พิธีสารของกฎบัตรอาเซียนว่าด้วยกลไกระงับข้อพิพาท (Protocol to the ASEAN charter on Dispute Settlement Mechanisms: PDSM)

จาก ฐานข้อมูลการเมืองการปกครอง สถาบันพระปกเกล้า
รุ่นแก้ไขเมื่อ 14:47, 18 มีนาคม 2559 โดย Suksan (คุย | ส่วนร่วม) (หน้าที่ถูกสร้างด้วย '==บทนำ== การจะบรรลุวัตถุประสงค์ตามเจตนารมณ์ของภู...')
(ต่าง) ←รุ่นแก้ไขก่อนหน้า | รุ่นแก้ไขล่าสุด (ต่าง) | รุ่นแก้ไขถัดไป→ (ต่าง)

บทนำ

การจะบรรลุวัตถุประสงค์ตามเจตนารมณ์ของภูมิภาคในการสร้างประชมคมอาเซียนที่มีความมั่งคั่งและมีสันติภาพได้นั้น จะต้องมีกลไกเพื่อแก้ไขหรือยุติปัญหาความขัดแย้งอันเกิดจากความคิดเห็นที่แตกต่างกันหรือการขัดกันของผลประโยชน์ระหว่างประเทศในกลุ่มอาเซียน พิธีสารของกฎบัตรอาเซียนว่าด้วยกลไกระงับข้อพิพาท (PDSM) จึงเกิดขึ้นเพื่อใช้ขยายความบทบัญญัติเกี่ยวกับกลไกระงับข้อพิพาทที่กฎบัตรอาเซียนได้กำหนดไว้ให้มีความชัดเจนมากขึ้นและสามารถนำไปบังคับใช้ได้ ทั้งนี้เพื่อสร้างความน่าเชื่อถืออันจะส่งผลถึงความมั่นใจของประเทศสมาชิกว่ากลไกระงับข้อพิพาทที่บัญญัติขึ้นนั้นจะสามารถช่วยลดการสะสมปัญหาและความความขัดแย้งระหว่างประเทศสมาชิก ซึ่งเป็นปัจจัยที่สำคัญที่จะทำให้กิจการอาเซียนสามารถเติบโตต่อไปได้ เพราะถ้ากลไกการยุติข้อพิพาทไม่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ กิจการต่างๆ ในอาเซียนก็จะเกิดการชะงักชะงันเพราะการหาฉันทามติหลังจากเกิดข้อพิพาทขึ้นแล้วเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้ลำบาก

ที่มาและความสำคัญ

การระงับข้อพิพาทของประเทศสมาชิกอาเซียนจะมีลักษณะของการปรึกษาหารือและตกลงอย่างฉันมิตรและหาทางออกร่วมกันโดยใช้ฉันทามติ ไม่มีกรอบเวลา ซึ่งกระบวนการเหล่านี้รู้จักกันในชื่อ “วิถีอาเซียน”[1] ทั้งนี้ เป้าหมายสำคัญคือการพยายามให้เกิดการประสานประโยชน์ให้ได้มากที่สุดโดยสันติวิธี ซึ่งรัฐคู่กรณีสามารถขอให้ประธานอาเซียนหรือเลขาธิการอาเซียน ทำหน้าที่เป็นคนกลางที่น่าเชื่อถือ ประนีประนอม หรือไกล่เกลี่ยได้[2] อย่างไรก็ตามหากข้อพิพาททั้งหลายเหล่านั้นไม่อาจตกลงกันได้โดยกระบวนการต่างๆนั้น วิถีทางทางการทูตอย่างถ้อยทีถ้อยอาศัย จะถูกดึงนำมาใช้แก้ปัญหานี้โดยการที่ รัฐคู่กรณีสามารถนำเรื่องเสนอต่อที่ประชุมสุดยอดอาเซียน ซึ่งเป็นกลไกการตัดสินใจสูงสุดของ อาเซียนได้ เช่นเดียวกันในกรณีที่รัฐคู่กรณีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งไม่ปฏิบัติตามคำตัดสิน (non-compliance) รัฐคู่กรณีอีกฝ่าย สามารถยื่นเรื่องต่อที่ประชุมสุดยอดอาเซียนให้พิจารณาได้[3] ทั้งนี้ที่มาของพิธีสารฉบับนี้มาจากการที่กฎบัตรอาเซียน ข้อที่ 22 วรรคสอง กำหนดให้อาเซียนจะต้องรักษาและจัดตั้งกลไกระงับข้อพิพาทสำหรับความร่วมมือในทุกๆ ด้าน และข้อที่ 25 ได้กำหนดอีกว่า หากไม่มีการกำหนดกลไกระงับข้อพิพาทไว้เป็นการเฉพาะสำหรับการตีความหรือการปฏิบัติตามกฎบัตรอาเซียนหรือตราสารอาเซียน (ASEAN Instruments) ก็ให้อาเซียนกำหนดกลไกระงับข้อพิพาทขึ้นมาเพื่อการนี้ [4]

