สภาร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550

ผู้เรียบเรียง เอกวีร์ มีสุข

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รศ. ดร. นิยม รัฐอมฤต  

 

'สภาร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. '2550

          การนำเสนอเนื้อหาสภาร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 แบ่งเนื้อหาออกเป็น 2 ส่วน ประกอบด้วย หนึ่ง เหตุการณ์รัฐประหารพ.ศ.2549 และการยกเลิกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพ.ศ.2540 สอง การตั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 เพื่อร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช 2550) สาม การออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญ

 

เหตุการณ์รัฐประหารพ.ศ.2549 และการยกเลิกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพ.ศ.2540

          การรัฐประหารในวันที่ 19 กันยายน พ.ศ.2549 มีสาเหตุจากวิกฤตการณ์ทางการเมืองไทยภายหลังการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรพ.ศ.2548 ที่พรรคไทยรักไทยภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตรที่ได้คะแนนเสียงข้างมากเด็ดขาดในสภาจนสามารถจัดตั้งรัฐบาลพรรคเดียวได้ ในช่วงเวลาดังกล่าวเกิดปัญหาจากกลไกการตรวจสอบถ่วงดุลการทำงานรัฐสภาและปัญหาการทำงานขององค์กรอิสระเพื่อตรวจสอบการทำงานของรัฐบาล รวมถึงการต่อต้านจากพรรคการเมืองฝ่ายค้านต่อรัฐบาลในขณะนั้นอย่างหนัก

ขณะเดียวกันเกิดการเคลื่อนไหวทางการเมืองต่อต้านการทำงานของรัฐบาลพรรคไทยรักไทยจากการวิพากษ์วิจารณ์โดยนักวิชาการ สื่อมวลชน และข้าราชการ ในประเด็นการทุจริตของรัฐบาล การดำเนินนโญบายประชานิยม และประเด็นที่เกี่ยวข้องกับสถาบันกษัตริย์ รวมถึงเกิดขบวนการเคลื่อนไหวทางการเมืองนอกสภาอย่างขบวนการพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย (พธม.) ได้เคลื่อนไหวโดยมีข้อเสนอให้นายกรัฐมนตรีลาออกและเรียกร้องการปฏิรูปการเมืองโดยการร้องขอนายกรัฐมนตรีพระราชทานเพื่อแก้ไขวิกฤตการณ์ทางการเมือง และการเรียกร้องให้ทหารเข้ามามีบทบาทแทรกแซงทางการเมือง ขณะเดียวกันก็เกิดขบวนการสนับสนุนการทำงานของรัฐบาลพรรคไทยรักไทยที่ได้รับเสียงสนับสนุนจากการเลือกตั้งจำนวนมากจากประชาชนคู่ขนานกัน จากความตึงเครียดทางการเมืองดังกล่าวทำให้นายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตรตัดสินใจประกาศยุบสภาเพื่อจัดการเลือกตั้งใหม่ในวันที่ 2 เมษายน พ.ศ.2549 แต่เนื่องจากกระแสต่อต้านการเลือกตั้งจากพรรคฝ่ายค้านที่ปฏิเสธไม่ส่งคนลงรับเลือกตั้ง คือ พรรคประชาธิปัตย์ พรรคชาติไทย และพรรคมหาชน แม้พรรคไทยรักไทยสามารถชนะการเลือกตั้ง แต่ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภาได้ร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญให้วินิจฉัยความชอบรัฐธรรมนูญในการจัดการเลือกตั้งครั้งนั้น โดยศาลรัฐธรรมนูญได้ตัดสินให้การเลือกตั้งดังกล่าวมิชอบด้วยกฎหมายและให้จัดการเลือกตั้งใหม่

ท่ามกลางความไม่แน่นอนและความตึงเครียดทางการเมืองดังกล่าว ประกอบกับกระแสการเรียกร้องให้ทหารเข้ามามีบทบาทแทรกแซงทางการเมือง พล.อ.สนธิ บุญยรัตนกลิน ผู้บัญชาการทหารบกในขณะนั้นได้ทำรัฐประหารในวันที่ 19 กันยายน พ.ศ.2549 โดยใช้ชื่อคณะทหารว่าคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (คปค.)[1] ขณะที่นายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตรกำลังเดินทางเยือนประเทศสหรัฐอเมริกาและได้ยกเลิกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพ.ศ.2540 โดยคปค. ได้ประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 มาใช้เป็นการชั่วคราว โดยมีคำปรารภระบุสาเหตุของการรัฐประหารและการยกเลิกรัฐธรรมนูญพ.ศ.2540 ไว้ว่า

