ทรงศึกษาวิชาเสนาธิการทหาร
สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ฯ กรมขุนศุโขไทยธรรมราชา เสด็จพระราชดำเนินไปรักษาพระองค์ ณ ทวีปยุโรป เนื่องจากทรงมีพระพลานามัยไม่สมบูรณ์นัก เมื่อแพทย์ถวายการรักษาไม่พบความผิดปรกติร้ายแรงและทรงเห็นสมควรที่จะพัฒนาความรู้ทางทหารเพิ่มเติม จึงทรงกราบบังคมทูลขอพระราชทานพระบรมราชานุญาติศึกษาต่อในหลักสูตรโรงเรียนเสนาธิการทหารฝรั่งเศส Ecole de Guerre ซึ่งอยู่ในแผนการศึกษามาตั้งแต่เดิม
รัฐบาลสยามและฝรั่งเศสร่วมกันวางแผนการศึกษาถวาย โดยในปีแรกจัดให้ทรงเตรียมพระองค์ด้านภาษาและทรงศึกษาดูงาน รวมทั้งภาคสนามเพื่อให้ทรงเข้าพระหฤทัยถึงกิจการทหารของฝรั่งเศส ทั้งยังให้นายร้อยตรีหม่อมเจ้านักขัตมงคล กิติยากร ซึ่งทรงมีพื้นความรู้ภาษาฝรั่งเศสและแบบธรรมเนียมของทหารฝรั่งเศสดีเข้าฝึกศึกษาในฐานะผู้สังเกตการณ์พร้อมกันด้วย
แม้จะทรงมีพระอุปสรรคด้านพลานมัย แต่ก็ทรงสำเร็จการศึกษาตามหลักสูตร เมื่อ พุทธศักราช ๒๔๖๗ ในระยะเวลาที่กำหนดคือ ๒ ปี ทรงเป็นนายทหารในโรงเรียนเสนาธิการฝรั่งเศส รุ่นที่ ๔๔ ร่วมรุ่นกับนายพลชาร์ล เดอ โกลด์ ซึ่งมีบทบาทสำคัญทางการทหารและการเมืองของฝรั่งเศสในภายหลัง
ปีเดียวกันนั้นเสด็จนิวัตประเทศสยามทรงดำรงพระยศเป็นนายพันเอก รับราชการในตำแหน่งปลัดกรมเสนาธิการทหารบกมีหน้าที่บังคับบัญชาควบคุมการวางแผนนโยบาย อำนวยการศึกษา ผลิตตำรา ตลอดจนตรากฎและข้อบังคับของทหารบก รวมทั้งทรงรับตำแหน่งผู้บัญชาการกองพลทหารบกที่ ๒ และผู้บังคับการพิเศษทหารปืนใหญ่ที่ ๒ ไปพร้อมกัน
ที่มา
บทสารคดี “ปกเกล้าธรรมราชา” สารคดีเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ในวโรกาสครบ ๑๒๐ ปี แห่งวันพระบรมราชสมภพและเป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ประจำปี ๒๕๕๖
