ฐานันดรสี่

ฐานันดรที่ 4

คำว่า ฐานันดรที่ 4 หรือ The Fourth Estate ถูกเอ่ยขึ้นครั้งแรกเมื่อศตวรรษที่ 18 ในประเทศอังกฤษ สมัยก่อน ชาวยุโรปแบ่งฐานันดรศักดิ์ของคนออกมาเป็น 3 ฐานันดร คือ ฐานันดรที่ 1ได้แก่กษัตริย์ ขุนนาง และนักรบ ฐานันดรที่ 2ได้แก่บรรพชิต และผู้ทรงศีลทางศาสนจักร ฐานันดรที่ 3ได้แก่ประชาชนธรรมดาทั่วไป

รัฐสภาอังกฤษจะประกอบไปด้วยผู้แทนฐานันดรทั้ง 3 ดังกล่าว คือ ขุนนาง พระราชาคณะ และผู้แทนราษฎร ซึ่งได้รับการเลือกตั้งมาจากประชาชนธรรมดา

ในการประชุมรัฐสภาอังกฤษคราวหนึ่ง เอ็ดมันด์ เบอร์ค (Edmund Burke, 1729-1797) นักกฎหมาย นักเขียนและนักการเมือง ซึ่งกำลังยืนอภิปรายอยู่ ได้ชี้มือไปยังกลุ่มนักหนังสือพิมพ์ที่เข้าร่วมฟังการประชุมด้วย และได้กล่าวขึ้นว่า “ในขณะที่เราทั้งหลายซึ่งเป็นฐานันดรใดฐานันดรหนึ่งทั้งสามฐานันดรกำลังประชุมกันอยู่นี้ ควรคำนึงไว้ด้วยว่า บัดนี้มีฐานันดรที่ 4 เกิดขึ้นแล้ว และฐานันดรนั้นกำลังนั่งฟังการประชุมของเราอยู่ ณ ที่นี้ด้วย” นับแต่นั้นมา ผู้ที่เป็นนักหนังสือพิมพ์จึงถูกเรียว่า พวกฐานันดรที่ 4 ปัจจุบันความหมายของคำว่า ฐานันดรที่ 4 มิได้จำกัดอยู่แต่นักหนังสือพิมพ์เท่านั้น แต่ยังหมายรวมถึงสื่อมวลชนแขนงอื่น ๆ ด้วย

รศ.ชุลีพร เกษโกวิท