ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระยากัลยาณไมตรี (Jens Iverson Westengard)"
หน้าที่ถูกสร้างด้วย ''''ผู้เรียบเรียง''' : โชคสุข กรกิตติชัย '''ผู้ทรงคุณวุฒ...' |
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
| (ไม่แสดง 2 รุ่นระหว่างกลางโดยผู้ใช้คนเดียวกัน) | |||
| บรรทัดที่ 6: | บรรทัดที่ 6: | ||
==บทนำ== | ==บทนำ== | ||
หากกล่าวถึงบุคคลที่เป็นชาวต่างชาติที่มีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์ไทย ที่เข้ามารับราชการในประเทศสยาม หรือประเทศไทยในปัจจุบัน และได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “พระยากัลยาณไมตรี” มี ๒ ท่าน คือ พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) เพราะท่านเป็น บุคคลที่มีผลงานด้านนโยบายภายในและภายนอกประเทศโดยเฉพาะกับการแก้ไขปัญหาพรมแดน และการผ่อนคลายปัญหาเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขต และท่านที่ ๒ คือ พระยากัลยาณไมตรี ดร. ฟรานซิส บี. แซร์ (Dr. Francis Bowes Sayre) เพราะท่านเป็นบุคคลที่ช่วยให้ประเทศไทยรอดพ้นจากการถูกเอารัดเอาเปรียบทั้งปวงในสมัยจักรวรรดินิยม | หากกล่าวถึงบุคคลที่เป็นชาวต่างชาติที่มีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์ไทย ที่เข้ามารับราชการในประเทศสยาม หรือประเทศไทยในปัจจุบัน และได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “พระยากัลยาณไมตรี” มี ๒ ท่าน คือ พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) เพราะท่านเป็น บุคคลที่มีผลงานด้านนโยบายภายในและภายนอกประเทศโดยเฉพาะกับการแก้ไขปัญหาพรมแดน และการผ่อนคลายปัญหาเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขต และท่านที่ ๒ คือ [[พระยากัลยาณไมตรี ดร. ฟรานซิส บี. แซร์]] (Dr. Francis Bowes Sayre) เพราะท่านเป็นบุคคลที่ช่วยให้ประเทศไทยรอดพ้นจากการถูกเอารัดเอาเปรียบทั้งปวงในสมัยจักรวรรดินิยม ทำให้[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]] รัชกาลที่ ๖ ทรงพระราชทานบรรดาศักดิ์ท่านทั้งสองคนให้เป็น “'''พระยากัลยาณไมตรี'''” <ref>สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. “พระยากัลยาณไมตรี”. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : http://www.literatureandhistory.go.th/index.php?app=academic&fnc=showlist&cateid=๑๐๒๔&apptype=academic๔. (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๖). หน้า ๑.</ref> | ||
==ประวัติของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ==ประวัติของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ||
พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) เป็นชาวอเมริกา เกิดที่เมืองชิกาโก เมื่อวันที่ ๑๔ กันยายน ๒๔๑๔ ในครอบครัวชาวเดนมาร์คซึ่งมาตั้งถิ่นฐานในประเทศสหรัฐอเมริกา | พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) เป็นชาวอเมริกา เกิดที่เมืองชิกาโก เมื่อวันที่ ๑๔ กันยายน ๒๔๑๔<ref>อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย (๒๕๓๓) : ๖๙๗.</ref>ในครอบครัวชาวเดนมาร์คซึ่งมาตั้งถิ่นฐานในประเทศสหรัฐอเมริกา<ref>วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร. นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : httpp://www.oknation.net/blog/print.php?id=๑๘๙๙๓๒ (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗). หน้า ๑.</ref> | ||
==การสมรสของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ==การสมรสของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ||
ได้สมรสกับนางเวสสเตนการ์ด (Mrs. Westengard) มีบุตร ๑ คน คือ ออบรีย์ (Aubrey) | ได้สมรสกับนางเวสสเตนการ์ด (Mrs. Westengard) มีบุตร ๑ คน คือ ออบรีย์ (Aubrey)<ref>Joseph H. Beale and others, Jens Iverson Westengard [Online], accessed ๒๙ May ๒๐๑๔. Available from http://www.jstor.org/stable/๑๓๒๗๖๓๙ </ref> | ||
==การศึกษาของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ==การศึกษาของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ||
