ทรงเตรียมการพระราชทานรัฐธรรมนูญ

พุทธศักราช ๒๔๖๙ หนึ่งปีหลังจากเสด็จขึ้นทรงราชสมบัติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชหัตถเลขาถึงพระยากัลยาณไมตรี อดีตที่ปรึกษาด้านการต่างประเทศ ทรงใช้หัวเรื่องว่า “Problem of Siam” เนื้อหาเป็นเรื่องที่เกี่ยวกับสภาพการณ์ทางการเมืองที่สยามเผชิญอยู่ เรียบเรียงเป็นพระราชปุจฉา ๙ ข้อ

นอกจากตอบพระราชปุจฉาทั้งหมดแล้ว พระยากัลยาณไมตรียังทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายร่างเค้าโครงการปกครองฉบับสั้นๆ แต่ก็ไม่ได้ดำเนินการใดๆ กับร่างฉบับนี้

ต่อมาหลังเสด็จกลับจากสหรัฐอเมริกา เมื่อ พุทธศักราช ๒๔๗๔ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้นายเรมอนด์ บี สตีเว่นส์ ที่ปรึกษากระทรวงการต่างประเทศ และพระยาศรีวิสารวาจา ปลัดทูลฉลองกระทรวงการต่างประเทศ ร่างเค้าโครงการปกครองขึ้นอีกฉบับหนึ่ง กำหนดให้เป็นแบบรัฐสภา มีพระมหากษัตริย์เป็นหัวหน้าฝ่ายบริหารและมีอำนาจทางนิติบัญญัติ

ร่างเค้าโครงทั้งสองฉบับแสดงพระราชดำริที่จะปรับเปลี่ยนการปกครองของสยามและพระราชประสงค์ที่จะพระราชทานรัฐธรรมนูญแก่ราษฎรของพระองค์

ที่มา

บทสารคดี “ปกเกล้าธรรมราชา” สารคดีเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ในวโรกาสครบ ๑๒๐ ปี แห่งวันพระบรมราชสมภพและเป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ประจำปี ๒๕๕๖