สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติในเวทีนานาชาติ

ผู้เรียบเรียง วัชรา ไชยสาร

---

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ พรรณราย ขันธกิจ

---

ลักษณะพิเศษของสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

องค์ประกอบของสภาเศรษฐกิจและสังคมของฝรั่งเศสก็คล้ายกับของไทย คือ มาจากภาคเศรษฐกิจ ภาคสังคม และผู้ทรงคุณวุฒิ ต่างกันที่สภาที่ปรึกษาฯ ของไทยให้องค์กรประชาสังคมด้านการเกษตร ด้านอุตสาหกรรม ด้านเศรษฐกิจภาคบริการ ด้านสังคม ด้านทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม มาสมัครแล้วเลือกกันเอง ส่วนของฝรั่งเศสนั้น สหภาพแรงงาน องค์กรนายจ้าง สหกรณ์ และสมาคมที่ทำงานทางสังคม มีการรวมกลุ่มเป็นสหพันธ์ และเป็นสมาพันธ์ในระดับชาติ เช่น สมาพันธ์แรงงานในระดับชาติมีอยู่ 6 สมาพันธ์ จึงเป็นการง่ายที่จะกำหนดในกฎหมายให้สมาพันธ์แรงงาน สมาพันธ์นายจ้าง และสมาพันธ์อื่น ๆ ส่งผู้แทนในจำนวนที่กำหนดมาอยู่ในสภาที่ปรึกษาฯ อีกทั้งรัฐบาลก็แต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิเพิ่มเติมอีกจำนวนหนึ่งซึ่งไม่มากนัก

สภาที่ปรึกษาฯ มีลักษณะพิเศษสำคัญ ๆ 3 ประการ คือ

(1) สภาที่ปรึกษาฯ ตามเจตนารมณ์ของการมีสภาที่ปรึกษาฯ คือ การเป็นตัวแทนเชิงสถาบันขององค์กรประชาสังคม หรือสภาวะนอกระบบราชการ

(2) ความเป็นอิสระทางความคิดและการเสนอข้อคิดเห็น โดยยึดประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าประโยชน์ของราชการหรือของรัฐบาลหรือขององค์กรอันเป็นที่มาของสมาชิก และ

(3) การมีกฎหมายรองรับ ทำให้เป็นองค์กรระดับชาติซึ่งมีความชอบธรรมที่จะเสนอความเห็นต่อรัฐบาลหรือบางครั้งก็ต่อรัฐสภา

โดยทั่วไป กฎหมายจะบัญญัติให้มีการสื่อสารสองทาง คือ เมื่อสภาที่ปรึกษาฯ เสนอความเห็นไปยังรัฐบาล รัฐบาลต้องตอบรับเป็นลายลักษณ์อักษรว่าเห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยกับข้อเสนอแนะของสภาที่ปรึกษาฯ และถ้าเห็นด้วยจะดำเนินการอย่างไรต่อไป อีกทั้งรัฐบาลสามารถขอให้สภาที่ปรึกษาฯ เสนอความเห็นในบางเรื่อง ซึ่งสภาที่ปรึกษาฯ จะทำไม่รู้ไม่ชี้ ไม่เสนอความเห็นไม่ได้

ลักษณะพิเศษดังกล่าวข้างต้น เป็นอัตลักษณ์ของสภาที่ปรึกษาฯ แต่ชื่อเรียกอาจมีต่าง ๆ กันออกไป เช่น เกาหลีใต้ใช้ชื่อว่า “คณะกรรมาธิการไตรภาคี” สหพันธ์รัสเซียใช้ชื่อว่า “สภาสาธารณะ” (Public Chamber) ของแอฟริกาใต้ใช้ชื่อว่า “สภาที่ปรึกษาเพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจและแรงงานแห่งชาติ” เป็นต้น ปัจจุบันมีองค์กรที่เข้าข่ายเป็นสภาที่ปรึกษาฯ ประมาณ 60 สภา และประมาณ 50 สภาเป็นสมาชิกของ “สมาคมระหว่างประเทศของสภาเศรษฐกิจและสังคมและสถาบันในลักษณะเดียวกัน” (International Association of Economic and Social Councils and Similar Institutions : IAESCSI หรือ AICESIS) ซึ่งสภาที่ปรึกษาฯ ของไทยได้สมัครเป็นสมาชิกของสมาคมระหว่างประเทศฯ นี้ เมื่อ ปี พ.ศ. 2549

