเกษตรกร พรรคพลังใหม่ พรรคแนวร่วมเกษตรกร พรรคพิทักษ์ไทย พรรคไทยสามัคคี พรรคชาติเกษตรกรไทย พรรคพลังไทย พรรคสังคมประชาไทย และพรรคชาติประชาไทย

จำนวนผู้สมัครรับเลือกตั้งและผู้ได้รับการเลือกตั้ง

การเลือกตั้งในครั้งนี้มีจำนวนผู้สมัครทั้งหมด 3,722 คน มีจำนวนผู้สมัครแบบบัญชีรายชื่อทั้งหมด 940 คน และแบบแบ่งเขตเลือกตั้ง 2,782 คน

จำนวนผู้สมัครรับเลือกตั้งและผุ้ได้รับการเลือกตั้ง

ประเภท	จำนวนผู้สมัคร	จำนวนผู้ได้รับการเลือกตั้ง
แบบบัญชีรายชื่อ	940	100
แบบแบ่งเขตเลือกตั้ง	2,782	400
รวม	3,722	500

ภายหลังจากประกาศผลการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรทั้งหมด 500 คน พบว่ามีพรรคการเมืองเพียง 5 พรรคเท่านั้นที่ส่งผู้สมัครลงสมัครรับเลือกตั้งแบบบัญชีรายชื่อครบ 100 คน อันได้แก่ พรรคความหวังใหม่ พรรคไทยรักไทย พรรคชาติไทย พรรคประชาธิปัตย์ พรรคชาติพัฒนา และสำหรับการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตเลือกตั้ง มีเพียงพรรคไทยรักไทยเพียงพรรคการเมืองเดียวเท่านั้น ที่ส่งผู้สมัครครบทุกเขตเลือกตั้งจำนวน 400 คน รองลงมาคือ พรรคประชาธิปัตย์ โดยได้ส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งจำนวน 398 คน

จำนวนผู้สมัครรับเลือกตั้ง ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อ และ แบบแบ่งเขตเลือกตั้ง

จำนวนผู้สมัครรับเลือกตั้ง ส.ส. แบบบัญชีรายชื่อ และ แบบแบ่งเขตเลือกตั้ง

หมายเลขพรรค	ชื่อพรรคการเมือง	แบบบัญชีรายชื่อ		แบบแบ่งเขตเลือกตั้ง
		เพศชาย	เพศหญิง	เพศชาย	เพศหญิง
1	พรรคเสรีประชาธิปไตย	2	-	2	-
2	พรรคชาวไทย	2	-	3	-
3	พรรคกสิกรไทย	1	-	1	-
4	พรรคนิติมหาชน	4	-	-	-
5	พรรคความหวังใหม่	90	10	269	42
6	พรรครักสามัคคี	4	2	2	1
7	พรรคไทยรักไทย	96	4	356	44
8	พรรคชาติประชาธิปไตย	6	1	1	-
9	พรรคชาติไทย	92	8	223	34
10	พรรคสันติภาพ	5	-	2	-
11	พรรคถิ่นไทย	30	6	167	22
12	พรรคพลังประชาชน	-	1	1	-
13	พรรคราษฎร	40	5	178	22
14	พรรคสังคมใหม่	2	-	5	-
15	พรรคเสรีธรรม	67	11	184	11
16	พรรคประชาธิปัตย์	91	9	358	40
17	พรรคอำนาจประชาชน	2	1	4	-
18	พรรคประชากรไทย	67	13	191	41
19	พรรคไท	2	3	1	2
20	พรรคก้าวหน้า	3	2	3	-
21	พรรคชาติพัฒนา	64	36	278	42
22	พรรคแรงงานไทย	4	1	3	-
23	พรรคเผ่าไทย	1	-	1	-
24	พรรคสังคมประชาธิปไตย	2	1	1	-
25	พรรคชีวิตที่ดีกว่า	1	-	-	-
26	พรรคพัฒนาสังคม	-	1	-	-
27	พรรคไทยช่วยไทย	1	-	-	-
28	พรรคไทยมหารัฐ	-	1	-	-
29	พรรคศรัทธาประชาชน	24	5	23	9
30	พรรควิถีไทย	1	1	-	-
31	พรรคไทยประชาธิปไตย	4	-	1	-
32	พรรคพลังธรรม	19	3	6	1
33	พรรคชาวนาพัฒนาประเทศ	11	4	10	2
34	พรรคกิจสังคม	2	1	13	7
35	พรรคเกษตรมหาชน	24	11	80	15
36	พรรคพลังเกษตรกร	24	11	80	15
37	พรรคสยาม	1	-	2	-
-	พรรคเกษตรก้าวหน้า	-	-	1	-
-	พรรคชาวไร่ชาวนาไทย	-	-	1	-
-	พรรคไทยธรรมาธิปไตย	-	-	1	-
-	พรรคไทยมั่นคง	-	-	1	-
-	พรรคเสรีไท	-	-	2	-
-	พรรคเอกภาพ	-	-	2	-
รวม		792	148	2,430	352

เมื่อผลการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 6 มกราคม พ.ศ.2544 ได้ถูกประกาศออกอย่างเป็นทางการแล้วพบว่า พรรคไทยรักไทยได้รับคะแนนเสียงอย่างท่วมท้นและเป็นพรรคการเมืองพรรคแรกที่ก่อตั้งขึ้นภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ในขณะที่พรรคเพิ่งเริ่มก่อตั้งมาได้เพียง 2 ปีเศษเท่านั้น โดยได้คะแนนเสียง 247 ที่นั่ง จากจำนวนที่นั่งในสภาผู้แทนราษฎรทั้งหมด 500 ที่นั่ง และได้รวมตัวเป็นแกนนำในการจัดตั้งรัฐบาลผสมร่วมกับพรรคชาติไทยที่มีคะแนนเสียง 40 ที่นั่ง พรรคความหวังใหม่ 36 ที่นั่ง และพรรคเสรีธรรม 14 ที่นั่ง เป็นผลให้รัฐบาลผสมชุดนี้มีคะแนนเสียงรวมทั้งสิ้น 337 ที่นั่ง และเป็นผลให้พรรคฝ่ายค้านมีจำนวนที่นั่งในสภาเหลือเพียง 163 ที่นั่ง นั่นคือ พรรคประชาธิปัตย์จำนวน 128 ที่นั่ง พรรคชาติพัฒนา 31 ที่นั่ง พรรคราษฎร 2 ที่นั่ง พรรคถิ่นไทย 1 ที่นั่ง และพรรคกิจสังคม 1 ที่นั่ง เท่านั้น

จำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของพรรคการเมืองในการเลือกตั้งทั่วไป พ.ศ. 2544

จำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของพรรคการเมืองในการเลือกตั้งทั่วไป พ.ศ. 2544

พรรคการเมือง	จำนวน ส.ส. แบบบัญชีรายชื่อ (คน)	จำนวน ส.ส. แบบแบ่งเขต (คน)	รวมจำนวน ส.ส.
พรรคไทยรักไทย	48	200	247
พรรคประชาธิปัตย์	31	97	128
พรรคชาติไทย	6	35	40
พรรคความหวังใหม่	8	28	36
พรรคชาติพัฒนา	7	22	31
พรรคเสรีธรรม	0	14	14
พรรคราษฎร	0	2	2
พรรคกิจสังคม	0	1	1
พรรคถิ่นไทย	0	1	1
รวม	100	400	500

ดูเพิ่มเติืม

• การเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา

• การเลือกตั้งอื่น ๆ ในประเทศไทย

• รายชื่อพรรคการเมืองไทย