ปริญญานิติศาสตรบัณฑิต ในปี พ.ศ. ๒๔๔๑ | ปริญญานิติศาสตรบัณฑิต ในปี พ.ศ. ๒๔๔๑ | ||
ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ ในปี พ.ศ. ๒๔๔๖ | |||
ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ ในปี พ.ศ. ๒๔๔๖<ref>อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๗.</ref> | |||
==ประสบการณ์การทำงานของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ก่อนเข้ามารับราชการในประเทศไทย== | ==ประสบการณ์การทำงานของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ก่อนเข้ามารับราชการในประเทศไทย== | ||
เคยเป็นบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ West Division High Scool ที่เมืองชิกาโก | เคยเป็นบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ West Division High Scool ที่เมืองชิกาโก | ||
เคยทำงานเกี่ยวกับการธนาคารและการซื้อขายที่ดินที่เมืองชิกาโก ในระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๓๓ – ๒๔๔๖ | เคยทำงานเกี่ยวกับการธนาคารและการซื้อขายที่ดินที่เมืองชิกาโก ในระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๓๓ – ๒๔๔๖ | ||
เคยเป็นทนายความที่เมืองบอสตัน ในระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๔๒ – ๒๔๔๖ | |||
เคยเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์สอนกฎหมายอยู่ที่มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดประมาณ ๕ ปี | เคยเป็นทนายความที่เมืองบอสตัน ในระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๔๒ – ๒๔๔๖<ref>เรื่องเดียวกัน.</ref> | ||
เคยเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์สอนกฎหมายอยู่ที่มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดประมาณ ๕ ปี<ref>วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย, หน้า ๑.</ref> | |||
==การเข้ามาเมืองไทยของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ==การเข้ามาเมืองไทยของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ||
ในปี พ.ศ. ๒๔๔๖ ได้เข้ามารับราชการในประเทศสยาม โดยเป็นผู้ช่วยสโตรเบล | ในปี พ.ศ. ๒๔๔๖ ได้เข้ามารับราชการในประเทศสยาม โดยเป็นผู้ช่วยสโตรเบล ซึ่ง[[รัฐบาล]]ไทยได้จ้างเป็น[[ที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน]]ในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] รัชกาลที่ ๕<ref>อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๗.</ref> | ||
ในปี พ.ศ. ๒๔๔๗ ได้เป็นผู้แทนพระองค์เดินทางไปตรวจราชการที่มณฑลบูรพา ซึ่งขณะนั้นยังอยู่กับไทย และใช้เวลาหลายเดือนที่นั้น จนกระทั่งมีความรู้ความเข้าใจในสภาพและปัญหาของพื้นที่จากพระตระบองเจนส์ ไอ. เวสสเตนการ์ด (Jens Iverson Westengard) ได้เขียนจดหมายถึงบ้านแสดงความวิตกกังวล | |||
ในปี พ.ศ. ๒๔๔๗ ได้เป็นผู้แทนพระองค์เดินทางไปตรวจราชการที่มณฑลบูรพา ซึ่งขณะนั้นยังอยู่กับไทย และใช้เวลาหลายเดือนที่นั้น จนกระทั่งมีความรู้ความเข้าใจในสภาพและปัญหาของพื้นที่จากพระตระบองเจนส์ ไอ. เวสสเตนการ์ด (Jens Iverson Westengard) ได้เขียนจดหมายถึงบ้านแสดงความวิตกกังวล ในความล้าหลังของมณฑลบูรพา และเห็นว่ามีการปกครองแบบเดิมจะเหมาะสมกับอดีต หากก็ถึงเวลาที่จะต้องเปลี่ยนแปลงแล้ว คือ เปลี่ยนไปสู่การปกครองโดยกฎหมาย ปัญหามีเพียงว่าเปลี่ยนแปลงอย่างไร จึงจะราบรื่นที่สุด เจนส์ ไอ. เวสสเตนการ์ด (Jens Iverson Westengard) และสโตรเบลเห็นพ้องต้องกันว่า มีความจำเป็นจะต้องสร้างความเข้าใจอันดีอย่างถาวรระหว่างไทยกับมหาอำนาจตะวันตก และความมั่นคงของไทยก็ขึ้นอยู่กับความสามารถในการขจัดข้อขัดแย้งต่างๆ ที่ทำให้ระคายเคืองต่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ข้อขัดแย้งเหล่านี้ คือ ดินแดนลาวและเขมรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออกของไทย กับดินแดนมลายูในภาคใต้ เมื่อประเทศฝรั่งเศสเข้ามายึดครองเป็นของตน ถ้าการขัดแย้งในเรื่องดินแดนยังคงเรื้อรังต่อไป และเมื่อใดที่การเจรจาล้มเหลว การปะทะกันด้วยกำลังทหารก็จะหลีกเลี่ยงไม่พ้น และนั้นหมายถึงการเสี่ยงอันตรายต่อเอกราชของประเทศสยาม เจนส์ ไอ. เวสสเตนการ์ด (Jens Iverson Westengard) เดินทางไปเจรจากับผู้สำเร็จราชการอินโดจีนที่เมืองไซ่ง่อน ประเทศเวียดนาม ซึ่งตามมาด้วยสิทธิสัญญาปี พ.ศ. ๒๔๕๐ (ค.ศ. ๑๙๐๗) อันยุติข้อขัดแย้งทั้งมวลระหว่างไทยกับฝรั่งเศส สนธิสัญญานี้ระบุว่า “ประเทศไทยได้ยกมณฑลบูรพาให้ประเทศฝรั่งเศสเพื่อแลกกับจังหวัดตราด ซึ่งประเทศฝรั่งเศสได้ยึดครองไว้ตอนที่ถอนทหารออกจากจังหวัดจันทบุรีเมื่อประมาณ ๒ ปีก่อนหน้านั้น”<ref>วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย, หน้า ๒.</ref> | |||
