พระราชดำริเรื่องการปกครองท้องถิ่น
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชประสงค์อันแรงกล้าที่จะให้ประชาชนได้ฝึกฝนและตื่นตัวที่จะมีส่วนร่วมทางการเมืองในระดับท้องถิ่น
การปกครองท้องถิ่นในรูปเทศบาลของรัชกาลที่ ๗ คือการที่ชุมชน บริหารกิจการต่างๆของชุมชนด้วยตนเอง เช่น การรักษาความสะอาด ถนนหนทาง ไฟฟ้า และเสริมสร้างความปลอดภัย การศึกษา และการสาธารณสุข โดยใช้เงินภาษีที่จัดเก็บในท้องถิ่นมาดำเนินการเอง ผู้บริหารมาจากการเลือกตั้งของประชาชนในชุมชนนั้นๆ ทรงเห็นว่าการจัดตั้งเทศบาล จะสอนให้ประชาชนรู้จักใช้สิทธิเลือกตั้ง และเป็นการให้ความรู้ไปในตัว ทรงเห็นว่าเป็นเรื่องดีที่ราษฎรได้บริหารกิจการท้องถิ่นด้วยตนเอง ก่อนที่เข้าจะสู่ระบบรัฐสภา
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ดำเนินการศึกษาเรื่องดังกล่าวอย่างต่อเนื่อง และในที่สุดก็ได้ข้อสรุปว่าการปกครองแบบเทศบาลนั้นจำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายส่วนราชการ และควรร่างเป็นกฎหมายพระราชบัญญัติเทศบาลขึ้นก่อน
โดยมีหม่อมเจ้าสกลวรรณากร วรวรรณ เป็นประธานร่างพระราชบัญญัติฉบับดังกล่าว และสำเร็จเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๐แต่เพราะต้องผ่านการพิจารณาหลายขั้นตอน มีการแก้ไขเพิ่มเติมหลายครั้ง แม้จะทรงเร่งรัดและแสดงพระราชประสงค์ที่จะให้พิจารณาร่างพระราชบัญญัตินี้เสร็จสิ้นโดยเร็ว แต่ก็ไม่ทันได้ประกาศใช้เนื่องจากเปลี่ยนแปลงการปกครองเสียก่อน
ที่มา
บทสารคดี “ปกเกล้าธรรมราชา” สารคดีเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ในวโรกาสครบ ๑๒๐ ปี แห่งวันพระบรมราชสมภพและเป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ประจำปี ๒๕๕๖
