ประธานรัฐสภา

ผู้เรียบเรียง ตวงรัตน์ เลาหัตถพงษ์ภูริ

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร จเร พันธุ์เปรื่อง

---

ประธานรัฐสภา ถือเป็นตำแหน่งสูงสุดของฝ่ายนิติบัญญัติมีฐานะและศักดิ์ศรีเทียบได้กับนายกรัฐมนตรีซึ่งเป็นหัวหน้าฝ่ายบริหาร และประธานศาลฎีกาซึ่งเป็นหัวหน้าฝ่ายตุลาการ ประธานรัฐสภามีอำนาจหน้าที่ตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ และดำเนินกิจการของรัฐสภาในกรณีประชุมร่วมกันให้เป็นไปตามข้อบังคับการประชุมรัฐสภา นอกจากนี้ยังมีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายอื่น ทั้งยังเป็นผู้บังคับบัญชาข้าราชการฝ่ายรัฐสภาทั้งข้าราชการรัฐสภาสามัญและข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมือง

ที่มาของประธานรัฐสภา

ในประเทศที่ใช้ระบบรัฐสภาคู่อย่างประเทศไทยนั้นประธานรัฐสภาอาจจะมาจากประธานสภาผู้แทนราษฎรหรือประธานวุฒิสภาก็ได้ ขึ้นอยู่กับบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ ในอดีตที่ผ่านมารัฐธรรมนูญหลายฉบับที่บัญญัติให้ประธานวุฒิสภาเป็นประธานรัฐสภา และประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นรองประธานรัฐสภา เช่น รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2535 ได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 (ฉบับที่ 1) ให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา ประธานวุฒิสภา เป็นรองประธานรัฐสภา และ หลังจากนั้นเป็นต้นมาก็มีการบัญญัติให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภาและประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภาในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ฉบับปัจจุบัน

การดำรงตำแหน่งของประธานรัฐสภา

การดำรงตำแหน่งประธานรัฐสภา จะเป็นโดยตำแหน่งไม่ได้เป็นโดยวิธีการเลือกในที่ประชุมสภา คือ ถ้ารัฐธรรมนูญบัญญัติว่า ประธานสภาผุ้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา ประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภา ผู้ที่ดำรงตำแหน่งประธานสภาผู้แทนราษฎรก็จะมีฐานะเป็นประธานรัฐสภา และผู้ดำรงตำแหน่งประธานวุฒิสภาก็จะมีฐานะเป็นรองประธานรัฐสภาด้วย แต่ถ้ารัฐธรรมนูญบัญญัติว่าประธานวุฒิเป็นประธานรัฐสภา ผู้ที่ดำรงตำแหน่งประธานวุฒิสภาก็จะมีฐานะเป็นประธานรัฐสภาและประธานสภาผู้แทนราษฎรก็จะมีฐานะเป็นรองประธานรัฐสภา

การพ้นจากตำแหน่งของประธานรัฐสภา

ในกรณีที่รัฐธรรมนูญบัญญัติให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา และประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภา เมื่อบุคคลผู้ดำรงตำแหน่งประธานสภาผู้แทนราษฎรต้องพ้นจากตำแหน่งประธานสภาผู้แทนราษฎร ก็เท่ากับพ้นจากตำแหน่งประธานรัฐสภาด้วย หรือเมื่อบุคคลผู้ดำรงตำแหน่งประธานวุฒิสภาต้องพ้นจากตำแหน่งประธานวุฒิสภา ก็เท่ากับพ้นจากตำแหน่งรองประธานรัฐสภาด้วยเช่นกัน

อำนาจหน้าที่ของประธานรัฐสภา

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ฉบับปัจจุบันบัญญัติให้ ประธานสภาผู้แทนราษฎร เป็นประธานรัฐสภา ประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภา โดยประธานรัฐสภามีอำนาจหน้าที่สรุปได้ดังนี้

1. อำนาจหน้าที่ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ

1.1 เป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการ ดังต่อไปนี้

(1)ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งประธานองคมนตรีหรือให้ประธานองคมนตรีพ้นจากตำแหน่ง

(2)ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ (มาตรา 18)

(3)ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการและแจ้งให้รัฐสภาทราบกรณีมีการแก้ไขเพิ่มเติมกฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์ พุทธศักราช 2467