บทบาทต่อการพัฒนาของ IAESCSI

บทบาท IAESCSI อยู่ที่องค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ILO) และสภาเศรษฐกิจและสังคมขององค์การสหประชาชาติ (ECOSOC) เป็นสำคัญ เพื่อเตรียมเรื่องที่จะเสนอต่อองค์กรทั้งสอง IAESCSI จะทำการศึกษาเรื่องนั้นก่อน จึงได้ตั้งคณะทำงานคณะหนึ่งทำหน้าที่ศึกษาเรื่อง “การมีงานทำที่เหมาะสมสำหรับทุกคน” รายงานของคณะทำงานนี้ได้นำเสนอต่อที่ประชุมใหญ่ ILO และการประชุมระดับสูงของ ECOSOC นอกจากนี้ IAESCSI ได้ตั้งคณะทำงานทำหน้าที่ศึกษาเรื่อง “แหล่งทุนระหว่างประเทศแหล่งใหม่เพื่อการพัฒนาและต่อสู้ความยากจน” รายงานของคณะทำงานนี้ได้นำเสนอต่อ ECOSOC เช่นกัน

เมื่อปี ค.ศ. 2000 ประมุขประเทศทั้งปวงได้ร่วมกันประกาศ เป้าหมายการพัฒนาแห่งสหัสวรรษ (Millennium Development Goals: MDG) ใน 8 เรื่องด้วยกันคือ

(1) กำจัดความยากจนและหิวโหย

(2) การประถมศึกษาสำหรับทุกคน

(3) ส่งเสริมความเสมอภาคหญิงชาย

(4) ลดการตายของทารกแรกเกิด

(5) สุขภาพที่ดีของมารดา

(6) ต่อสู้โรคเอดส์ มาเลเรีย ฯลฯ

(7) มีสิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน และ

(8) มีความร่วมมือระดับโลกเพื่อการพัฒนา

ดังนั้น เพื่อช่วยส่งเสริมการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาแห่งสหัสวรรษ (Millennium Development Goals: MDG) IAESCSI จึงได้ดำเนินการดังนี้

(1) ได้จัดประชุมโต๊ะกลม 4 ครั้ง ในปี ค.ศ. 2005 และ 2006 ที่กรุงปารีสในเรื่อง MDG ที่กรุงอัลเจียร์ในเรื่องการสร้างองค์ความรู้ที่กรุงบราซีเลียในเรื่องการระดมพลังทางสังคมเพื่อ MDG และที่กรุงปักกิ่งในเรื่องการศึกษาและการอบรม ผลการประชุมได้นำเสนอต่อ ECOSOC และ

(2) IAESCSI จะทำพิธีมอบรางวัลแก่องค์กรประชาสังคมที่มีบทบาทดีเด่นในการผลักดัน MDG ในการประชุมใหญ่ของ IAESCSI ในเดือน กรกฎาคม 2550 ที่กรุงปักกิ่ง

สำหรับการประชุมใหญ่ IAESCSI ที่กรุงปักกิ่ง เมื่อปี 2009 นั้น ได้กำหนดแนวเรื่องของการประชุมดังนี้ “เพิ่มความเข้มแข็งแก่ความร่วมมือระหว่างประเทศ ส่งเสริมการพัฒนาร่วมกัน และสร้างโลกแห่งความสมานฉันท์” โดย เมื่อปี 2009 ได้มอบหมายให้สมาชิกจากประเทศจีน บราซิล อัลจีเรีย เซเนกาล อิตาลีและฝรั่งเศส ร่วมกันศึกษาแนวเรื่องดังกล่าวเพื่อเสนอในการประชุม