ในปี พ.ศ. ๒๔๔๙ ได้ถวายคำปรึกษาเกี่ยวกับเงื่อนไขและกำหนดเงินทุนของบริษัทแบงก์สยามฯ ในกรณีที่มีบริษัทและเอกชนต่างด้าวมาลงทุนในเมืองไทย | ในปี พ.ศ. ๒๔๔๙ ได้ถวายคำปรึกษาเกี่ยวกับเงื่อนไขและกำหนดเงินทุนของบริษัทแบงก์สยามฯ ในกรณีที่มีบริษัทและเอกชนต่างด้าวมาลงทุนในเมืองไทย | ||
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๑ เมื่อสโตรเบลถึงแก่กรรมด้วยโรคโลหิตเป็นพิษ จึงได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งที่ปรึกษาราชการแผ่นดินสืบต่อจากสโตรเบล | |||
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๒ ได้เจรจากับประเทศอังกฤษ ซึ่งประเทศไทยได้มอบรัฐมลายูชายแดนให้อยู่ในความดูแลของประเทศอังกฤษ โดยประเทศอังกฤษยอมสละ | ในปี พ.ศ. ๒๔๕๑ เมื่อสโตรเบลถึงแก่กรรมด้วยโรคโลหิตเป็นพิษ จึงได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งที่ปรึกษาราชการแผ่นดินสืบต่อจากสโตรเบล<ref>อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๗.</ref> | ||
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๓ | |||
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๔ | ในปี พ.ศ. ๒๔๕๒ ได้เจรจากับประเทศอังกฤษ ซึ่งประเทศไทยได้มอบรัฐมลายูชายแดนให้อยู่ในความดูแลของประเทศอังกฤษ โดยประเทศอังกฤษยอมสละ “'''สิทธิสภาพนอกอาณาเขต'''” บางส่วน และให้ประเทศไทยกู้เงินจำนวน ๖ ล้านปอนด์ในอัตราดอกเบี้ยร้อยละ ๔.๕ ต่อปี เพื่อก่อสร้างทางรถไฟสายใต้เชื่อมต่อกับมลายู เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมี[[พระราชพิธีบรมราชาภิเษก]] ก็ได้เป็นกำลังสำคัญในการทำให้กรุงเทพฯ เป็นที่ชุมนุมอย่างมโหฬารของบรรดาสมาชิกพระราชวงศ์ต่างๆ ในยุโรปซึ่งไม่เคยปรากฏ มาก่อนในทวีปเอเชีย<ref>วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย, หน้า ๒.</ref> | ||
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๓ ในระหว่างรับราชการได้เรียบเรียงเรื่องเกี่ยวกับ[[กฎหมาย]]ระหว่างประเทศ ชื่อ “'''การจับกลางทะเล'''” เป็นภาษาอังกฤษ และแปลเป็นภาษาไทยลงในหนังสือ “'''[[สมุทรสาร]]'''” ประจำเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๗ | |||
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๔ ได้รับแต่งตั้งให้เป็นราชทูตผู้มีอำนาจเต็มและเป็นสมาชิกของ[[ศาลโลก]]ประจำกรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ รวมทั้งเป็นผู้พิพากษาสูงสุดของ[[ศาลอุทธรณ์]]แห่งประเทศไทย <ref>อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๗.</ref> | |||
==พระราชทานบรรดาศักดิ์หรือยศพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ==พระราชทานบรรดาศักดิ์หรือยศพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ||
หลังจากที่ เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ได้รับราชการมาจนถึงสมัยรัชกาลที่ ๖ เนื่องจากได้กระทำความชอบไว้มาก พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงได้พระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น | หลังจากที่ เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ได้รับราชการมาจนถึงสมัยรัชกาลที่ ๖ เนื่องจากได้กระทำความชอบไว้มาก พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงได้พระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “'''พระยากัลยาณไมตรี'''” เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๕๔<ref>เรื่องเดียวกัน.</ref> | ||
==ผลงานของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ==ผลงานของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ||