(4)เป็นผู้นำความกราบบังคมทูลและลงนามรับสนองพระบรมราชโองการประกาศเรียกประชุมสมัยวิสามัญ กรณีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาทั้งสองสภารวมกัน หรือสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร มีจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภาเข้าชื่อร้องขอ

1.2 เป็นผู้ส่งเรื่อง ส่งความเห็น เสนอเรื่องพร้อมความเห็น และส่งคำร้องไปยังศาลรัฐธรรมนูญเพื่อวินิจฉัย ดังนี้

(1)ส่งร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญที่รัฐสภาให้ความเห็นชอบแล้วไปยังศาลรัฐธรรมนูญเพื่อพิจารณาความชอบด้วยรัฐธรรมนูญ

(2)ส่งความเห็นในกรณีที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา หรือสมาชิกของทั้งสองสภารวมกันมีจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสิบของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภาเห็นว่าร่างพระราชบัญญัติที่รัฐสภาให้ความเห็นชอบแล้ว แต่นายกรัฐมนตรียังไม่ได้นำขึ้นทูลเกล้าเพื่อทรงลงพระปรมาภิไธย มีข้อความขัดหรือแย้งหรือตราขึ้นโดยไม่ถูกต้องตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ

(3) ส่งความเห็นในกรณีที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภาหรือสมาชิกของทั้งสองสภารวมกันมีจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสิบของสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภาเห็นว่าร่างข้อบังคับการประชุมรัฐสภาที่รัฐสภาให้ความเห็นชอบแล้ว แต่ยังมิได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษามีข้อความขัดหรือแย้ง หรือตราขึ้นโดยไม่ถูกต้องตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ

(4) ส่งความเห็นในกรณีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาทั้งสองสภารวมกันมีจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสิบของสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภาเห็นว่าหนังสือสัญญาใดมีปัญหาตามมาตรา 190 วรรคสอง

(5) เสนอเรื่องพร้อมความเห็นในกรณีมีความขัดแย้งในอำนาจหน้าที่ระหว่างรัฐสภา คณะรัฐมนตรี หรือองค์กรตามรัฐธรรมนูญที่มิใช่ศาลตั้งแต่สององค์กรขึ้นไป

(6) ส่งคำร้องในกรณีที่มีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา หรือสมาชิกของทั้งสองสภารวมกันมีจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสิบของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภา ร้องขอต่อประธานรัฐสภาว่ากรรมการการเลือกตั้งคนใดคนหนึ่งขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามหรือกระทำการอันต้องห้ามตามมาตรา 230 ภายใน 3 วัน นับแต่วันที่ได้รับคำร้อง

1.3 อำนาจหน้าที่อื่น

(1) เป็นผู้ประกาศในพระปรมาภิไธยพระมหากษัตริย์ แต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ตามความเห็นชอบของรัฐสภา ในกรณีที่พระมหากษัตริย์มิได้ทรงแต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ตามมาตรา 18 หรือในกรณีที่พระมหากษัตริย์ไม่สามารถทรงแต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ เพราะยังไม่ทรงบรรลุนิติภาวะหรือเพราะเหตุอื่น

(2) เป็นผู้อัญเชิญองค์พระรัชทายาทขึ้นทรงราชย์เป็นพระมหากษัตริย์ในกรณีที่ราชบัลลังก์ว่างลง แต่หากเป็นกรณีที่พระมหากษัตริย์มิได้ทรงแต่งตั้งพระรัชทายาท ประธานรัฐสภาจะเป็นผู้อัญเชิญองค์ผู้สืบราชสันตติวงศ์ขึ้นทรงราชย์เป็นพระมหากษัตริย์สืบไปตามที่รัฐสภาให้ความเห็นชอบตามที่องคมนตรีเสนอผ่านคณะรัฐมนตรีแล้ว ประธานรัฐสภาต้องประกาศให้ประชาชนทราบ

(3) เป็นผู้บรรจุญัตติเปิดอภิปรายทั่วไปในที่ประชุมร่วมกันของรัฐสภาเมื่อคณะรัฐมนตรีเห็นสมควรจะรับฟังความคิดเห็นของสมาชิกรัฐสภา ซึ่งรัฐสภาจะลงมติในปัญหาที่อภิปรายไม่ได้