ภารกิจด้านวิเทศสัมพันธ์ของสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ชุดที่ 2 นายโคทม อารียา ประธานสภาที่ปรึกษาฯ ได้ให้ความสำคัญต่อการก้าวไปสู่เวทีนานาชาติ นับตั้งแต่การเดินทางไปปฏิบัติภารกิจด้านวิเทศสัมพันธ์และศึกษาดูงาน ณ สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ประเทศสาธารณรัฐฝรั่งเศส ระหว่างวันที่ 11-20 พฤษภาคม 2549 การเดินทางไปปฏิบัติภารกิจด้านวิเทศสัมพันธ์และศึกษาดูงานเพื่อ เชื่อมสัมพันธภาพกับสภาที่ปรึกษาประชาชนแห่งชาติของจีน ณ สาธารณรัฐประชาชนจีน ระหว่างวันที่ 18-23 มิถุนายน 2549 ซึ่งในปี 2549 นี้เอง IAESCSI ได้รับสภาที่ปรึกษาฯ เป็นสมาชิกสามัญของสมาคมระหว่างประเทศของสภาเศรษฐกิจและสังคมและสถาบันในลักษณะเดียวกัน” (International Association of Economic and Social Councils and Similar Institutions : IAESCSI หรือ AICESIS)

นายโคทม อารียา ประธานสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ชุดที่ 2 ในเวทีนานาชาติ

บทบาทของสภาที่ปรึกษาฯ ไทยในเวทีระหว่างประเทศนั้น สอดคล้องกับยุคสมัยโลกาภิวัตน์ ซึ่งการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของนานาประเทศนั้นเกี่ยวโยงกันไปหมด ทำให้เห็นว่าบทบาทในเวทีระหว่างประเทศไม่ควรเป็นของรัฐบาลอย่างเดียว หากควรเป็นของภาคประชาสังคมด้วย ในเวทีระดับภูมิภาคก็เช่นกัน ปัจจุบันมีคณะกรรมาธิการเศรษฐกิจและสังคมของสหภาพยุโรปทำหน้าที่เป็น “สะพาน” เชื่อมระหว่างภาคประชาสังคมกับรัฐบาล ส่วนตลาดร่วมของลาตินอเมริกา หรือ MERCOSUR ก็ตั้งสภาที่ปรึกษาฯ ในประเทศอาร์เจนตินา บราซิล และอุรุกกวัย จึงหวังว่าในอนาคตอาจจะมีสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมของอาเซียนก็ได้ ขึ้นอยู่กับว่าอาเซียนจะเอาจริงเรื่องการสร้างประชาคมอาเซียนมากน้อยเพียงใด และประเทศไทยพร้อมนำเสนอในเรื่องนี้อย่างจริงจังหรือไม่อย่างไร

เมื่อวันที่ 19 - 20 กันยายน 2549 กรมอาเซียน กระทรวงการต่างประเทศ ร่วมกับสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ จัดการสัมมนา “Building ASEAN+3 Community by Strengthening the Roles of Civil Society” เพื่อรับฟังความเห็นจากภาคประชาสังคมของอาเซียนต่อการจัดตั้ง

สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมอาเซียน (ASEAN Economic and Social Advisory Council -AESAC) และเพื่อเป็นการสนับสนุนให้มีการสร้างเครือข่ายของภาคประชาสังคมในประเทศสมาชิกอาเซียน ตลอดจนแนวทางในการดำเนินการจัดตั้งสภาดังกล่าว อันจะเป็นช่องทางสำหรับความร่วมมือระหว่างกันต่อไป โดยการหารือจะเน้น 3 หัวข้อสำคัญๆ ได้แก่ การเสริมสร้างประชาคมแห่งความเอื้ออาทร การเสริมสร้างองค์กรภาคประชาสังคมระดับชาติ และการเสริมสร้างความร่วมมือระหว่างประชาชน และการพัฒนาองค์กรภาคประชาสังคมในระดับภูมิภาค ซึ่งผู้เข้าร่วมสัมมนาประกอบด้วยผู้แทนจากภาคประชาสังคมของประเทศสมาชิกอาเซียน จีน ญี่ปุ่น และสาธารณเกาหลี สมาชิกสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ผู้แทนจากองค์กรอิสระของไทย และผู้แทนจากสถานเอกอัครราชทูตของประเทศสมาชิกอาเซียน จีน ญี่ปุ่น สาธารณรัฐเกาหลี ประจำประเทศไทยประมาณ 100 คน

