สมชาย วงศ์สวัสดิ์

ผู้เรียบเรียง ตวงรัตน์ เลาหัตถพงษ์ภูริ

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร จเร พันธุ์เปรื่อง

---

นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรีคนที่ 26 ของประเทศไทยผู้เกิดและเติบโตมาจากการเป็นตุลาการหรือผู้พิพากษาตั้งแต่เริ่มเข้ารับราชการจนกระทั่งลาออกจากราชการ เป็นอดีตรองนายกรัฐมนตรี อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม อดีตผู้พิพากษา อดีตปลัดกระทรวงยุติธรรม อดีตปลัดกระทรวงแรงงาน เป็นนายกรัฐมนตรีคนแรกที่ไม่ได้ปฏิบัติหน้าที่ในทำเนียบรัฐบาล เพราะพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยยึดพื้นที่ไว้ตั้งแต่ในสมัยรัฐบาลนายสมัคร สุนทรเวช ซึ่งเป็นรัฐบาลคณะก่อนที่นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์จะเข้าดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

ประวัติ

ข้อมูลส่วนตัว

นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ เกิดเมื่อวันที่ 31 สิงหาคม 2490 ที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นบุตรคนกลางของนายเจิม – นางประหยัด วงศ์สวัสดิ์จากพี่น้องทั้งหมด 5 คน โดยเป็นพี่ชาย 2 คน และน้องสาว 2 คน ครอบครัวประกอบอาชีพทำสวนยาง สมรสกับนางเยาวภา วงศ์สวัสดิ์ ซึ่งเป็นน้องสาวของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี มีบุตร 3 คน คือ นายยศธนัน วงศ์สวัสดิ์ น.ส.ชินณิชา วงศ์สวัสดิ์ และ น.ส.ชยาภา วงศ์สวัสดิ์

การศึกษา

สำเร็จการศึกษาชั้นต้นที่จังหวัดนครศรีธรรมราช ชั้นมัธยมจากโรงเรียนอำนวยศิลป์

- ปี 2513 นิติศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มีเพื่อนร่วมรุ่นเป็นคนดังหลายคนอาทิ นายจำลอง ครุฑขุนทด ร้อยตำรวจโท เชาวริน ลัทธศักดิ์ศิริ นายพินิต อารยะศิริ ฯลฯ

- ปี 2516 เนติบัณฑิตไทย (นบท.) สำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา

- ปี 2539 ปริญญาบัตร หลักสูตรป้องกันราชอาณาจักร วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร รุ่นที่ 38

- ปี 2545 รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต หลักสูตรการจัดการภาครัฐและภาคเอกชนมหาบัณฑิต สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์

การรับราชการ

- 8 มีนาคม 2549 ปลัดกระทรวงแรงงาน และได้ลาออกจากราชการเมื่อวันที่ 22 กันยายน 2549

- 11 พฤศจิกายน 2542 – มีนาคม 2549 ปลัดกระทรวงยุติธรรม

- ปี 2542 รองปลัดกระทรวงยุติธรรม ฝ่ายบริหาร

- ปี 2541 รองปลัดกระทรวงยุติธรรม ฝ่ายวิชาการ

- ปี 2540 ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลอุทธรณ์ภาค 2

- ปี 2536 ผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ภาค 3

- ปี 2533 ผู้พิพากษาหัวหน้าหัวหน้าคณะในศาลอาญาธนบุรี

- ปี ๒๕๓๒ ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดนนทบุรี

- ปี ๒๕๓๑ ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดชลบุรี

- ปี ๒๕๓๐ ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลคดีเด็กและเยาวชนจังหวัดระยอง

- ปี ๒๕๒๙ ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดพังงา

- ปี ๒๕๒๖ ผู้พิพากษาศาลจังหวัดเชียงราย

- ปี ๒๕๒๐ ผู้พิพากษาศาลจังหวัดเชียงใหม่

- ปี ๒๕๑๙ ผู้พิพากษาศาลแขวงเชียงใหม่

- ป ๒๕๑๘ ผู้พิพากษาประจำกระทรวง

- ปี ๒๕๑๗ ผู้ช่วยผู้พิพากษา กระทรวงยุติธรรม

การดำรงตำแหน่งอื่น

- ปี ๒๕๕๑ กรรมการเนติบัณฑิตไทยในพระบรมราชูปถัมภ์

- ปี ๒๕๔๒ – ๒๕๔๙ ประธานกรรมการ สภาวิจัยแห่งชาติ สาขานิติศาสตร์

- ประธานกรรมการ ตรวจสอบทรัพย์สินผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดให้โทษ

- กรรมการการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.)

