กรรมการนับคะแนนเลือกตั้ง
ผู้เรียบเรียง รองศาสตราจารย์ ดร.นครินทร์ เมฆไตรรัตน์
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์นรนิติ เศรษฐบุตร และ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต
กรรมการนับคะแนนเลือกตั้ง
ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแต่ละครั้ง คณะกรรมการการเลือกตั้งประจำเขตเลือกตั้งจะมีการแต่งตั้งบุคคลผู้มีสิทธิเลือกตั้งในเขตเลือกตั้งนั้น เพื่อทำหน้าที่เป็นคณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งคณะหนึ่งในทุกเขตเลือกตั้ง การสรรหาบุคคลเพื่อแต่งตั้งเป็นคณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งจะดำเนินการโดย “คณะอนุกรรมการสรรหากรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายอำนวยการ” ซึ่งแต่งตั้งโดยคณะกรรมการการเลือกตั้งประจำจังหวัด เพื่อทำหน้าที่สรรหาผู้มีสิทธิเลือกตั้งในเขตเลือกตั้งสำหรับเสนอชื่อเข้ารับการแต่งตั้งให้เป็นกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายอำนวยการ เสนอต่อคณะกรรมการการเลือกตั้งประจำเขตเลือกตั้ง
คณะอนุกรรมการสรรหากรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายอำนวยการ ประกอบด้วยผู้อำนวยการเลือกตั้งประจำจังหวัดเป็นประธาน และบุคคลที่มีความเป็นกลางทางการเมืองและมีความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์จำนวน 4 คนเป็นกรรมการ คณะอนุกรรมการสรรหากรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายอำนวยการมีหน้าที่ดำเนินการสรรหากรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายอำนวยการ โดยคำนึงถึงความหลากหลายของอาชีพและการมีส่วนร่วมของสตรี และเสนอรายชื่อผู้มีสิทธิเลือกตั้งในเขตเลือกตั้งนั้นจำนวน 76 คน ให้คณะกรรมการการเลือกตั้งประจำเขตเลือกตั้งพิจารณาก่อนวันเลือกตั้งไม่น้อยกว่า 30 วัน หลังจากนั้น คณะกรรมการการเลือกตั้งประจำเขตเลือกตั้งจะดำเนินการแต่งตั้งคณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายอำนวยการจำนวน 38 คนโดยพิจารณาจากรายชื่อดังกล่าว โดยการประกาศแต่งตั้งคณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งต้องดำเนินการให้แล้วเสร็จก่อนวันเลือกตั้งไม่น้อยกว่า 25 วัน และต้องมีการประกาศให้ประชาชนในเขตเลือกตั้งนั้นรับทราบผลการแต่งตั้งคณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งด้วย
ในการปฏิบัติหน้าที่นับคะแนนเลือกตั้งนั้น คณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งจะมีการแบ่งกรรมการออกเป็นฝ่ายต่าง ๆ คือ คณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายอำนวยการ คณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายตรวจรับหีบบัตรเลือกตั้งและเอกสาร คณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายนับจำนวนบัตรเลือกตั้ง คณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายรักษาหีบบัตรเลือกตั้ง คณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายรวมบัตรเลือกตั้ง คณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายนับบัตรเลือกตั้งเป็นคะแนน และคณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งเป็นฝ่ายรวมคะแนน
ขอบเขตอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้งฝ่ายต่าง ๆ มีดังต่อไปนี้ ฝ่ายอำนวยการ มีหน้าที่อำนวยการนับคะแนนเลือกตั้ง ประสานงานระหว่างคณะกรรมการนับคะแนนฝ่ายต่าง ๆ แก้ไขปัญหาอันเกิดขึ้นในระหว่างการนับคะแนนเลือกตั้ง
ฝ่ายตรวจรับหีบบัตรเลือกตั้งและเอกสาร มีหน้าที่รับและตรวจสอบความเรียบร้อยของหีบบัตรเลือกตั้งและตรวจสอบเอกสารที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งนับจำนวนบัตรเลือกตั้งที่เหลือจากการลงคะแนน และตรวจสอบให้ตรงกับจำนวนที่เขียนในรายงานการส่งหีบบัตรของคณะกรรมการประจำหน่วยเลือกตั้งแต่ละหน่วย
ฝ่ายนับจำนวนบัตรเลือกตั้ง มีหน้าที่เปิดหีบบัตรเลือกตั้งโดยไม่เปิดช่องใส่บัตรและตรวจสอบความถูกต้องของเครื่องหมายที่เขียนไว้ด้านในหีบบัตร แยกประเภทบัตรเลือกตั้ง นับจำนวนบัตรเลือกตั้งแต่ละประเภทโดยไม่ดูผลการลงคะแนนในบัตรเลือกตั้ง และตรวจสอบให้ตรงกับจำนวนที่เขียนในรายงานการส่งหีบบัตรของคณะกรรมการประจำหน่วยเลือกตั้งแต่ละหน่วย
ฝ่ายรักษาหีบบัตรเลือกตั้ง มีหน้าที่เก็บรักษาหีบบัตรเลือกตั้ง บัตรเลือกตั้งและเอกสารที่เกี่ยวข้องในระหว่างกระบวนการนับคะแนนเลือกตั้ง และภายหลังการนับคะแนนเลือกตั้งแล้ว เพื่อนำส่งให้คณะกรรมการการเลือกตั้งประจำจังหวัด
ฝ่ายรวมบัตรเลือกตั้ง มีหน้าที่นำบัตรเลือกตั้งในเขตเลือกตั้งแต่ละประเภททั้งหมดมารวมและคละกัน แจกบัตรเลือกตั้งให้ฝ่ายนับคะแนน และรวบรวมบัตรเลือกตั้งที่ได้ใช้ในการนับคะแนนเล้วบรรจุลงในหีบบัตรเลือกตั้งแล้วนำส่งให้ฝ่ายรักษาหีบบัตรเลือกตั้ง
ฝ่ายนับบัตรเลือกตั้งเป็นคะแนน มีหน้าที่วินิจฉัยบัตรดีบัตรเสียในเบื้องต้น และนับบัตรเลือกตั้งเป็นคะแนนเลือกตั้ง และฝ่ายรวมคะแนน มีหน้าที่รวมคะแนนที่ผู้สมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขตเลือกตั้งได้รับ และรวมคะแนนที่พรรคการเมืองได้รับในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ กรรมการนับคะแนนเลือกตั้งในแต่ละเขตเลือกตั้ง จะพ้นจากตำแหน่งเมื่อครบ 7 วัน นับแต่วันประกาศผลการนับคะแนนเลือกตั้งในเขตเลือกตั้งนั้น
ที่มา
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550
พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยคณะกรรมการการเลือกตั้ง พ.ศ. 2550
ระเบียบคณะกรรมการการเลือกตั้งว่าด้วยผู้อำนวยการการเลือกตั้งประจำเขตเลือกตั้งและคณะกรรมการการเลือกตั้งประจำเขตเลือกตั้ง พ.ศ. 2550
“ประกาศคณะกรรมการการเลือกตั้งว่าด้วยวิธีการนับคะแนนเลือกตั้ง” ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 116 ตอนที่ 50 ก วันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2542 หน้า 67-73.
“ประกาศคณะกรรมการการเลือกตั้ง เรื่อง คณะกรรมการนับคะแนนเลือกตั้ง, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 116 ตอนที่ 60 ก วันที่ 7 กรกฎาคม พ.ศ. 2542, หน้า 5-10.
