29 มกราคม พ.ศ. 2491

ผู้เรียบเรียง ศาสตราจารย์พิเศษ นรนิติ เศรษฐบุตร

---

ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต

---

วันที่ 29 มกราคม พ.ศ. 2491 เป็นการเลือกตั้งทั่วไป ครั้งที่ 5 ของประเทศไทย แต่เป็นการเลือกตั้งที่ไม่ได้เกิดขึ้นตามปกติ หากแต่เกิดขึ้นหลังการยึดอำนาจโดยการรัฐประหารของคณะทหาร เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 และคณะทหารได้ประกาศใช้รัฐธรรมนูญ (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ. 2490 ในวันที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 นายกรัฐมนตรีที่เข้ามาดำรงตำแหน่งหลังการรัฐประหาร คือ นายควง อภัยวงศ์ หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์

การเลือกตั้งครั้งนี้ใช้กฎหมายเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2490 และกฎหมายเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2475 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2479 ที่กำหนดให้มีการเลือกตั้งแบบรวมเขต โดยใช้เขตจังหวัดเป็นเขตเลือกตั้ง จำนวนผู้แทนราษฎรที่ถูกกำหนดใหม่ตามกฎหมายในครั้งนี้ลดลงจากคราวก่อน เหลือจำนวน 99 คน

หลังการเลือกตั้งครั้งนี้ นายควง อภัยวงศ์ หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ ได้เข้าเป็นนายกรัฐมนตรี บริหารประเทศต่อมาอีกในระยะเวลาอันสั้น ครั้นถึงวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2491 คณะรัฐประหารก็ส่งนายทหารสี่คนมา “จี้” ให้นายกรัฐมนตรีลาออกจากตำแหน่ง และนายควง อภัยวงศ์ ก็ยอมลาออก หลังจากนั้นจอมพล ป.พิบูลสงคราม ที่มีคณะทหารสนับสนุนก็เข้ามาเป็นนายกรัฐมนตรีที่มีสภาประกอบด้วยวุฒิสภากับสภาผู้แทนราษฎร โดยที่สภาชุดนี้ได้ทำหน้าที่นิติบัญญัติมาจนถึงวันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2494 คณะทหารชุดเดิมได้ยึดอำนาจอีกครั้ง เพื่อล้มรัฐธรรมนูญ ล้มรัฐบาลตัวเองและล้มรัฐสภา