- กรรมการบริษัทผลิตไฟฟ้า จำกัด (มหาชน)

- กรรมการธนาคารกรุงไทย จำกัด (มหาชน)

- กรรมการบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน)

- กรรมการบริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน)

- กรรมการบริษัทไทยออยล์ จำกัด (มหาชน)

- กรรมการคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.)

- กรรมการคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (ป.ป.ง.)

- กรรมการคณะกรรมการกฤษฎีกา

- กรรมการคณะกรรมการนโยบายตำรวจแห่งชาติ (ก.ต.ช.)

- กรรมการคณะกรรมการข้าราชการตำรวจ (ก.ตร.)

- กรรมการคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (กพ.)

- กรรมการคณะกรรมการอัยการ (กอ.)

- กรรมการคณะกรรมการตุลาการ

- กรรมการคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารแห่งชาติ

- กรรมการสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล

อุปนิสัย

อุปนิสัยส่วนตัวเป็นคนอ่อนน้อมถ่อมตัวเข้าได้กับทุกฝ่าย แม้ในสมัยรัฐบาลพรรคประชาธิปัตย์ที่มีนายชวน หลีกภัย เป็นนายกรัฐมนตรี นายสุทัศน์ เงินหมื่น เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมยังแต่งตั้งให้เป็น “ปลัดกระทรวงยุติธรรม”

การดำรงตำแหน่งทางการเมือง

- ปี ๒๕๕๐ เป็นรองหัวหน้าพรรคพลังประชาชน

- วันที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๕๐ ได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร แบบสัดส่วน กลุ่มจังหวัดที่ ๑

- วันที่ ๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑ เป็นรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ

- วันที่ ๙ กันยายน ๒๕๕๑ ได้รับเลือกจากคณะรัฐมนตรีให้เป็นรักษาการนายกรัฐมนตรีหลังจากนายสมัคร สุนทรเวช พ้นจากตำแหน่งตามคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญกรณีขาดคุณสมบัติ

- วันที่ ๑๗ กันยายน ๒๕๕๑ ได้รับเลือกจากสภาผู้แทนราษฎรให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนที่ ๒๖ ของประเทศไทย โดยผลการลงคะแนนปรากฎว่านายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ได้ ๒๙๘ เสียง ส่วนนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะได้ ๑๖๓ เสียง งดออกเสียง ๕ เสียง ทำให้นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ ได้รับคะแนนเสียงเกินกึ่งหนึ่งตามรัฐธรรมนูญ จึงได้รับความเห็นชอบให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนที่ ๒๖ ของประเทศไทย

การพ้นจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

วันที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๕๑ ศาลรัฐธรรมนูญได้อ่านคำวินิจฉัยให้ยุบพรรคพลังประชาชน เนื่องจากกรณีที่นายยงยุทธ ติยะไพรัช รองหัวหน้าพรรคพลังประชาชนและกรรมการบริหารพรรคพลังประชาชน กระทำความผิดตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและการได้มาซึ่งสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. ๒๕๕๐ ซึ่งมีผลทำให้การเลือกตั้งมิได้เป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรม อันเป็นการกระทำเพื่อให้ได้มาซึ่งอำนาจในการปกครองประเทศโดยวิธีการซึ่งมิได้เป็นไปตามวิถีทางที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ มาตรา ๖๘ ประกอบมาตรา ๒๓๗ วรรคสอง และให้เพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของหัวหน้าพรรคพลังประชาชนและกรรมการบริหารพรรคพลังประชาชน จำนวน๓๗ คน เป็นเวลา ๕ ปี ทำให้นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ ในฐานะรักษาการหัวหน้าพรรคพลังประชาชนต้องพ้นจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

- ปี ๒๕๕๑ The Grand Cross of the Order of the Sun of Peru

- ปี ๒๕๔๒ เหรียญจักรพรรดิมาลา (จ.ม.ร.)