 

“...เหตุที่ทำการยึดอำนาจและประกาศให้ยกเลิกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยเสียนั้น ก็โดยปรารถนาจะแก้ไขความเสื่อมศรัทธาในการบริหารราชการแผ่นดิน ความไร้ประสิทธิภาพในการควบคุมการบริหารราชการแผ่นดินและการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ ทำให้เกิดการทุจริตและประพฤติมิชอบขึ้นอย่างกว้างขวาง โดยไม่อาจหาตัวผู้กระทำความผิดมาลงโทษได้ อันเป็นวิกฤติการณ์ร้ายแรงทางการเมืองการปกครอง และปัญหาความขัดแย้งในมวลหมู่ประชาชนที่ถูกปลุกปั่นให้แบ่งแยกเป็นฝักเป็นฝ่ายจนเสื่อมสลายความรู้รักสามัคคีของชนในชาติ อันเป็นวิกฤติการณ์รุนแรงทางสังคม แม้หลายภาคส่วนจะได้ใช้ความพยายามแก้ไขวิกฤติการณ์ดังกล่าวแล้วแต่ก็ไม่เป็นผล กลับมีแนวโน้มว่า จะทวีความรุนแรงยิ่งขึ้น จนถึงขั้นใช้กำลังเข้าปะทะกัน ซึ่งอาจมีการสูญเสียชีวิตและเลือดเนื้อได้ นับว่า เป็นภยันตรายใหญ่หลวงต่อระบอบการปกครอง ระบบเศรษฐกิจ และความสงบเรียบร้อยของประเทศ จำเป็นต้องกำหนดกลไกทางปกครองที่เหมาะสมแก่สถานการณ์เพื่อใช้ไปพลางก่อน...”[2]

 

การตั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 เพื่อร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช 2550)

          จากคำปรารถของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 กำหนดให้ “...เร่งดำเนินการให้มีการจัดทำร่างรัฐธรรมนูญขึ้นใหม่ด้วยการมีส่วนร่วมอย่างกว้างขวางจากประชาชนในทุกขั้นตอน เพื่อให้การเป็นไปตามที่คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ได้นำความกราบบังคมทูล...”^[3] โดยให้ตั้งสมัชชาแห่งชาติจำนวนไม่เกิน 2,000 คน เพื่อให้สมาชิกสมัชชาแห่งชาติคัดเลือกสมาชิกด้วยกันเองเพื่อเลือกสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญจำนวน 200 คน โดยสมัชชาแห่งชาติจะนำเสนอบัญชีรายชื่อที่ได้รับการคัดเลือกให้คณะมนตรีความมั่นคงแห่งชาติ (คมช.) คัดเลือกบุคคลตามบัญชีรายชื่อจำนวน 100 คนเพื่อแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ

สภาร่างรัฐธรรมนูญ (ส.ส.ร.) ประกอบด้วยสมาชิกจำนวน 100 คน โดยมีประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญจำนวน 1 คนและรองประธานสภารัฐธรรมนูญจำนวนไม่เกิน 2 คน ที่มาจากการลงมติของสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ โดยศาสตราจารย์พิเศษนรนิติ เศรษฐบุตร ได้รับเลือกเป็นประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ นายเสรี สุวรรณภานนท์เป็นรองประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ คนที่1 และนายเดโช สวนานนท์เป็นรองประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ คนที่ 2[4] สภาร่างรัฐธรรมนูญได้ตั้งคณะกรรมาธิการชุดต่าง ๆ เพื่อทำงานด้านต่าง ๆ

1. คณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ จำนวน 35 คน เพื่อจัดทำร่างรัฐธรรมนูญและพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญให้แล้วเสร็จโดยมีนาวาอากาศตรีประสงค์ สุ่นศิริเป็นประธาน