(4) จัดให้มีการบันทึกการออกเสียงลงคะแนนของสมาชิกแต่ละคนและเปิดเผยบันทึกดังกล่าวไว้ในที่ประชาชนอาจเข้าไปตรวจสอบได้

(5) รับเรื่องราวร้องทุกข์และแจ้งผลการพิจารณาภายในเวลาอันรวดเร็ว

2. อำนาจหน้าที่ตามข้อบังคับการประชุมรัฐสภา

2.1 เป็นประธานของที่ประชุมรัฐสภา

2.2 กำหนดการประชุมรัฐสภา

2.3 ควบคุมและดำเนินกิจการของรัฐสภา

2.4 รักษาความสงบเรียบร้อยในที่ประชุมรัฐสภา ตลอดถึงบริเวณของรัฐสภา

2.5 เป็นผู้แทนรัฐสภาในกิจการภายนอก

2.6 แต่งตั้งกรรมการเพื่อดำเนินการใด ๆ

2.7 อำนาจและหน้าที่อื่นตามที่มีกฎหมายบัญญัติไว้หรือตามที่กำหนดไว้ในข้อบังคับการประชุมรัฐสภา

3. อำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายรัฐสภา พ.ศ. 2518

3.1 เป็นผู้บังคับบัญชาสูงสุดของส่วนราชการสังกัดรัฐสภา

3.2 เป็นประธานคณะกรรมการข้าราชการฝ่ายรัฐสภา (ก.ร.) ซึ่งเป็นองค์กรกลางการบริหารงานบุคคลของข้าราชการฝ่ายรัฐสภา ซึ่งมีอำนาจหน้าที่ในการกำหนดกฎเกณฑ์เกี่ยวกับการบรรจุ แต่งตั้ง การรับเงินเดือน การเลื่อนขั้น การเลื่อนตำแหน่ง ตลอดถึงเรื่องวินัยของข้าราชการฝ่ายรัฐสภา

ในระหว่างที่รัฐสภาสิ้นอายุหรือถูกยุบ ประธานรัฐสภาและรองประธานรัฐสภาจะยังคงดำรงตำแหน่งประธาน ก.ร. และรองประธาน ก.ร.อยู่ต่อไปจนกว่าจะได้ทรงแต่งตั้งประธานรัฐสภาและรองประธานรัฐสภาคนใหม่แล้ว จึงให้พ้นจากตำแหน่ง เนื่องจากตำแหน่งประธาน ก.ร. และรองประธาน ก.ร. เป็นตำแหน่งเกี่ยวกับงานด้านบริหารบุคคลของราชการประจำ ซึ่งจำเป็นต้องปฏิบัติต่อเนื่องจะหยุดชะงักขาดตอนไม่ได้

3.3 เป็นผู้มีอำนาจสั่งบรรจุและแต่งตั้งข้าราชการฝ่ายรัฐสภาให้ดำรงตำแหน่ง ดังนี้

(1) สั่งบรรจุข้าราชการรัฐสภาสามัญ ระดับ 10 และระดับ 11 ด้วยความเห็นชอบของ ก.ร. และนำความกราบบังคมทูลเพื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง

(2) แต่งตั้งข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมือง เช่นที่ปรึกษาประธานรัฐสภา 1 ตำแหน่ง เลขานุการประธานรัฐสภา 1 ตำแหน่ง

3.4 เป็นผู้มีอำนาจอนุญาตหรือสั่งให้ข้าราชการสามัญรัฐสภาพ้นจากตำแหน่ง และเป็นผู้มีอำนาจสั่งให้ข้าราชการฝ่ายการเมืองพ้นจากตำแหน่ง

3.5 เป็นผู้นำความกราบบังคมทูลเพื่อขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ให้แก่ข้าราชการฝ่ายรัฐสภา ตามที่ ก.ร.พิจารณาตามระเบียบว่าด้วยการขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

4. อำนาจหน้าที่ตามกฎหมายอื่นกำหนด

4.1 อำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย พ.ศ. 2542

(1) เมื่อได้รับเรื่องการเข้าชื่อเสนอกฎหมายแล้วให้มีการตรวจสอบความถูกต้องของเอกสาร ถ้าเห็นว่าถูกต้องก็จัดให้มีการปิดประกาศรายชื่อผู้เข้าชื่อเสนอกฎหมายไว้ในเขตท้องที่ที่ผู้เข้าชื่อเสนอกฎหมายผู้นั้นมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้าน