ขอบเขตการบังคับใช้

ระบบกลไกการระงับข้อพิพาทของอาเซียนนั้นเป็นไปตามกฎบัตรอาเซียนและพิธีสารอันเป็นความตกลงว่าด้วยกลไกระงับข้อพิพาทต่างๆนั้นมีการบังคับใช้ตามกรอบของเครื่องมือใดย่อมขึ้นอยู่กับลักษณะของข้อพิพาทซึ่งแบ่งแยกออกได้เป็นหลายกรณี [5] แต่สำหรับพิธีสาร PDSM นั้นเป็นกลไกในการใช้ระงับข้อพิพาทที่จะต้องมีลักษณะเกี่ยวข้องกับการตีความหรือการบังคับใช้เอกสาร ดังต่อไปนี้ [6]

1. กฎบัตรอาเซียน

2. ตราสารอาเซียน เว้นแต่ตราสารอาเซียนนั้นจะได้กำหนดกลไกระงับข้อพิพาทไว้เป็นการเฉพาะ

3. ตราสารอาเซียนที่กำหนดไว้โดยแจ้งชัดว่าให้ใช้กลไกระงับข้อพิพาทตามพิธีสารนี้หรือใช้ส่วนใดส่วนหนึ่งของตราสารนี้

อนึ่งการตีความตราสาร PDSM นี้จะต้องตีความให้สอดคล้องกับจารีตการตีความกฎหมายระหว่างประเทศ (The customary rules of treaty interpretation of public international law) [7]

กระบวนการและขั้นตอน

ความตกลงพิเศษ PDSM ฉบับปี 2010 เป็นเอกสารแนบท้ายตราสารอาเซียนกำหนดถึงกรอบด้านเวลาของกระบวนการระงับข้อพิพาทซึ่งต้องเริ่มด้วยการเจรจาก่อนเสมอ โดยประการแรก กระบวนการปรึกษาหารือ ฝ่ายที่ถูกร้องจะต้องมีการตอบกลับคำร้องขอภายใน 30 วันนับแต่วันที่มีการร้องขอเข้าสู่กระบวนการปรึกษาหารือ และต้องจัดให้มีการปรึกษาหารือภายใน 60 วันนับแต่มีคำร้องขอ จากนั้นคู่กรณีจะต้องตกลงกันให้ได้ข้อสรุปที่เป็นทางออกร่วมกันที่ทั้งสองฝ่ายให้การยอมรับภายใน 90 วันนับแต่เริ่มมีการเจรจา หรือตามแต่ระยะเวลาที่คู่กรณีกำหนด [8]

ทั้งนี้หากคู่พิพาทตกลงกันไม่ได้ภายในกรอบเวลาที่กำหนด จะต้องนำข้อพิพาทไปสู่ ASEAN Coordinating Council (ACCs) [9] เมื่อมีการเสนอข้อพิพาทสู่ ACCs แล้ว เพื่อให้กำหนดวิธีการระงับข้อพิพาทเช่นว่าโดย ACCs อาจมีคำสั่งให้คู่พิพาทแก้ปัญหาโดยการใช้คนกลาง (good office) การไกล่เกลี่ย (mediation) การประนีประนอม (conciliation) รวมไปถึงวิธีการยุติข้อพาทด้วยอนุญาโตตุลาการในกรณีที่วิธีการการยุติข้อพิพาทที่กล่าวมาข้างต้นไม่ประสบผลสำเร็จ[10] การดำเนินการยุติข้อพิพาทด้วยวิธีอนุญาโตตุลาการนี้จะเป็นไปตามกฎอนุญาโตตุลาการตามภาคผนวกพิธีสาร PDSM (The Rules of Arbitration annexed to PDSM) [11]