- ปี ๒๕๔๐ มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)

- ปี ๒๕๓๕ มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)

- ปี ๒๕๓๒ ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)

- ปี ๒๕๒๙ ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)

- ปี ๒๕๒๗ ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)

- ปี ๒๕๒๓ ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)

เหตุการณ์ที่เกี่ยวข้อง

เหตุการณ์ที่กลุ่มพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยปิดล้อมอาคารรัฐสภาตั้งแต่วันจันทร์ที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๕๑ เพื่อกดดันไม่ให้คณะรัฐมนตรีที่นำโดยนายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ แถลงนโยบายต่อที่ประชุมรัฐสภาในวันอังคารที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๕๑ ได้ โดยอ้างว่ารัฐบาลขาดความชอบธรรมที่จะเข้ามาบริหารประเทศและไม่ต้องการให้แก้ไขรัฐธรรมนูญ นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ นายกรัฐมนตรีได้ติดต่อขอให้นายชัย ชิดชอบ ประธานรัฐสภาเปลี่ยนสถานที่ประชุมหรือเลื่อนการประชุมออกไป แต่นายชัย ชิดชอบ ยังคงยืนยันให้มีการประชุมรัฐสภาตามวันและเวลาเดิม

เวลาประมาณ ๐๖.๒๐ น. ของเช้าวันอังคารที่ ๗ ตุลาคม ตำรวจได้ยิงแก๊สน้ำตาเข้าใส่ผู้ชุมนุมเป็นการเปิดเส้นทางให้คณะรัฐมนตรีเข้าไปประชุมรัฐสภาเพื่อแถลงนโยบายและให้สมาชิกรัฐสภาเข้าร่วมประชุมปรากฎว่ามีเพียงสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรพรรคร่วมรัฐบาลจำนวน ๓๒๐ คน เท่านั้นที่เข้าร่วมประชุม ส่วนพรรคประชาธิปัตย์ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้านได้คว่ำบาตรการแถลงนโยบายครั้งนี้ เมื่อคณะรัฐมนตรีแถลงนโยบายเสร็จเวลาประมาณ ๑๔.๐๐ น. นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์นายกรัฐมนตรีก็ไม่สามารถเดินทางออกมาได้ต้องเดินทางด้วยเฮลิคอปเตอร์ของตำรวจแทน ต่อมาเวลา ๑๖.๐๐ น. เกิดเหตุการณ์รถจิ๊ปเชโรกีระเบิดที่หน้าที่ทำการพรรคชาติไทย มีผู้เสียชีวิต ๑ ราย เป็นแกนนำพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย

เวลาประมาณ ๑๗.๐๐ น. บรรดาสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภายังคงติดอยู่ภายในอาคารรัฐสภา ตำรวจได้ยิงแก๊สน้ำตาอีกเพื่อเปิดทางให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาออกไปได้ ขณะเดียวกันกลุ่มผู้ชุมนุมได้ล้อมรอบหน้าบริเวณกองบัญชาการตำรวจนครบาลและลานพระบรมรูปทรงม้า ทำให้เกิดความวุ่นวายจนเป็นเหตุให้ผู้เข้าร่วมชุมนุมและตำรวจได้รับบาดเจ็บ นอกจากนี้ยังมีผู้เสียชีวิตเป็นผู้หญิง ๑ ราย ต่อมาพล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ รองนายกรัฐมนตรีที่รับผิดชอบด้านความมั่นคงได้ลาออกจากตำแหน่งเพื่อแสดงความรับผิดชอบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ซึ่งจากผลการชันสูตรศพของผู้เสียชีวิตสรุปว่าบาดแผลที่ทำให้เสียชีวิตไม่ได้เกิดจากแก๊สน้ำตาแต่อาจเกิดจากวัตถุระเบิด

ในวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๕๑ ผู้บัญชาการเหล่าทัพทั้งหมด ซึ่งประกอบด้วย พล.อ.อนุพงษ์ เผ่าจินดา ผู้บัญชาการทหารบก, พล.ร.อ.กำธร พุ่มหิรัญ ผู้บัญชาการทหารเรือ, พล.อ.อ.อิทธพร ศุภวงศ์ ผู้บัญชาการทหารอากาศ, พล.ต.อ.พัชรวาท วงศ์สุวรรณ ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ และ พล.อ.ทรงกิตติ จักกาบาตร์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุด ได้ร่วมกันออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ช่อง ๓ เรียกร้องให้รัฐบาลลาออกและแสดงความรับผิดชอบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ซึ่งไม่เคยปรากฎมาก่อนในประวัติศาสตร์การเมืองไทย จึงมีผู้เรียกเหตุการณ์ครั้งนี้ว่า เป็น “การปฏิวัติผ่านหน้าจอ”