(2) รับคำร้องคัดค้านจากผู้เข้าชื่อเสนอกฎหมายว่ามิได้ร่วมเข้าชื่อเสนอกฎหมายด้วย

(3) ถ้ามีจำนวนรายชื่อของผู้เข้าชื่อเสนอกฎหมายไม่ครบหนึ่งหมื่นคนให้แจ้งให้ผู้แทนเสนอกฎหมายทราบเพื่อดำเนินการจัดให้มีการเข้าชื่อเสนอกฎหมายเพิ่มเติมให้ครบภายในสามสิบวันหากพ้นกำหนดระยะเวลาดังกล่าวให้สั่งจำหน่ายเรื่อง

4.2 อำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติสถาบันพระปกเกล้า พ.ศ. 2541

1. กำกับดูแลสถาบันพระปกเกล้า

2. เป็นประธานสภาสถาบันพระปกเกล้า

3. เป็นประธานในที่ประชุมสภาสถาบัน

4. มีอำนาจออกเสียงชี้ขาดในกรณีการประชุมสภาสถาบัน ถ้าคณะกรรมการสถภาสถาบันลงคะแนนเสียงเท่ากัน ให้ประธานในที่ประชุมออกเสียงเพิ่มขึ้นอีกเสียงหนึ่งเป็นเสียงชี้ขาด

5. มีอำนาจลงนามในข้อบังคับของสถาบัน หลักเกณฑ์และวิธีการเลือกกรรมการสภาสถาบันและคุณสมบัติของกรรมการสภาสถาบัน

6. มีอำนาจลงนามในข้อบังคับของสถาบันเกี่ยวกับการประชุมสภาสถาบันและข้อบังคับอื่นซึ่งออกตามมติที่ประชุมสภาสถาบัน

7. มีอำนาจลงนามแต่งตั้งและถอดถอนเลขาธิการและรองเลขาธิการ แต่งตั้งคณะกรรมการหรือคณะอนุกรรมการเพื่อพิจารณาหรือปฏิบัติการอย่างใดอย่างหนึ่งตามที่สภาสถาบันมอบหมาย และมีอำนาจแต่งตั้งคณะกรรมการติดตามและประเมินผลการปฏิบัติงานของสถาบัน

4.3 อำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติสภาพัฒนาการเมือง พ.ศ. 2551

(1) ประกาศรายชื่อผู้ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาพัฒนาการเมืองและบัญชีรายชื่อสำรองในราชกิจจานุเบกษา

(2) แต่งตั้งบุคคลเป็นประธานสภาพัฒนาการเมือง ผู้แทนองค์กรชุมชนตามกฎหมายว่าด้วยสภาองค์กรชุมชน จำนวนสามคน ผู้แทนองค์กรภาคประชาสังคม จำนวนสามคน และผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวนห้าคน เป็นกรรมการ ในวาระเริ่มแรก

4.4 อำนาจหน้าที่ตามระเบียบว่าด้วยกองทุนสงเคราะห์ผู้เคยเป็นสมาชิกรัฐสภา พ.ศ. 2543

(1) เป็นประธานกรรมการของคณะกรรมการกองทุนสงเคราะห์ผู้เคยเป็นสมาชิกรัฐสภา มีรองประธานรัฐสภาเป็นรองประธานกรรมการส่วนกรรมการประกอบด้วย ประธานคณะกรรมาธิการกิจการสภาผู้แทนราษฎร ประธานคณะกรรมาธิการกิจการวุฒิสภา และมีอำนาจแต่งตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจำนวนสี่คน สมาชิกวุฒิสภา จำนวนสามคน ผู้เคยเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจำนวนหนึ่งคน และผู้เคยเป็นสมาชิกวุฒิสภา จำนวนหนึ่งคน โดยให้เลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร เป็นกรรมการและเลขานุการ และเลขาธิการวุฒิสภาเป็นกรรมการและผู้ช่วยเลขานุการ (กรรมการที่ประธานรัฐสภาแต่งตั้งมีวาระการดำรงตำแหน่งคราวละสี่ปี)

