หลักประกันว่าด้วยสิทธิและเสรีภาพของประชาชนตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

ผู้เรียบเรียง: ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พนารัตน์ มาศฉมาดล

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ : นายภัทระ คำพิทักษ์

---

หลักประกันว่าด้วยสิทธิและเสรีภาพของประชาชนตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

1. หลักประกันว่าด้วยสิทธิตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้รับรองสิทธิและเสรีภาพที่สำคัญไว้อย่างหลากหลาย ดังนี้

           1 สิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกาย การจับและการคุมขัง การค้นตัวบุคคลหรือการกระทำใดอันกระทบกระเทือนต่อสิทธิหรือเสรีภาพในชีวิตหรือร่างกายจะกระทำมิได้ เว้นแต่มีเหตุตามที่กฎหมายบัญญัติ และยังห้ามการทรมาน ทารุณกรรม หรือการลงโทษด้วยวิธีการโหดร้ายหรือไร้มนุษยธรรม (มาตรา 28)

           2 สิทธิและเสรีภาพของบุคคลในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าผู้ต้องหาหรือจำเลยไม่มีความผิด การควบคุมหรือคุมขังผู้ต้องหาหรือจำเลยให้กระทำได้เพียงเท่าที่จำเป็น เพื่อป้องกันมิให้มีการหลบหนี ในคดีอาญา จะบังคับให้บุคคลให้การเป็นปฏิปักษ์ต่อตนเองมิได้ (มาตรา 29)

           3 สิทธิในความเป็นอยู่ส่วนตัว เกียรติยศ ชื่อเสียง และครอบครัว รวมถึงข้อมูลส่วนบุคคลมิให้ถูกละเมิดตลอดทั้งเพื่อกำกับและควบคุมรัฐในเรื่องการเปิดเผยข้อมูลของปัจเจกบุคคลต่อสาธารณะ (มาตรา 32)

           4 สิทธิในทรัพย์สินและการสืบมรดก การเวนคืนอสังหาริมทรัพย์จะกระทำมิได้ เว้นแต่โดยอาศัยอำนาจตามกฎหมาย (มาตรา 37)

           5 สิทธิของประชาชนคนไทยในการไม่ถูกเนรเทศ หรือ ห้ามเข้ามาในราชอาณาจักร หรือ ถูกถอนสัญชาติ ถือเป็นสิทธิเด็ดขาดไม่มีข้อยกเว้น (มาตรา 39)

           6 สิทธิได้รับทราบและเข้าถึงข้อมูลหรือข่าวสารสาธารณะในครอบครองของหน่วยงานของรัฐ พร้อมทั้งสิทธิในการร้องทุกข์และฟ้องหน่วยงานของรัฐให้รับผิดจากการกระทำหรือละเว้นกระทำการของข้าราชการ พนักงาน หรือลูกจ้างของหน่วยงานของรัฐ (มาตรา 41)

           7 สิทธิชุมชนในการอนุรักษ์ ฟื้นฟูด้านศิลปะ วัฒนธรรม ด้านสิ่งแวดล้อม และเข้าชื่อเสนอแนะต่อหน่วยงานของรัฐในการดำเนินการเพื่อประโยชน์ของชุมชน รวมถึงจัดระบบสวัสดิการของชุมชน (มาตรา 43)

           8 สิทธิของผู้บริโภค ที่จะได้รับความคุ้มครองมิให้ต้องถูกละเมิด และยังให้ประชาชนมีสิทธิรวมตัวกันจัดตั้งองค์กรผู้บริโภคขึ้นเพื่อคุ้มครองและพิทักษ์สิทธิของตนเอง โดยองค์กรผู้บริโภคดังกล่าว (มาตรา 46)

           9 สิทธิได้รับบริการสาธารณสุขโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายสำหรับบุคคลยากไร้ รวมทั้งได้รับสิทธิในการป้องกันและขจัดโรคติดต่ออันตรายจากรัฐโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย (มาตรา 47) ออกจากบทบัญญัติในมาตรานี้แล้ว บทบัญญัติเกี่ยวกับการคุ้มครองและการอนุเคราะห์บุคคลในเรื่องสุขภาพอนามัย ยังมีบัญญัติไว้ในมาตราอื่นอีก คือ มาตรา 48 มาตรา 55 มาตรา 71 มาตรา 258 ช. (4)

           10 สิทธิของมารดาในช่วงระหว่างก่อนและหลังการคลอดบุตรย่อมได้รับความคุ้มครองและช่วยเหลือ (มาตรา 48 วรรคแรก)