โดยคณะกรรมาธิการฯ ได้ตั้งคณะอนุกรรมาธิการเพื่อพิจารณาศึกษาในประเด็นต่าง ๆ จำนวน 6 คณะ คือ 1) คณะอนุกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญกรอบที่ 1 ว่าด้วยสิทธิเสรีภาพ การมีส่วนร่วมของประชาชน และการกระจายอำนาจ 2) คณะอนุกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญกรอบที่ 2 ว่าด้วยสถาบันการเมือง 3) คณะอนุกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญกรอบที่ 3 ว่าด้วยองค์กรตรวจสอบอิสระและศาล 4) คณะอนุกรรมาธิการติดตามผลและประสานการรับฟังความคิดเห็นและการมีส่วนร่วมของประชาชน 5) คณะอนุกรรมาธิการจัดทำร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ และ 6) คณะอนุกรรมาธิการจัดทำข้อเสนอแนะในการตราหรือแก้ไขกฎหมาย เพื่อให้สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญ

1. คณะกรรมาธิการวิสามัญประสานการมีส่วนร่วมและการประชามติ เพื่อทำหน้าที่ 1) พิจารณากำหนดกรอบและแนวทางในการดำเนินงานรับฟังความคิดเห็นและการมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดทำร่างรัฐธรรมนูญ 2) จัดทำข้อสรุปความคิดเห็นของประชาชนในประเด็นที่สำคัญ ๆ ในการจัดทำร่างรัฐธรรมนูญ 3) ประสานงานในการรับฟังความคิดเห็นกับคณะกรรมการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคสังคม และภาควิชาการ และ 4) ดำเนินการศึกษา สำรวจความคิดเห็นของประชาชนในประเด็นสำคัญของร่างรัฐธรรมนูญ

โดยคณะกรรมาธิการฯ ได้ตั้งคณะอนุกรรมาธิการเพื่อศึกษาเรื่องต่าง ๆ จำนวน 7 คณะ ดังนี้ 1) คณะอนุกรรมาธิการประมวลความคิดเห็นประชาชนสู่รัฐธรรมนูญ กรอบที่ 3 องค์กรอิสระ

และศาล 2) คณะอนุกรรมาธิการประมวลความคิดเห็นประชาชนสู่รัฐธรรมนูญ กรอบที่ 2 สถาบัน

การเมือง 3) คณะอนุกรรมาธิการประมวลความคิดเห็นประชาชนสู่รัฐธรรมนูญ กรอบที่ 1 สิทธิเสรีภาพของประชาชน 4) คณะอนุกรรมาธิการรับฟังความคิดเห็นองค์กรเครือข่ายภาคประชาชน 5) คณะอนุกรรมาธิการพิจารณาศึกษาและสำรวจความคิดเห็นของประชาชน 6) คณะอนุกรรมาธิการประสานการมีส่วนร่วมของประชาชน 4 ภาค และ 7) คณะอนุกรรมาธิการประมวลประเด็นความเห็นและข้อเสนอแนะต่อร่างรัฐธรรมนูญ

1. คณะกรรมาธิการยกร่างหลักเกณฑ์วิธีการออกเสียงประชามติ และการออกเสียงประชามติ  เพื่อดำเนินการ 1) พิจารณากำหนด รูปแบบ แนวทางและวิธีการในการยกร่างหลักเกณฑ์ วิธีการออกเสียงประชามติ และการจัดให้มีการออกเสียงประชามติ 2) พิจารณาดำเนินการในการกำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการในการออกเสียงประชามติเพื่อบังคับใช้ในการออกเสียงประชามติอย่างถูกต้อง เหมาะสม และ 3) ดำเนินการและควบคุมการจัดให้มีการออกเสียงประชามติโดยประสานงานกับคณะกรรมการการเลือกตั้งและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้การออกเสียงประชามติเป็นไปด้วยความเรียบร้อย
2. คณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อให้ข้อเสนอแนะ ประสาน ให้ความช่วยเหลือ สนับสนุนแก่คณะกรรมการการเลือกตั้ง เพื่อให้ข้อเสนอแนะ ประสานให้ความช่วยเหลือ สนับสนุนแก่คณะกรรมการการเลือกตั้งรวมทั้งติดตามให้มีการปฏิบัติตามประกาศสภาร่างรัฐธรรมนูญ เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการว่าด้วยการเผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญ และการออกเสียงประชามติ พ.ศ. 2550[5]

 