คณะกรรมการดังกล่าว มีอำนาจกำหนดนโยบาย กำกับดูแลจัดหาผลประโยชน์ของเงินกองทุนฯ ออกระเบียบต่าง ๆ อนุมัติการจ่ายเงินสงเคราะห์ อนุมัติประมาณการค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานของกองทุน และพิจารณาวินิจฉัยชี้ขาดปัญหาในการปฏิบัติงานโดยมีรายได้จากงบประมาณรายจ่ายประจำปี เงินหรือทรัพย์สินที่ได้รับบริจาค เงินที่ได้รับจากการหักเงินประจำตำแหน่งของสมาชิกรัฐสภารายละห้าร้อยบาทต่อเดือน เงินดอกผลของกองทุน โดยเงินกองทุนกำหนดให้ใช้จ่ายให้แก่ผู้เคยเป็นสมาชิกรัฐสภาในด้านการรักษาพยาบาล การศึกษาของบุตร การสงเคราะห์ครอบครัว กรณีผู้เคยเป็นสมาชิกรัฐสภาถึงแก่กรรม และด้านอื่นๆ ตามที่คณะกรรมการอนุมัติ

4.5 เป็นประธานมูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี โดยมติของคณะกรรมการมูลนิธิฯ (ตราสารมูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี) ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อสนับสนุนการศึกษา และให้ความช่วยเหลือแก่นักศึกษาที่ขัดสน สนับสนุนสถาบันการแพทย์ เผยแพร่พระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ร่วมมือส่งเสริมและประสานงานกับสถาบันการศึกษาอื่น ปัจจุบันมูลนิธิฯ มีโครงการให้ทุนแก่นิสิตนักศึกษามหาวิทยาลัยของรัฐ นักศึกษาวิทยาลัยพยาบาล นิสิตนักศึกษาปริญญาโท-เอกเพื่อการค้นคว้า วิจัย และโครงการให้ทุนแก่บุตรข้าราชการและลูกจ้างของสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรและสำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

5. ภารกิจด้านต่างประเทศ เป็นประธานหน่วยประจำชาติไทยในสหภาพรัฐสภา สหภาพสมาชิกรัฐสภาเอเชียและแปซิฟิก และสมัชชารัฐสภาอาเซียนโดยตำแหน่ง มีอำนาจดำเนินการให้เป็นไปตามธรรมนูญแห่งสหภาพรัฐสภา กฎบัตรสหภาพสมาชิกรัฐสภาเอเซียและแปซิฟิก และธรรมนูญรัฐสภาอาเซียน รวมทั้งตามข้อบังคับหน่วยประจำชาติดังกล่าว

6. ภารกิจด้านพระราชพิธี รัฐพิธี และพิธีการต่างๆ ของประธานรัฐสภาในฐานะที่ดำรงตำแหน่งประมุขของฝ่ายนิติบัญญัติ มีภารกิจที่สำคัญ ดังนี้

6.1 ด้านพระราชพิธี

(1) ร่วมงานพระราชพิธีต่างๆ ตามหมายรับสั่งในฐานะประมุขฝ่ายนิติบัญญัติ

(2) เป็นผู้กล่าวถวายพระพรชัยมงคลในวโรกาสต่างๆ อาทิ พระราชพิธีวันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว หรือพระราชพิธีต่างๆ

6.2 ด้านรัฐพิธี เช่น

(1) พิธีวางพวงมาลาถวายราชสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และพิธีบำเพ็ญกุศลทักษิณานุปทานอุทิศถวายแด่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เนื่องในวันที่ระลึกพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (30 พฤษภาคม)

(2) วันคล้ายวันสถาปนารัฐสภา ณ พระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว หน้าตึกรัฐสภา (28 มิ.ย.)

(3) รัฐพิธีฉลองวันพระราชทานรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ณ พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว หน้าตึกรัฐสภา (10 ธ.ค.)