           11 สิทธิได้รับความช่วยเหลือที่เหมาะสมจากรัฐ สำหรับผู้สูงอายุที่มีอายุเกินหกสิบปีและไม่มีรายได้เพียงพอแก่การยังชีพ และบุคคลผู้ยากไร้ (มาตรา 48 วรรคสอง)

 

2. หลักประกันว่าด้วย “'เสรีภาพ”  'ตามบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2560

           1 เสรีภาพในการนับถือศาสนาและการปฏิบัติหรือประกอบพิธีกรรมตามหลักศาสนาของแต่ละคน
(มาตรา 31)

           '2 เสรีภาพในเคหสถาน 'หรือที่อยู่อาศัย โดยการค้นเคหสถานหรือที่รโหฐานต้องมีคำสั่งหรือหมายของศาลหรือมีเหตุอย่างอื่นตามที่กฎหมายบัญญัติ (มาตรา 33)

           3 เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น

          3.1 การพูด การเขียน การพิมพ์ การโฆษณา และการสื่อความหมายโดยวิธีอื่น รัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้บัญญัติข้อจำกัดการใช้เสรีภาพของบุคคลบางประการ คือ กฎหมายเกี่ยวกับการรักษาความมั่นคงของรัฐ การคุ้มครองสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลอื่น การรักษาความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน หรือเพื่อป้องกันสุขภาพของประชาชน นอกจากนี้ ยังคุ้มครองเสรีภาพในวิชาการต้องเคารพและไม่ปิดกั้นความเห็นต่างของบุคคลอื่น (มาตรา 34)

          3.2 เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของบุคคลซึ่งประกอบวิชาชีพสื่อมวลชน รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยได้เพิ่มความเพื่อให้เกิดความชัดเจนว่าเสรีภาพในการทำหน้าที่สื่อกลางของอาชีพสื่อมวลชนนั้นจะต้องมีความรับผิดชอบต่อสังคมโดยการเสนอข่าวสารหรือแสดงความคิดเห็นใด ๆ จึงต้องเป็นไปตามจรรยาบรรณแห่งการประกอบวิชาชีพสื่อมวลชน (มาตรา 35)

          3.3 เสรีภาพในการติดต่อสื่อสารถึงกันไม่ว่าในทางใด ๆ (มาตรา 36)

           4 เสรีภาพในการเดินทางและการเลือกถิ่นที่อยู่ (มาตรา 38)

          5 เสรีภาพในการประกอบอาชีพ บทบัญญัติในวรรคสองเป็นการกำหนดข้อยกเว้นในการจำกัดเสรีภาพการประกอบอาชีพ พร้อมทั้งกำหนดกรอบว่าจะทำได้ในกรณีใดบ้างจำเป็นต้องพิจารณามาตรา 26 และมาตรา 77
ของรัฐธรรมนูญประกอบด้วย ทั้งนี้ ต้องไม่มีลักษณะเป็นการเลือกปฏิบัติหรือก้าวก่ายการจัดการศึกษา
ของสถาบันการศึกษา (มาตรา 40)

          6 'เสรีภาพในการรวมตัวกันเป็นชุมชน' เช่น สมาคม สหกรณ์ สหภาพ องค์กร ชุมชน หรือหมู่คณะอื่น เพื่อให้สอดคล้องกับสภาพสังคมในปัจจุบัน (มาตรา 42)

          7 เสรีภาพในการรวมกันจัดตั้งพรรคการเมืองตามวิถีทางการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (มาตรา 45)

บรรณานุกรม

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560. (6 เมษายน 2560). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 134
ตอนที่ 40 ก.

สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. ความมุ่งหมายและคำอธิบายประกอบรายมาตราของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560. พฤษภาคม 2562.

หนังสืออ่านเพิ่มเติม

พงษ์พิลัย  วรรณราช. “สิทธิ”' และ “เสรีภาพ” แท้จริงแล้วเหมือนหรือต่างกันอย่างไร.' ออนไลน์ http://web.krisdika.go.th/data/activity/act83.htm#_ftn1.

สมคิด  เลิศไพฑูรย์ และกล้า  สมุทวณิช, รายงานวิจัยการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนโดยศาลรัฐธรรมนูญ, (กรุงเทพมหานคร : ศูนย์ศึกษาการพัฒนาประชาธิปไตย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2546)

สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. สาระน่ารู้เกี่ยวกับรัฐธรรมนูญ ชุด “สิทธิ เสรีภาพ และหน้าที่ของปวงชนชาวไทย”. พฤศจิกายน 2560.