ผลงานด้านนโยบายภายในและภายนอกประเทศโดยเฉพาะอย่างยิ่งการแก้ไขปัญหาพรมแดน และการผ่อนคลายปัญหาเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขตกับประเทศอังกฤษ และประเทศฝรั่งเศส | ผลงานด้านนโยบายภายในและภายนอกประเทศโดยเฉพาะอย่างยิ่งการแก้ไขปัญหาพรมแดน และการผ่อนคลายปัญหาเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขตกับประเทศอังกฤษ และประเทศฝรั่งเศส | ||
ผลงานด้านการวางรากฐานการพัฒนาประเทศ ได้แก่ การพิจารณาออกกฎหมายต่างๆ เช่น | |||
ผลงานด้านการวางรากฐานการพัฒนาประเทศ ได้แก่ การพิจารณาออกกฎหมายต่างๆ เช่น [[พระราชบัญญัติ]]เลิกบ่อนการพนัน ปรับปรุงพระราชบัญญัติภาษีที่ดิน ปรับปรุงกฎข้อบังคับเกี่ยวกับการเดินเรือในประเทศ และต่างประเทศ เลิกข้อผูกพันเกี่ยวกับหนี้สินของทาส ขยายกิจการกรมไปรษณีย์โทรเลข กรมรถไฟ รถราง โรงสี โรงเลื่อย นอกจากนี้ยังรับหน้าที่ในคณะกรรมาธิการควบคุมรายจ่ายรายได้ของประเทศ หน้าที่ตรวจงบประมาณรายได้แผ่นดิน ปรับปรุงการทำงานของข้าราชการ ปรับปรุงเรื่องเงินเดือนข้าราชการ เป็นผู้พิพากษาศาลฎีกา และเป็นผู้แทนถาวรของประเทศสยามประจำศาลระหว่างประเทศที่กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ <ref>เรื่องเดียวกัน, ๖๙๙.</ref> | |||
==ชีวิตบั้นปลายของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ==ชีวิตบั้นปลายของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)== | ||
พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ก็ได้กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ ได้เข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ เมื่อวันที่ ๑๕ กรกฎาคม ๒๔๕๖ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงบันทึกข้อพระราชดำรัสกับพระยากัลยาณไมตรีไว้ว่า “ทรงเสียพระทัยที่ทราบว่าพระยากัลยาณไมตรีคิดจะลาออก และขอทราบเหตุผล พระยากัลยาณไมตรีก็ตอบโดยไม่อำพรางและยืดยาวว่า “ได้ออกมาอยู่ในประเทศร้อนได้ ๑๐ ปีแล้ว รู้สึกเหน็ดเหนื่อยไม่สบายจึงคิดจะพักและรักษาตัว ระหว่างสิบปีนั้นได้สู้สละความคิดถึงตัวและครอบครัว เอาใจใส่แต่ราชการที่จะให้ประโยชน์แก่เมืองสยาม บัดนี้บุตรชายก็โตขึ้น ภรรยาก็เป็นโรคประสาทพิการประจำตัว หน้าที่ในฐานเป็นสามีและบิดามาสะกิดใจเตือนอยู่ไม่เว้นวาย และถ้าเห็นความยุ่งยากจะมาถึงเมืองไทยในภายหน้าแล้ว ก็จะไม่คิดลาออก และจะเป็นคนสุดท้ายที่คิดถอย แต่บัดนี้รู้สึกว่าเมืองไทยได้ก้าวหน้าจำเริญมั่นคงแล้ว” หลังจากนั้นพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ได้ลาออกจากราชการไทยเมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๘ | พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ก็ได้กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ ได้เข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ เมื่อวันที่ ๑๕ กรกฎาคม ๒๔๕๖ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงบันทึกข้อพระราชดำรัสกับพระยากัลยาณไมตรีไว้ว่า “ทรงเสียพระทัยที่ทราบว่าพระยากัลยาณไมตรีคิดจะลาออก และขอทราบเหตุผล พระยากัลยาณไมตรีก็ตอบโดยไม่อำพรางและยืดยาวว่า “ได้ออกมาอยู่ในประเทศร้อนได้ ๑๐ ปีแล้ว รู้สึกเหน็ดเหนื่อยไม่สบายจึงคิดจะพักและรักษาตัว ระหว่างสิบปีนั้นได้สู้สละความคิดถึงตัวและครอบครัว เอาใจใส่แต่ราชการที่จะให้ประโยชน์แก่เมืองสยาม บัดนี้บุตรชายก็โตขึ้น ภรรยาก็เป็นโรคประสาทพิการประจำตัว หน้าที่ในฐานเป็นสามีและบิดามาสะกิดใจเตือนอยู่ไม่เว้นวาย และถ้าเห็นความยุ่งยากจะมาถึงเมืองไทยในภายหน้าแล้ว ก็จะไม่คิดลาออก และจะเป็นคนสุดท้ายที่คิดถอย แต่บัดนี้รู้สึกว่าเมืองไทยได้ก้าวหน้าจำเริญมั่นคงแล้ว” หลังจากนั้นพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ได้ลาออกจากราชการไทยเมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๘ <ref>อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๘.</ref> เพื่อเดินทางกลับประเทศสหรัฐอเมริกาไปรับตำแหน่งศาสตราจารย์วิชากฎหมายระหว่างประเทศจากกองทุนยอร์ช เบมีช ซึ่งเป็นตำแหน่งเดิมของสโตรเบล<ref>วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย, หน้า ๑.