6.3 ด้านพิธีการต่างๆ

ได้รับเชิญจากหน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ องค์การมหาชน เอกชน และบุคคลทั่วไป ในฐานะประมุขของฝ่ายนิติบัญญัติ เช่น เป็นประธานในงานต่างๆ เป็นองค์ปาฐกหรือวิทยากรบรรยาย เป็นต้น

รายนามประธานสภา

คนที่	ลำดับที่	รายชื่อ	ตำแหน่ง	ระยะเวลาการดำรงตำแหน่ง
1	1	เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	28 มิ.ย. 2475 - 1 ก.ย. 2475
2	2	เจ้าพระยาพิชัยญาติ	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	2 ก.ย. 2475 - 10 ธ.ค. 2476
1/2	3	เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	15 ธ.ค. 2476 - 26 ก.พ. 2476**
3	4	พลเรือตรี พระยาศรยุทธเสนี	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	27 ก.พ. 2476 - 22 ก.ย. 2477
4	5	เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	22 ก.ย. 2477 - 15 ธ.ค. 2477
				17 ธ.ค. 2477 - 31 ก.ค. 2478
				2 ส.ค. 2478 - 31 ก.ค. 2479
5	6	พระยามานวราชเสวี	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	3 ส.ค. 2479 - 10 ธ.ค. 2480
				10 ธ.ค. 2480 - 24 มิ.ย. 2481
				๒๘ มิ.ย. ๒๔๘๑ - ๑๐ ธ.ค. ๒๔๘๑
				๑๒ ธ.ค. ๒๔๘๑ - ๒๔ มิ.ย. ๒๔๘๒
				๒๘ มิ.ย. ๒๔๘๒ - ๒๔ มิ.ย. ๒๔๘๓
				๑ ก.ค. ๒๔๘๓ - ๒๔ มิ.ย. ๒๔๘๔
				๑ ก.ค.๒๔๘๔ - ๒๔ มิ.ย. ๒๔๘๕
				๓๐ มิ.ย. ๒๔๘๕ - ๒๔ มิ.ย. ๒๔๘๖
3/2	7	พลเรือตรี พระยาศรยุทธเสนี	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๖ ก.ค. ๒๔๘๖ - ๒๔ มิ.ย. ๒๔๘๗
5/2	8	พระยามานวราชเสวี	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๒ ก.ค. ๒๔๘๗ - ๒๔ มิ.ย. ๒๔๘๘
				๒๙ มิ.ย. ๒๔๘๘ - ๑๕ ต.ค. ๒๔๘๘
				๒๖ ม.ค. ๒๔๘๙ - ๙ พ.ค. ๒๔๘๙
6	9	พันตรี วิลาศ โอสถานนท์	ประธานพฤฒสภา	๔ มิ.ย. ๒๔๘๙ - ๒๔ ส.ค. ๒๔๘๙
3/3	10	พลเรือตรี พระยาศรยุทธเสนี	ประธานพฤฒสภา	๓๑ ส.ค. ๒๔๘๙ - ๑๐ พ.ค. ๒๔๙๐
				๑๕ พ.ค. ๒๔๙๐ - ๘ พ.ย. ๒๔๙๐
4/2	11	เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ	ประธานวุฒิสภา	๒๖ พ.ย. ๒๔๙๐ - ๑๘ ก.พ. ๒๔๙๑
				๒๐ ก.พ. ๒๔๙๑ - ๑๔ มิ.ย. ๒๔๙๒
				๑๕ มิ.ย. ๒๔๙๒ - ๑ ต.ค. ๒๔๙๓
				๒๒ พ.ย. ๒๔๙๓ - ๒๙ พ.ย. ๒๔๙๔
7	12	พลเอก พระประจนปัจจนึก	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๑ ธ.ค. ๒๔๙๔ - ๑๗ มี.ค. ๒๔๙๕
				๒๒ มี.ค. ๒๔๙๕ - ๒๓ มิ.ย. ๒๔๙๕
				๒๘ มิ.ย. ๒๔๙๕ - ๒๓ มิ.ย. ๒๔๙๖
				๒ ก.ค. ๒๔๙๖ - ๒๓ มิ.ย. ๒๔๙๗
				๒๙ มิ.ย. ๒๔๙๗ - ๒๓ มิ.ย. ๒๔๙๘
				๒ ก.ค. ๒๔๙๘ - ๒๓ มิ.ย. ๒๔๙๙
				๓๐ มิ.ย. ๒๔๙๙ - ๒๕ ก.พ. ๒๕๐๐
				๑๖ มี.ค. ๒๕๐๐ - ๒๓ มิ.ย. ๒๕๐๐
				๒๘ มิ.ย. ๒๕๐๐ - ๑๖ ก.ย. ๒๕๐๐
8	13	พลเอก หลวงสุทธิสารรณกร	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๒๐ ก.ย. ๒๕๐๐ - ๑๔ ธ.ค. ๒๕๐๐
7/2	14	พลเอก พระประจนปัจจนึก	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๒๗ ธ.ค. ๒๕๐๐ - ๒๓ มิ.ย. ๒๕๐๑
				๒๕ มิ.ย. ๒๕๐๑ - ๒๐ ต.ค. ๒๕๐๑
8/2	15	พลเอก หลวงสุทธิสารรณกร	ประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ	๖ ก.พ. ๒๕๐๒ - ๑๗ เม.ย. ๒๕๑๑