แต่น่าเสียดายที่หลังจากเปิดการสัมมนาในวันที่ 19 กันยายน 2549 คืนวันนั้นเองประเทศไทยได้เกิดรัฐประหาร ทำให้การสัมมนาดังกล่าวดำเนินการได้เพียงเท่านั้น

ในปี พ.ศ. 2550 การเยือนสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม (สถาบันเพื่อปกป้องปิตุภูมิ (The Central Committee of Vietnam Fatherland Front)) ระหว่างวันที่ 10 - 11 กันยายน 2550 เพื่อหารือแนวทางในการจัดตั้งองค์กรสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมอาเซียน รวมทั้งกระชับความสัมพันธ์อันดีระหว่างกันในการสร้างความร่วมมือและพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศสมาชิกอาเซียน นอกจากนั้น สภาที่ปรึกษาฯ ยังได้สร้างความสัมพันธ์กับสภาที่ปรึกษาฯ ในประเทศอื่น ๆ อีก เช่น ประเทศอิตาลี ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว และประเทศอินโดนีเซีย เป็นต้น

จากนั้น สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ชุดที่ 3 ก็ยังคงให้ความสำคํยต่อเครือข่ายสภาที่ปรึกษาฯ ในต่างประเทศ โดยนายโอกาส เตพละกุล ประธานสภาที่ปรึกษาฯ และนางภรณี ลีตนุตพงษ์ รองประธานสภาที่ปรึกษาฯ คนที่สอง และคณะ ได้เข้าร่วมประชุม Conference 2010，21st Century Forum (6-8 September 2010, Beijing) สภาที่ปรึกษาฯ กับบทบาทในเวทีนานาชาติจึงเป็นอีกภารกิจหนึ่งที่สภาที่ปรึกษาฯ ให้ความสำคัญ แต่ความพร้อมของสภาที่ปรึกษาฯ และทิศทางที่จะมีผลต่อการขับเคลื่อนให้เกิดการพัฒนาประเทศมากน้อยเพียงใด เป็นประเด็นที่สภาที่ปรึกษาฯ และผู้ที่เกี่ยวข้องในวงงานสภาที่ปรึกษาฯ ต้องร่วมกันพิจารณาในทุกมิติต่าง ๆ อย่างรอบด้าน

ที่มา

วัชรา ไชยสาร. สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคม ประเทศสาธารณรัฐฝรั่งเศส และสมาคมที่ปรึกษาเศรษฐกิจ และสังคม และสถาบันในลักษณะเดียวกัน (AICESIS) พร้อมด้วยองค์กรสภาที่ปรึกษา ในประเทศเบลเยี่ยม. วารสารสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ปีที่ 1 ฉบับที่ 3 กรกฎาคม – กันยายน 2549.

สำนักงานสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. รายงานการเดินทางไปปฏิบัติภารกิจด้านวิเทศสัมพันธ์และศึกษาดูงาน ณ สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ประเทศสาธารณรัฐฝรั่งเศส ระหว่างวันที่ 11-20 พฤษภาคม 2549.

สำนักงานสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. รายงานการปฏิบัติภารกิจด้านวิเทศสัมพันธ์และศึกษาดูงาน ณ ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน ของคณะผู้แทนสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ระหว่างวันที่ 18 – 23 มิถุนายน 2549.

สำนักงานสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. รายงานการปฏิบัติภารกิจด้านวิเทศสัมพันธ์และศึกษาดูงาน ณ ประเทศสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนามของคณะผู้แทนสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ระหว่างวันที่ 10 – 21 กันยายน 2550.

ดูเพิ่มเติม

http://www.nesac.go.th/document/show11.php?did=07080001

http://www.conseil-economique-et-social.fr/

http://www.eesc.europa.eu/

http://www.cppcc.sourceforge.net/

http://www.china.com.cn/english/chuangye/55437.htm