</ref> และไปสอนหนังสือที่มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด แต่ก็ยังได้คอยช่วยเหลือกิจการของ[[รัฐบาล]]ไทยอยู่เสมอ โดยผ่านสถานทูตไทย ณ กรุงวอชิงตัน เช่น ช่วยเปิดการเจรจาแก้ไขสนธิสัญญากับประเทศสหรัฐอเมริกา ช่วยจัดหาบุคคลเหมาะสมมารับราชการ เช่น ตำแหน่งที่ปรึกษาราชการประจำกระทรวงการต่างประเทศ<ref>อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๙.</ref> อีกทั้งให้ความสนใจเป็นพิเศษต่อความก้าวหน้าในการศึกษาของบรรดานักเรียนไทย ซึ่งท่านได้กล่าวเสมอว่า “อนาคตของสยามอยู่ในกำมือของคนหนุ่มเหล่านี้” <ref>วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, ๒.</ref> เป็นต้น | ||
หลังจากนั้นอีก ๓ ปี ก็ถึงแก่กรรมด้วยโรคเบาหวาน เมื่อวันที่ ๑๗ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๑ ที่เมือง เคมบริดจ์ มีอายุเพียง ๔๗ ปี วันที่ประกอบพิธีฝังศพพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ | |||
หลังจากนั้นอีก ๓ ปี ก็ถึงแก่กรรมด้วยโรคเบาหวาน เมื่อวันที่ ๑๗ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๑<ref>อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๘.</ref> ที่เมือง เคมบริดจ์ มีอายุเพียง ๔๗ ปี วันที่ประกอบพิธีฝังศพพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนสงขลานครินทรทรงเป็นผู้แทนพระองค์รัชกาลที่ ๖ และผู้แทนรัฐบาลสยาม เสด็จไปทรงวางพวงมาลาคำนับศพ <ref>วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, ๑.</ref> รวมทั้งนักเรียนไทยในประเทศสหรัฐอเมริกาได้ ไปร่วมแสดงความเคารพเป็นจำนวนมาก ซึ่งวารสาร Harvard Law Review ของโรงเรียนกฎหมายฯ ได้ตีพิมพ์บทความไว้อาลัยท่านในนามนักเรียนไทยทั้งหมดอย่างน่าประทับใจที่สุด <ref>วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, ๒.</ref> | |||
==อ้างอิง== | |||
<references/> | |||
==บรรณานุกรม== | ==บรรณานุกรม== | ||
วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร. นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : httpp://www.oknation.net/blog/print.php?id=๑๘๙๙๓๒ (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗) | วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร. '''นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย'''. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : httpp://www.oknation.net/blog/print.php?id=๑๘๙๙๓๒ (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗) | ||
สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. | |||
สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. “'''พระยากัลยาณไมตรี'''”. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : http://www.literatureandhistory.go.th/index.php?app=academic&fnc=showlist&cateid=๑๐๒๔&apptype=academic๔. (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๖). | |||
อุทัย สินธุสาร. สารานุกรมไทย กัลยาณไมตรี, พระยา. (กรุงเทพมหานคร. ๒๕๓๓). | อุทัย สินธุสาร. สารานุกรมไทย กัลยาณไมตรี, พระยา. (กรุงเทพมหานคร. ๒๕๓๓). | ||
Joseph H. Beale and others, Jens Iverson Westengard [Online], accessed ๒๙ May ๒๐๑๔. Available from http://www.jstor.org/stable/๑๓๒๗๖๓๙ | Joseph H. Beale and others, Jens Iverson Westengard [Online], accessed ๒๙ May ๒๐๑๔. Available from http://www.jstor.org/stable/๑๓๒๗๖๓๙ | ||
[[หมวดหมู่:บุคคลสำคัญด้านอื่นๆ]] | |||
รุ่นแก้ไขปัจจุบันเมื่อ 10:49, 13 ตุลาคม 2557
ผู้เรียบเรียง : โชคสุข กรกิตติชัย
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ : นายจเร พันธุ์เปรื่อง
บทนำ
หากกล่าวถึงบุคคลที่เป็นชาวต่างชาติที่มีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์ไทย ที่เข้ามารับราชการในประเทศสยาม หรือประเทศไทยในปัจจุบัน และได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “พระยากัลยาณไมตรี” มี ๒ ท่าน คือ พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) เพราะท่านเป็น บุคคลที่มีผลงานด้านนโยบายภายในและภายนอกประเทศโดยเฉพาะกับการแก้ไขปัญหาพรมแดน และการผ่อนคลายปัญหาเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขต และท่านที่ ๒ คือ พระยากัลยาณไมตรี ดร. ฟรานซิส บี. แซร์ (Dr. Francis Bowes Sayre) เพราะท่านเป็นบุคคลที่ช่วยให้ประเทศไทยรอดพ้นจากการถูกเอารัดเอาเปรียบทั้งปวงในสมัยจักรวรรดินิยม ทำให้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ทรงพระราชทานบรรดาศักดิ์ท่านทั้งสองคนให้เป็น “พระยากัลยาณไมตรี” [1]
ประวัติของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)
พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) เป็นชาวอเมริกา เกิดที่เมืองชิกาโก เมื่อวันที่ ๑๔ กันยายน ๒๔๑๔[2]ในครอบครัวชาวเดนมาร์คซึ่งมาตั้งถิ่นฐานในประเทศสหรัฐอเมริกา[3]
การสมรสของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)
ได้สมรสกับนางเวสสเตนการ์ด (Mrs. Westengard) มีบุตร ๑ คน คือ ออบรีย์ (Aubrey)[4]
การศึกษาของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)
ปริญญานิติศาสตรบัณฑิต ในปี พ.ศ. ๒๔๔๑
ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ ในปี พ.ศ. ๒๔๔๖[5]
ประสบการณ์การทำงานของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ก่อนเข้ามารับราชการในประเทศไทย
เคยเป็นบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ West Division High Scool ที่เมืองชิกาโก
เคยทำงานเกี่ยวกับการธนาคารและการซื้อขายที่ดินที่เมืองชิกาโก ในระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๓๓ – ๒๔๔๖
เคยเป็นทนายความที่เมืองบอสตัน ในระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๔๒ – ๒๔๔๖[6]
เคยเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์สอนกฎหมายอยู่ที่มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดประมาณ ๕ ปี[7]
การเข้ามาเมืองไทยของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)
ในปี พ.ศ. ๒๔๔๖ ได้เข้ามารับราชการในประเทศสยาม โดยเป็นผู้ช่วยสโตรเบล ซึ่งรัฐบาลไทยได้จ้างเป็นที่ปรึกษาราชการแผ่นดินในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕[8]
ในปี พ.ศ. ๒๔๔๗ ได้เป็นผู้แทนพระองค์เดินทางไปตรวจราชการที่มณฑลบูรพา ซึ่งขณะนั้นยังอยู่กับไทย และใช้เวลาหลายเดือนที่นั้น จนกระทั่งมีความรู้ความเข้าใจในสภาพและปัญหาของพื้นที่จากพระตระบองเจนส์ ไอ. เวสสเตนการ์ด (Jens Iverson Westengard) ได้เขียนจดหมายถึงบ้านแสดงความวิตกกังวล ในความล้าหลังของมณฑลบูรพา และเห็นว่ามีการปกครองแบบเดิมจะเหมาะสมกับอดีต หากก็ถึงเวลาที่จะต้องเปลี่ยนแปลงแล้ว คือ เปลี่ยนไปสู่การปกครองโดยกฎหมาย ปัญหามีเพียงว่าเปลี่ยนแปลงอย่างไร จึงจะราบรื่นที่สุด เจนส์ ไอ. เวสสเตนการ์ด (Jens Iverson Westengard) และสโตรเบลเห็นพ้องต้องกันว่า มีความจำเป็นจะต้องสร้างความเข้าใจอันดีอย่างถาวรระหว่างไทยกับมหาอำนาจตะวันตก และความมั่นคงของไทยก็ขึ้นอยู่กับความสามารถในการขจัดข้อขัดแย้งต่างๆ ที่ทำให้ระคายเคืองต่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ข้อขัดแย้งเหล่านี้ คือ ดินแดนลาวและเขมรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออกของไทย กับดินแดนมลายูในภาคใต้ เมื่อประเทศฝรั่งเศสเข้ามายึดครองเป็นของตน ถ้าการขัดแย้งในเรื่องดินแดนยังคงเรื้อรังต่อไป และเมื่อใดที่การเจรจาล้มเหลว การปะทะกันด้วยกำลังทหารก็จะหลีกเลี่ยงไม่พ้น และนั้นหมายถึงการเสี่ยงอันตรายต่อเอกราชของประเทศสยาม เจนส์ ไอ. เวสสเตนการ์ด (Jens Iverson Westengard) เดินทางไปเจรจากับผู้สำเร็จราชการอินโดจีนที่เมืองไซ่ง่อน ประเทศเวียดนาม ซึ่งตามมาด้วยสิทธิสัญญาปี พ.ศ. ๒๔๕๐ (ค.ศ. ๑๙๐๗) อันยุติข้อขัดแย้งทั้งมวลระหว่างไทยกับฝรั่งเศส สนธิสัญญานี้ระบุว่า “ประเทศไทยได้ยกมณฑลบูรพาให้ประเทศฝรั่งเศสเพื่อแลกกับจังหวัดตราด ซึ่งประเทศฝรั่งเศสได้ยึดครองไว้ตอนที่ถอนทหารออกจากจังหวัดจันทบุรีเมื่อประมาณ ๒ ปีก่อนหน้านั้น”[9]
ในปี พ.ศ. ๒๔๔๙ ได้ถวายคำปรึกษาเกี่ยวกับเงื่อนไขและกำหนดเงินทุนของบริษัทแบงก์สยามฯ ในกรณีที่มีบริษัทและเอกชนต่างด้าวมาลงทุนในเมืองไทย
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๑ เมื่อสโตรเบลถึงแก่กรรมด้วยโรคโลหิตเป็นพิษ จึงได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งที่ปรึกษาราชการแผ่นดินสืบต่อจากสโตรเบล[10]