9	16	นายทวี บุณยเกตุ	ประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ	๒ พ.ค. ๒๕๑๑ - ๒๐ มิ.ย. ๒๕๑๑
10	17	พันเอก นายวรการบัญชา	ประธานวุฒิสภา	๒๒ ก.ค. ๒๕๑๑ - ๖ ก.ค. ๒๕๑๔
				๗ ก.ค. ๒๕๑๔ - ๑๗ พ.ย. ๒๕๑๔
11	18	พลตรี ศิริ สิริโยธิน	ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ	๑๘ ธ.ค. ๒๕๑๕ - ๑๑ ธ.ค. ๒๕๑๖
12	19	พลตรี หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ปราโมช	ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ	๒๙ ธ.ค. ๒๕๑๖- ๗ ต.ค. ๒๕๑๗
13	20	นายประภาศน์ อวยชัย	ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ	๑๗ ต.ค. ๒๕๑๗ - ๒๕ ม.ค. ๒๕๑๘
14	21	นายประสิทธิ์ กาญจนวัฒน์	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๗ ก.พ. ๒๕๑๘ - ๑๒ ม.ค. ๒๕๑๙
15	22	นายอุทัย พิมพ์ใจชน	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๑๙ เม.ย. ๒๕๑๙ - ๖ ต.ค. ๒๕๑๙
16	23	พลอากาศเอก กมลเดชะตุงคะ	ประธานที่ปรึกษาของนายกรัฐมนตรี ทำหน้าที่สภาปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน	๒๗ ต.ค. ๒๕๑๙ - ๒๐ พ.ย. ๒๕๑๙
17	24	พลอากาศเอก หะริน หงสกุล	ประธานสภาปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน	๒๘ พ.ย. ๒๕๑๙ - ๒๐ ต.ค. ๒๕๒๐
17/2	25	พลอากาศเอก หะริน หงสกุล	ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ	๒๕ พ.ย. ๒๕๒๐ - ๒๒ เม.ย. ๒๕๒๒
17/3	26	พลอากาศเอก หะรินหงสกุล	ประธานวุฒิสภา	๙ พ.ค. ๒๕๒๒ - ๑๙ มี.ค. ๒๕๒๖
18	27	นายจารุบุตร เรืองสุวรรณ	ประธานวุฒิสภา	๒๖ เม.ย. ๒๕๒๖ - ๑๙ มี.ค. ๒๕๒๗
19	28	นายอุกฤษ มงคลนาวิน	ประธานวุฒิสภา	๓๐ เม.ย. ๒๕๒๗ - ๓๐ เม.ย. ๒๕๒๘
				๑ พ.ค. ๒๕๒๘ - ๒๓ เม.ย. ๒๕๓๐
				๒๔ เม.ย. ๒๕๓๐ - ๒๑ เม.ย. ๒๕๓๒
20	29	ร้อยตำรวจตรี วรรณ ชันซื่อ	ประธานวุฒิสภา	๔ พ.ค. ๒๕๓๒ - ๒๓ ก.พ. ๒๕๓๔
19/2	30	นายอุกฤษ มงคลนาวิน	ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ	๒ เม.ย. ๒๕๓๔ - ๒๑ มี.ค. ๒๕๓๕
19/3	31	นายอุกฤษ มงคลนาวิน	ประธานวุฒิสภา	๓ เม.ย. ๒๕๓๕ - ๒๖ พ.ค. ๒๕๓๕
21	32	นายมีชัย ฤชุพันธุ์	ประธานวุฒิสภา ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ	๒๘ มิ.ย. ๒๕๓๕ - ๓๐ มิ.ย. ๒๕๓๕
22	33	นายมารุต บุนนาค	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๒๒ ก.ย. ๒๕๓๕ - ๑๙ พ.ค. ๒๕๓๘
23	34	นายบุญเอื้อ ประเสริฐสุวรรณ	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๑๑ ก.ค. ๒๕๓๘- ๒๗ ก.ย. ๒๕๓๙
24	35	นายวันมูหะมัดนอร์ มะทา	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๒๔ พ.ย. ๒๕๓๙ - ๒๗ มิ.ย. ๒๕๔๓
25	36	นายพิชัย รัตตกุล	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๓๐ มิ.ย.๒๕๔๓ - ๘ พ.ย. ๒๕๔๓
15/1	37	นายอุทัย พิมพ์ใจชน	ประธานสภาผู้แทนราษฏร	๖ ก.พ.๒๕๔๔ - ๕ ม.ค. ๒๕๔๘
26	38	นายโภคิน พลกุล	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๘ มี.ค. ๒๕๔๘ – ๒๔ ก.พ. ๒๕๔๙
27	39	นายยงยุทธ ติยะไพรัช	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๒๓ ม.ค. ๒๕๕๑ – ๓๐ เม.ย. ๒๕๕๑
28	40	นายชัย ชิดชอบ	ประธานสภาผู้แทนราษฎร	๑๕ พ.ค. ๒๕๕๑ – ปัจจุบัน