วันที่ ๗ กันยายน ๒๕๕๒ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้มีมติชี้มูลความผิดทางอาญาฐานะเป็นเจ้าพนักงานปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ เพื่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้หนึ่งผู้ใดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗ กับนายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ อดีตรองนายกรัฐมนตรี พล.ต.อ.พัชรวาท วงษ์สุวรรณ ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ และ พล.ต.ท.สุชาติ เหมือนแก้ว อดีตผู้บัญชาการตำรวจนครบาลและให้ส่งรายงานเอกสารและความเห็นไปยังอัยการสูงสุดเพื่อดำเนินการฟ้องคดีบุคคลทั้งสี่ต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๙๒ และมาตรา ๗๐ ต่อไป

บทส่งท้าย

กล่าวได้ว่าวิถีชีวิตของนายสมชาย วงศ์สวัสดิ์เป็น “ต้นแบบ” แก่คนรุ่นหลังในหลาย ๆ ด้าน

ด้านการศึกษาเล่าเรียน เป็นต้นแบบในเรื่องความขยันบากบั่นหมั่นเพียร แม้ว่าจะเกิดมาจน แต่ไม่ยอมแพ้แก่โชคชะตา กัดฟันเรียนจนสำเร็จการศึกษา

ด้านการดำรงชีวิต เป็นต้นแบบในเรื่องความประหยัด มัธยัสถ์ รู้จักกินรู้จักใช้ อ่อนน้อมถ่อมตน เจียมเนื้อเจียมตัว

ด้านการทำงาน เป็นต้นแบบในเรื่องความเป็นธรรม ซื่อสัตย์ ตรงไปตรงมา กล้าคิดกล้าตัดสินใจ และรับฟังความคิดเห็นจากผู้ใต้บังคับบัญชา

ด้านการใช้ชีวิตครอบครัวเป็นต้นแบบในเรื่องความเป็นผู้นำครอบครัว ให้เกียรติ และรับฟังความคิดเห็นของภรรยา

เป็น “ช้างเท้าหน้า” ที่ก้าวเดินไปพร้อม ๆ กับ “เท้าหลัง” และเป็น “พ่อ” ผู้เป็นพระพรหมของลูกในทุกประการ เป็นผู้ชายต้นแบบอย่างแท้จริง

บรรณานุกรม

วิกิพีเดีย “สมชาย วงศ์สวัสดิ์” [ออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://th.wikipedia.org/wiki. (๓๐ กันยายน ๒๕๕๒)

“ประวัตินายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ” [ออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://www.moe-news.net. (๒๘ สิงหาคม ๒๕๕๒)

“สมชาย วงศ์สวัสดิ์ นั่งนายกฯคนที่ ๒๖” [ออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://www.cityvariety.com. (๓๐ กันยายน ๒๕๕๒)

เสนาะ สุขเจริญ. กว่าจะเป็นคนสำคัญ. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มติชน, ๒๕๔๗. หน้า ๒๓๐.

ดูเพิ่มเติม

เสนาะ สุขเจริญ “กว่าจะมาเป็นคนสำคัญ”, กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มติชน. ๒๕๔๗

“น้องโบว์ อังคณา ระดับปัญญาวุฒิ เหยื่อ สลายม็อบ พันธมิตร ถูกของแข็งกระแทกปอด” [ออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://hilight.kapook.com. (๗ ตุลาคม ๒๕๕๒)

“อังคณา ระดับปัญญาวุฒิ ข่าวพันธมิตร หมอชี้แก๊สน้ำตาบึ้มฆ่าน้องโบว์” [ออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://hilight.kapook.com (๗ ตุลาคม ๒๕๕๒)

วิกิพีเดีย. “การสลายการชุมนุมหน้าอาคารรัฐสภา ๗ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๑” [ออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://th.wikipedia.org/wiki (๗ ตุลาคม ๒๕๕๒)

“คดี ๗ ตุลาคมฯ ป.ป.ช.ชี้มูลความผิด สมชาย – บิ๊กจิ๋ว –พัชรวาท – สุชาติ” [ออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://www.prachatai.com (๗ ตุลาคม ๒๕๕๒)