'รูปภาพที่ '2: สมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550

ศาสตราจารย์พิเศษนรนิติ เศรษฐบุตร ประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ (ส.ส.ร.)	นาวาอากาศตรีประสงค์ สุ่นศิริ ประธานคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ

 

          คณะกรรมาธิการได้พิจารณากำหนดกรอบแนวทางหลักในการจัดทำร่างรัฐธรรมนูญเป็น 3 กรอบ คือ กรอบที่ 1 ว่าด้วยสิทธิเสรีภาพ การมีส่วนร่วมของประชาชน และการกระจายอำนาจ กรอบที่ 2 ว่าด้วยสถาบันการเมือง และกรอบที่ 3 ว่าด้วยองค์กรตรวจสอบอิสระและศาล[6]

 

การออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญ

          ส่วนการเห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญได้จัดให้มีการออกเสียงประชามติ โดยให้ประชาชนออกเสียงให้ความเห็นขอบหรือไม่เห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญทั้งฉบับ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 มาตรา 29 กำหนดว่าเมื่อสภาร่างรัฐธรรมนูญจัดทำร่างรัฐธรรมนูญเสร็จแล้วต้องเผยแพร่ให้ประชาชนทราบและจัดให้มีการออกเสียงประชามติ เพื่อให้ประชาชนให้ความเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญทั้งฉบับและให้จัดการออกเสียงประชามติภายในวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร

สภาร่างรัฐธรรมนูญจึงได้ออกประกาศสภาร่างรัฐธรรมนูญ เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการว่าด้วยการเผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญ และการออกเสียงประชามติ พ.ศ.2550 มีสาระสำคัญ ดังนี้

1. กำหนดให้สภาร่างรัฐธรรมนูญตั้งคณะกรรมาธิการทำหน้าที่เผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญและจัดทำเอกสารชี้แจงประชาชนทราบถึงสาระสำคัญของร่างรัฐธรรมนูญ และชี้ถึงความแตกต่างกับรัฐธรรมนูญพ.ศ.2540 โดยให้คณะกรรมาธิการพิจารณารูปแบบ แนวทาง และวิธีการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์กับสื่อประชาสัมพันธ์ของภาครัฐและเอกชนอย่างกว้างขวางและทั่วถึง
2. กำหนดให้คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) เผยแพร่กระบวนการและขั้นตอนการออกเสียงประชามติให้ประชาชนได้รับทราบอย่างทั่วถึง
3. กำหนดให้คณะกรรมการการเลือกตั้งเป็นผู้ดำเนินการจัดและควบคุมการออกเสียงประชามติให้เป็นไปด้วยความสุจริตและเที่ยงธรรมตามที่สภาร่างรัฐธรรมนูญมอบหมาย โดยให้คณะกรรมการการเลือกตั้งทำหน้าที่ออกประกาศและระเบียบที่จำเป็นในการดำเนินการ
4. การออกเสียงประชามติให้ใช้วิธีการออกเสียงลงคะแนนโดยตรงและลับ ให้กระทำภายในวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร โดยให้ใช้เขตจังหวัดเป็นเขตออกเสียง ในแต่ละจังหวัดให้กำหนดหน่วยออกเสียงที่คำนึงถึงจำนวนของผู้มีสิทธิออกเสียงโดยถือเกณฑ์จำนวนผู้มีสิทธิแต่ละหน่วยจำนวน 800 คน เป็นประมาณ และความสะดวกในการเดินทางไปใช้สิทธิลงประชามติของประชาชน
5. กำหนดคุณสมบัติของผู้มีสิทธิออกเสียงต้องมีสัญชาติไทย (แต่บุคคลผู้มีสัญชาติไทยโดยการแปลงสัญชาติไทยต้องได้สัญชาติไทยมาแล้วไม่น้อยกว่า 5 ปี) มีอายุไม่ต่ากว่า 18 ปีบริบูรณ์ ในวันที่ 1 มกราคมของปีที่มีการออกเสียง และมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านในเขตออกเสียงมาแล้วเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 30 วัน นับถึงวันออกเสียงประชามติ และไม่เป็นบุคคลต้องห้ามตามที่ประกาศกำหนด
6. กำหนดให้มีหีบบัตรออกเสียงและบัตรออกเสียงประชามติที่เหมาะสมและอำนวยความสะดวกแก่ผู้มีสิทธิออกเสียง
7. กำหนดระยะเวลาในการออกเสียงประชามติ ระหว่างเวลา 08.00 - 16.00 น.[7]

'รูปภาพที่ '2: ตัวอย่างบัตรออกเสียงประชามติ

ที่มา: สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี'''', ประกาศสภาร่างรัฐธรรมนูญ เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการว่าด้วยการเผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญ และการออกเสียงประชามติ พ.ศ.2550, ใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 124 ตอนที่ 30 ง, (ราชกิจจานุเบกษา, 16 มีนาคม 2550).