* กลุ่มงานพิพิธภัณฑ์และจดหมายเหตุ สำนักวิชาการ

** ในปี พ.ศ. 2483 ได้มีการเปลี่ยนปีปฏิทินวันขึ้นปีใหม่ จาก 1 เมษายน เป็น 1 มกราคม

บรรณานุกรม

“พระราชบัญญัติว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย พ.ศ.๒๕๔๒.” ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๖ ตอนที่ ๒๐ก (๒๕ มีนาคม ๒๕๔๒) : หน้า ๓๒.

“พระราชบัญญัติสภาพัฒนาการเมือง.” ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๕ ตอนที่ ๒๔ก (๒๙ มกราคม ๒๕๕๑) : หน้า ๕, ๑๓.

“ระเบียบว่าด้วยกองทุนสงเคราะห์ผู้เคยเป็นสมาชิกรัฐสภา พ.ศ.๒๕๔๓.” ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๗ ตอนพิเศษ ๒๑ ง (๗ มีนาคม ๒๕๔๓) : หน้า ๙ – ๑๔.

สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. กองการประชาสัมพันธ์. ข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ.๒๕๔๔ ข้อบังคับว่าด้วยประมวลจริยธรรมของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและกรรมาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๒ ข้อบังคับการประชุมวุฒิสภา พ.ศ.๒๕๔๔ ข้อบังคับการประชุมรัฐสภา พ.ศ.๒๕๔๔. กรุงเทพมหานคร : กองการพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. ๒๕๔๔.

สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. คณะกรรมการจัดทำเอกสารสาระสำคัญเกี่ยวกับภารกิจและสิทธิประโยชน์ของประธานรัฐสภา ประธานและรองประธานผู้แทนราษฎร. สาระสำคัญเกี่ยวกับภารกิจและสิทธิประโยชน์ของประธานรัฐสภา ประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร. กรุงเทพมหานคร : สำนักการพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. ๒๕๕๑.

สำนักงานเลขาธิการรัฐสภา ศูนย์บริการเอกสารและค้นคว้า. ระบบงานรัฐสภาไทย. กรุงเทพมหานคร : กองการพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการรัฐสภา ๒๕๓๐.

สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. สำนักประชาสัมพันธ์. พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการ่ายรัฐสภา พ.ศ.๒๕๑๘ พระราชบัญญัติจัดระเบียบปฏิบัติราชการฝ่ายรัฐสภา พ.ศ.๒๕๑๘ รวมกฎ ก.ร. กรุงเทพมหานคร : สำนักการพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. ๒๕๕๑.

สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, สำนักประชาสัมพันธ์, รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย, กรุงเทพมหานคร : สำนักการพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, ๒๕๕๐.

สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. สำนักประชาสัมพันธ์. ๗๗ ปี รัฐสภาไทย. กรุงเทพมหานคร : สำนัก การพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร