เหตุแห่งการสละราชสมบัติ

บันทึกของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ที่มีถึงพระยาพหลพลพยุหเสนา นายกรัฐมนตรีฉบับนี้ อ้างพระราชปรารภของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว แสดงถึงความขัดแย้งทางความคิดทางการเมืองกับรัฐบาลซึ่งมาจากคณะราษฎร

ในเวลานั้นทรงประทับอยู่ ณ พระตำหนักโนล ชานกรุงลอนดอน ภายหลังจากทรงผ่าตัดพระเนตร และไม่มีกำหนดการเสด็จกลับสยาม ระหว่างนั้นได้พระราชทานพระราชบันทึกแสดงพระราชทัศนะทางการเมืองถึงรัฐบาลและรัฐบาลมีหนังสือกราบบังคมทูลพระกรุณาชี้แจงเป็นระยะ ด้วยความคิดเห็นทางการเมืองที่ไม่ตรงกันในรายละเอียด แม้จะมีเป้าหมายทางประชาธิปไตยเช่นเดียวกัน จึงทรงมีพระราชประสงค์ที่จะลาออกจากราชสมบัติ

รัฐบาลจัดตั้งคณะกรรมการคณะหนึ่ง มีเจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา) ประธานสภาผู้แทนราษฎรในขณะนั้น เป็นประธานเดินทางไปเข้าเฝ้าและกราบบังคมทูลชี้แจง เพื่อให้ทรงล้มเลิกพระราชประสงค์ที่จะลาออกจากราชสมบัติ รวมทั้งกราบบังคมทูลเชิญเสด็จพระราชดำเนินกลับสยาม ซึ่งทรงปฏิเสธ การเจรจากับรัฐบาลดำเนินอยู่นานกว่า ๕ เดือน แต่ไม่เป็นผล ในที่สุดทรงตัดสินพระราชหฤทัยสละราชสมบัติ ออกจากตำแหน่งพระมหากษัตริย์

ที่มา

บทสารคดี “ปกเกล้าธรรมราชา” สารคดีเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ในวโรกาสครบ ๑๒๐ ปี แห่งวันพระบรมราชสมภพและเป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ประจำปี ๒๕๕๖