 

นอกจากนี้ ภายหลังจากการร่างรัฐธรรมนูญแล้วเสร็จ ได้มีการเผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ฉบับลงประชามติให้กับประชาชนทุกครัวเรือนทั่วประเทศ ในช่วงรณรงค์ก่อนการออกเสียงประชามติมีทั้งฝ่ายสนับสนุนที่มองว่าร่างรัฐธรรมนูญได้แก้ไขจุดอ่อนของรัฐธรรมนูญพ.ศ.2540 และช่วยให้ประเทศไทยกลับสู่ระบอบการเมืองแบบประชาธิปไตยอีกครั้ง แต่ฝ่ายคัดค้านมองว่าควรนำรัฐธรรมนูญพ.ศ.2540 กลับมาใช้อีกครั้ง มองว่าเป็นร่างรัฐธรรมนูญที่มีกระบวนการได้มาที่ไม่ชอบธรรมจากการรัฐประหาร และควรให้มีกระบวนการแก้ไขรัฐธรรมนูญที่ประชาชนมีส่วนร่วมอย่างเสรีและทั่วถึงมากขึ้น โดยเฉพาะการเปิดโอกาสให้ฝ่ายที่ไม่เห็นด้วยสามารถแสดงความคิดได้อย่างเสรี^[8] ขณะที่คณะกรรมการการเลือกตั้งได้ประสานการดำเนินงานกับหน่วยงานจำนวนมากเพื่อจัดประชามติ เช่น กรมการปกครอง สำนักงานตำรวจแห่งชาติ กรมประชาสัมพันธ์ รวมถึงจัดอาสาสมัครเพื่อรณรงค์ให้ประชาชนมาออกเสียงประชามติผ่านอาสาสมัครในการลงพื้นที่ต่าง ๆ และการประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อและการโฆษณา[9]

          การลงประชามติรัฐธรรมนูญจัดขึ้นในวันที่ 19 สิงหาคม 2550 ถือเป็นการจัดประชามติเพื่อรับร่างรัฐธรรมนูญครั้งแรกของประเทศไทยที่เปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจทางตรง มีประชาชนรับร่างรัฐธรรมนูญร้อยละ 57.81 และไม่รับร่างร้อยละ 42.19^[10] ภายหลังการจัดทำประชามติจึงนำร่างรัฐธรรมนูญขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายเพื่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงลงพระปรมาภิไธยทรงลงพระปรมาภิไธยและประกาศในราชกิจจานุเบกษาเพื่อบังคับใช้ในวันที่ 24 สิงหาคม 2550 เป็นรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช 2550)

 

'ตารางที่ '1: ผลการออกเสียงประชามติ วันที่ 19 สิงหาคม 2550

การใช้สิทธิออกเสียงประชามติ รวมทั้งประเทศ
จำนวนผู้มีสิทธิออกเสียง	45,092,955 คน
จำนวนผู้มาใช้สิทธิออกเสียง	25,978,954 คน (57.61%)
จำนวนบัตรที่นับเป็นคะแนน	25,474,747 บัตร (98.06%)
จำนวนบัตรที่ไม่นับเป็นคะแนน	504,207 บัตร (1.94%)
ผลการออกเสียงประชามติ รวมทั้งประเทศ
เห็นชอบ	14,727,306 เสียง (57.81%)
ไม่เห็นชอบ	10,747,441 เสียง (42.19%)

'ที่มา: สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง ,' ข้อมูลสถิติการออกเสียงประชามติพ.ศ.2550 (กรุงเทพมหานคร: วิสม่า เอเชีย, 2559), 1.

 

บรรณานุกรม

นรนิติ เศรษฐบุตร. รัฐธรรมนูญกับการเมืองไทย. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2550.

เบเคอร์, คริส และ ผาสุก พงษ์ไพจิตร. ประวัติศาสตร์ไทยร่วมสมัย. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มติชน, 2557.

สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย(ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549, ใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 123 ตอนที่ 102 ก., 1 ตุลาคม 2549.

สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี. ประกาศสภาร่างรัฐธรรมนูญ เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการว่าด้วยการเผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญ และการออกเสียงประชามติ พ.ศ.2550, ใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 124 ตอนที่ 30 ง., 16 มีนาคม 2550.

สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี. ประกาศแต่งตั้งประธานและรองประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ, ใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 124 ตอนพิเศษ 3 ง., 11 มกราคม 2550.

วิรพา อังกูรทัศนียรัตน์. "นับถอยหลัง "รับ-ไม่รับ" ร่างรัฐธรรมนูญ 2550 การเมืองไทยจะไปทางไหน?" สารคดีสิงหาคม 2550.

 

วิวัฒน์ เอี่ยมไพรวัน และ ชรินทร์ สันประเสริฐ. "รัฐธรรมนูญกับการเมืองการปกครองไทย." ใน เอกสารการสอนชุดวิชาสถาบันและกระบวนการทางการเมืองไทย, ฐปนรรต พรหมอินทร์ (บรรณาธิการ), 1-148. นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2561.

วีระ สมความคิด. การติดตามการออกเสียงประชามติ เพื่อพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญ 2550 ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร. กรุงเทพมหานคร: สถาบันพระปกเกล้า, 2550.

สํานักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. "รายงานของคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ." สืบค้นเมื่อ 14 กรกฎาคม, 2564. https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/parliament_parcy/ewt_dl_link.php?nid=8267&filename=index.

สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. ข้อมูลสถิติการออกเสียงประชามติพ.ศ.2550. กรุงเทพมหานคร: วิสม่า เอเชีย, 2559.

 

อ้างอิง

---

[1] คริส เบเคอร์ และ ผาสุก พงษ์ไพจิตร, ประวัติศาสตร์ไทยร่วมสมัย (กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มติชน, 2557). นรนิติ เศรษฐบุตร, รัฐธรรมนูญกับการเมืองไทย (กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2550), 334-39. และวิวัฒน์ เอี่ยมไพรวัน และ ชรินทร์ สันประเสริฐ, "รัฐธรรมนูญกับการเมืองการปกครองไทย," ใน เอกสารการสอนชุดวิชาสถาบันและกระบวนการทางการเมืองไทย, ฐปนรรต พรหมอินทร์ (บรรณานุกรม) (นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2561), 126-32.

[2] สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549, ใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 123 ตอนที่ 102 ก, (ราชกิจจานุเบกษา, 1 ตุลาคม 2549).

[3] อ้างแล้ว.

[4] สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, ประกาศแต่งตั้งประธานและรองประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ, ใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 124 ตอนพิเศษ 3 ง, (ราชกิจจานุเบกษา, 11 มกราคม 2550).

[5] สรุปจาก วีระ สมความคิด, การติดตามการออกเสียงประชามติ เพื่อพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญ 2550 ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร (กรุงเทพมหานคร: สถาบันพระปกเกล้า, 2550), 23-32.

[6] สํานักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, "รายงานของคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ," สืบค้นเมื่อ 14 กรกฎาคม, 2564. https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/parliament_parcy/ewt_dl_link.php?nid=8267&filename=index.

[7] สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, ประกาศสภาร่างรัฐธรรมนูญ เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการว่าด้วยการเผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญ และการออกเสียงประชามติ พ.ศ.2550, ใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 124 ตอนที่ 30 ง, (ราชกิจจานุเบกษา, 16 มีนาคม 2550). และ สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง, ข้อมูลสถิติการออกเสียงประชามติพ.ศ.2550 (กรุงเทพมหานคร: วิสม่า เอเชีย, 2559), 3.

[8] วิรพา อังกูรทัศนียรัตน์, "นับถอยหลัง "รับ-ไม่รับ" ร่างรัฐธรรมนูญ 2550 การเมืองไทยจะไปทางไหน?," สารคดี, สิงหาคม 2550.

[9] สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง, 4-5.

[10] อ้างแล้ว., 1.