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๒ ได้เจรจากับประเทศอังกฤษ ซึ่งประเทศไทยได้มอบรัฐมลายูชายแดนให้อยู่ในความดูแลของประเทศอังกฤษ โดยประเทศอังกฤษยอมสละ “สิทธิสภาพนอกอาณาเขต” บางส่วน และให้ประเทศไทยกู้เงินจำนวน ๖ ล้านปอนด์ในอัตราดอกเบี้ยร้อยละ ๔.๕ ต่อปี เพื่อก่อสร้างทางรถไฟสายใต้เชื่อมต่อกับมลายู เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ก็ได้เป็นกำลังสำคัญในการทำให้กรุงเทพฯ เป็นที่ชุมนุมอย่างมโหฬารของบรรดาสมาชิกพระราชวงศ์ต่างๆ ในยุโรปซึ่งไม่เคยปรากฏ มาก่อนในทวีปเอเชีย[11]
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๓ ในระหว่างรับราชการได้เรียบเรียงเรื่องเกี่ยวกับกฎหมายระหว่างประเทศ ชื่อ “การจับกลางทะเล” เป็นภาษาอังกฤษ และแปลเป็นภาษาไทยลงในหนังสือ “สมุทรสาร” ประจำเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๗
ในปี พ.ศ. ๒๔๕๔ ได้รับแต่งตั้งให้เป็นราชทูตผู้มีอำนาจเต็มและเป็นสมาชิกของศาลโลกประจำกรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ รวมทั้งเป็นผู้พิพากษาสูงสุดของศาลอุทธรณ์แห่งประเทศไทย [12]
พระราชทานบรรดาศักดิ์หรือยศพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)
หลังจากที่ เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ได้รับราชการมาจนถึงสมัยรัชกาลที่ ๖ เนื่องจากได้กระทำความชอบไว้มาก พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงได้พระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “พระยากัลยาณไมตรี” เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๕๔[13]
ผลงานของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)
ผลงานด้านนโยบายภายในและภายนอกประเทศโดยเฉพาะอย่างยิ่งการแก้ไขปัญหาพรมแดน และการผ่อนคลายปัญหาเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขตกับประเทศอังกฤษ และประเทศฝรั่งเศส
ผลงานด้านการวางรากฐานการพัฒนาประเทศ ได้แก่ การพิจารณาออกกฎหมายต่างๆ เช่น พระราชบัญญัติเลิกบ่อนการพนัน ปรับปรุงพระราชบัญญัติภาษีที่ดิน ปรับปรุงกฎข้อบังคับเกี่ยวกับการเดินเรือในประเทศ และต่างประเทศ เลิกข้อผูกพันเกี่ยวกับหนี้สินของทาส ขยายกิจการกรมไปรษณีย์โทรเลข กรมรถไฟ รถราง โรงสี โรงเลื่อย นอกจากนี้ยังรับหน้าที่ในคณะกรรมาธิการควบคุมรายจ่ายรายได้ของประเทศ หน้าที่ตรวจงบประมาณรายได้แผ่นดิน ปรับปรุงการทำงานของข้าราชการ ปรับปรุงเรื่องเงินเดือนข้าราชการ เป็นผู้พิพากษาศาลฎีกา และเป็นผู้แทนถาวรของประเทศสยามประจำศาลระหว่างประเทศที่กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ [14]
ชีวิตบั้นปลายของพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard)
พระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ก็ได้กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ ได้เข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ เมื่อวันที่ ๑๕ กรกฎาคม ๒๔๕๖ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงบันทึกข้อพระราชดำรัสกับพระยากัลยาณไมตรีไว้ว่า “ทรงเสียพระทัยที่ทราบว่าพระยากัลยาณไมตรีคิดจะลาออก และขอทราบเหตุผล พระยากัลยาณไมตรีก็ตอบโดยไม่อำพรางและยืดยาวว่า “ได้ออกมาอยู่ในประเทศร้อนได้ ๑๐ ปีแล้ว รู้สึกเหน็ดเหนื่อยไม่สบายจึงคิดจะพักและรักษาตัว ระหว่างสิบปีนั้นได้สู้สละความคิดถึงตัวและครอบครัว เอาใจใส่แต่ราชการที่จะให้ประโยชน์แก่เมืองสยาม บัดนี้บุตรชายก็โตขึ้น ภรรยาก็เป็นโรคประสาทพิการประจำตัว หน้าที่ในฐานเป็นสามีและบิดามาสะกิดใจเตือนอยู่ไม่เว้นวาย และถ้าเห็นความยุ่งยากจะมาถึงเมืองไทยในภายหน้าแล้ว ก็จะไม่คิดลาออก และจะเป็นคนสุดท้ายที่คิดถอย แต่บัดนี้รู้สึกว่าเมืองไทยได้ก้าวหน้าจำเริญมั่นคงแล้ว” หลังจากนั้นพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) ได้ลาออกจากราชการไทยเมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๘ [15] เพื่อเดินทางกลับประเทศสหรัฐอเมริกาไปรับตำแหน่งศาสตราจารย์วิชากฎหมายระหว่างประเทศจากกองทุนยอร์ช เบมีช ซึ่งเป็นตำแหน่งเดิมของสโตรเบล[16] และไปสอนหนังสือที่มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด แต่ก็ยังได้คอยช่วยเหลือกิจการของรัฐบาลไทยอยู่เสมอ โดยผ่านสถานทูตไทย ณ กรุงวอชิงตัน เช่น ช่วยเปิดการเจรจาแก้ไขสนธิสัญญากับประเทศสหรัฐอเมริกา ช่วยจัดหาบุคคลเหมาะสมมารับราชการ เช่น ตำแหน่งที่ปรึกษาราชการประจำกระทรวงการต่างประเทศ[17] อีกทั้งให้ความสนใจเป็นพิเศษต่อความก้าวหน้าในการศึกษาของบรรดานักเรียนไทย ซึ่งท่านได้กล่าวเสมอว่า “อนาคตของสยามอยู่ในกำมือของคนหนุ่มเหล่านี้” [18] เป็นต้น
หลังจากนั้นอีก ๓ ปี ก็ถึงแก่กรรมด้วยโรคเบาหวาน เมื่อวันที่ ๑๗ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๑[19] ที่เมือง เคมบริดจ์ มีอายุเพียง ๔๗ ปี วันที่ประกอบพิธีฝังศพพระยากัลยาณไมตรี เจนส์ ไอ. เวสสเตนการด์ (Jens Iverson Westengard) สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนสงขลานครินทรทรงเป็นผู้แทนพระองค์รัชกาลที่ ๖ และผู้แทนรัฐบาลสยาม เสด็จไปทรงวางพวงมาลาคำนับศพ [20] รวมทั้งนักเรียนไทยในประเทศสหรัฐอเมริกาได้ ไปร่วมแสดงความเคารพเป็นจำนวนมาก ซึ่งวารสาร Harvard Law Review ของโรงเรียนกฎหมายฯ ได้ตีพิมพ์บทความไว้อาลัยท่านในนามนักเรียนไทยทั้งหมดอย่างน่าประทับใจที่สุด [21]
อ้างอิง
- ↑ สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. “พระยากัลยาณไมตรี”. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : http://www.literatureandhistory.go.th/index.php?app=academic&fnc=showlist&cateid=๑๐๒๔&apptype=academic๔. (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๖). หน้า ๑.
- ↑ อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย (๒๕๓๓) : ๖๙๗.
- ↑ วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร. นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : httpp://www.oknation.net/blog/print.php?id=๑๘๙๙๓๒ (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗). หน้า ๑.
- ↑ Joseph H. Beale and others, Jens Iverson Westengard [Online], accessed ๒๙ May ๒๐๑๔. Available from http://www.jstor.org/stable/๑๓๒๗๖๓๙
- ↑ อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๗.
- ↑ เรื่องเดียวกัน.
- ↑ วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย, หน้า ๑.
- ↑ อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๗.
- ↑ วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย, หน้า ๒.
- ↑ อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๗.
- ↑ วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย, หน้า ๒.
- ↑ อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๗.
- ↑ เรื่องเดียวกัน.
- ↑ เรื่องเดียวกัน, ๖๙๙.
- ↑ อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๘.
- ↑ วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย, หน้า ๑.
- ↑ อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๙.
- ↑ วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, ๒.
- ↑ อุทัย สินธุสา, “กัลยาณไมตรี ,พระยา”สารานุกรมไทย, ๖๙๘.
- ↑ วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, ๑.
- ↑ วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, ๒.
บรรณานุกรม
วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร. นักเรียนกฎหมายจากฮาร์วาร์ดของประเทศไทย. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : httpp://www.oknation.net/blog/print.php?id=๑๘๙๙๓๒ (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗)
สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. “พระยากัลยาณไมตรี”. [ออนไลน์]. สืบค้นจาก : http://www.literatureandhistory.go.th/index.php?app=academic&fnc=showlist&cateid=๑๐๒๔&apptype=academic๔. (เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๖).
อุทัย สินธุสาร. สารานุกรมไทย กัลยาณไมตรี, พระยา. (กรุงเทพมหานคร. ๒๕๓๓).
Joseph H. Beale and others, Jens Iverson Westengard [Online], accessed ๒๙ May ๒๐๑๔. Available from http://www.jstor.org/stable/๑๓๒๗๖๓๙