ปัญหาและอุปสรรค

กลไกการระงับข้อพิพาทนั้นก็ได้ถูกกำหนดขึ้นในหลากหลายวิธีดังปรากฏตามข้อตกลงนี้ของอาเซียนนี้แล้ว แต่ก็ขึ้นอยู่กับว่า ACCs จะเลือกใช้หรือไม่ หรือประเทศสมาชิกจะตกลงกันเองที่จะเลือกใช้การวิธีการใดในการระงับข้อพิพาทที่เกิดขึ้นระหว่างกันเอง โดยไม่จำเป็นต้องใช้กระบวนการระงับข้อพิพาทที่อาเซียนกำหนดขึ้นก็ได้ แต่ปัญหาสำคัญคือประเทศสมาชิกอาเซียนมักจะสงวนและหวงแหนอำนาจอธิปไตยของตน นอกจากนั้นประเทศสมาชิกยังมีความแตกต่างในเรื่องระบบกฎหมาย ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม ระบบการเมือง ระบบเศรษฐกิจ และระดับการพัฒนาทางสังคมที่เห็นได้ชัด ไม่เหมือนอย่างสหภาพยุโรปที่ประเทศสมาชิกมีระบบต่างๆ ที่คล้ายคลึงกัน[12] การจะเลือกใช้กลไกระงับข้อพิพาทต่างๆจึงมักเลือกวิธีการที่ไม่ผูกมัดตนมากนักซึ่งอาจส่งผลกระทบถึงประสิทธิภาพของการบังคับใช้กลไกต่างๆในการระงับข้อพิพาทได้

บรรณานุกรม

คณะทำงานจัดทำข้อมูลเพื่อเตรียมความพร้อม.การก้าวสู่ประชาคมอาเซียน. กรุงเทพฯ: สำนักการพิมพ์สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, 2555.

จินห์จุฑา มโนธรรม. 2543. “กลไกระงับข้อพิพาทในอาเซียน.” http://www.baanjomyut.com/library_2/asean_community/34.html (accessed May 23,2015)

ธเนศ สุจารีกุล.เอกสารคำสอนกฎหมายอาเซียน. กรุงเทพฯ: คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2557

อ้างอิง

  1. ↑ ธเนศ สุจารีกุล.เอกสารคำสอนกฎหมายอาเซียน. (กรุงเทพฯ: คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2557),หน้า 35.
  2. ↑ จินห์จุฑา มโนธรรม. 2543. “กลไกระงับข้อพิพาทในอาเซียน.” http://www.baanjomyut.com/library_2/asean_community/34.html (accessed May 23,2015)
  3. ↑ เพิ่งอ้าง.
  4. ↑ ASEAN Charter Art 22 and Art 25.
  5. ↑ ระบบการระงับข้อพิพาทตามบทบัญญัติของกฎบัตรอาเซียน(ASEAN Charter) ข้อ 24:1 สำหรับกรณีที่เป็นข้อพิพาทที่มาจากตราสารอาเซียนโดยคู่พิพาทเป็นสมาชิกอาเซียนและมีกระบวนการระงับข้อพิพาทกำหนดไว้แล้วก็ให้กระบวนการกลไกระงับข้อพิพาทในตราสารนั้น ข้อ 24:2 กรณีสาเหตุที่พิพากษาไม่ได้มาจากตราสารอาเซียนและคู่พิพาทเป็นสมาชิกอาเซียนกำหนดให้ใช้ TAC 1976 ในการระงับข้อพิพาท TAC ข้อ 24:3 ในกรณีที่เป็นข้อพิพาทที่มาจากตราสารอาเซียน เรื่องเกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจระหว่างคู่พิพาทที่เป็นสมาชิกอาเซียนใช้ EDSM ในกรณีที่ไม่มีบังคับอื่นเป็นพิเศษอยุ่แล้ว ข้อ 25 กรณีปัญหาเกิดจากตราสารอาเซียนและคู่พิพาทเป็นสมาชิกอาเซียนแต่ในตราสารอาเซียนไม่ได้กำหนดวิธีการระงับข้อพิพาทไว้ให้ไปใช้ PDSM 2009 ข้อ 28 หาเป็นกรณีที่ไม่ได้มีกฎหมายพิเศษกำหนดไว้เป็นอย่างอื่น มาตรานี้ไม่ตัดสิทธิคู่พิพาท ที่จะไปใช้ การระงับข้อพิพาทอื่นตาม UN Charter
  6. ↑ PDSM Art 2 para 1.
  7. ↑ PDSM Art 3 para 1.
  8. ↑ PDSM Art 5
  9. ↑ PDSM Art 8-9.
  10. ↑ ธเนศ สุจารีกุล.เอกสารคำสอนกฎหมายอาเซียน. (กรุงเทพฯ: คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2557),หน้า 4.
  11. ↑ PDSM Art 10 para 1.
  12. ↑ ธเนศ สุจารีกุล, อ้างแล้ว.
เข้าถึงจาก "https://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=พิธีสารของกฎบัตรอาเซียนว่าด้วยกลไกระงับข้อพิพาท_(Protocol_to_the_ASEAN_charter_on_Dispute_Settlement_Mechanisms:_PDSM)&oldid=12380"