ผลต่างระหว่างรุ่นของ "การถอดถอนนักการเมือง"
สร้างหน้าด้วย " '''ผู้เรียบเรียง :''' รองศาสตราจารย์ ดร.ยุทธพร อิสรชัย '''ผู้..." |
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
| บรรทัดที่ 1: | บรรทัดที่ 1: | ||
'''ผู้เรียบเรียง :''' รองศาสตราจารย์ ดร.ยุทธพร อิสรชัย | '''ผู้เรียบเรียง :''' รองศาสตราจารย์ ดร.ยุทธพร อิสรชัย | ||
'''ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ''' : ศาสตราจารย์ ดร.บรรเจิด สิงคะเนติ | '''ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ''' : ศาสตราจารย์ ดร.บรรเจิด สิงคะเนติ | ||
| | ||
| บรรทัดที่ 10: | บรรทัดที่ 10: | ||
ประเทศไทยได้มีการนำกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยวิธีการอิมพีชเมนต์ (Impeachment) และกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชน (Recall) มาปรับใช้เพื่อเป็นกลไกในการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่ง ทั้งในระดับชาติและระดับท้องถิ่น โดยได้มีการปรับปรุงกระบวนการในบางขั้นตอนเพื่อนำมาปรับใช้ในประเทศไทย เช่นนำขั้นตอนของกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชนมาใช้กับกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยวิธีการอิมพีชเมนต์ (Impeachment) ด้วยเหตุนี้จึงมีผลทำให้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 และ 2550 มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชน (Recall) ซึ่งประชาชนสามารถถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในระดับท้องถิ่นได้ อย่างไรก็ตาม ยังมีปัญหาอยู่พอสมควรเพราะรัฐธรรมนูญเปิดโอกาสให้ประชาชนสามารถถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองระดับท้องถิ่นได้เท่านั้น ไม่สามารถ<br/> นำหลักเกณฑ์ดังกล่าวไปใช้กับผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในระดับชาติที่มาจากการเลือกตั้งได้โดยตรง[[#_ftn1|[1]]] | ประเทศไทยได้มีการนำกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยวิธีการอิมพีชเมนต์ (Impeachment) และกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชน (Recall) มาปรับใช้เพื่อเป็นกลไกในการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่ง ทั้งในระดับชาติและระดับท้องถิ่น โดยได้มีการปรับปรุงกระบวนการในบางขั้นตอนเพื่อนำมาปรับใช้ในประเทศไทย เช่นนำขั้นตอนของกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชนมาใช้กับกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยวิธีการอิมพีชเมนต์ (Impeachment) ด้วยเหตุนี้จึงมีผลทำให้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 และ 2550 มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชน (Recall) ซึ่งประชาชนสามารถถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในระดับท้องถิ่นได้ อย่างไรก็ตาม ยังมีปัญหาอยู่พอสมควรเพราะรัฐธรรมนูญเปิดโอกาสให้ประชาชนสามารถถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองระดับท้องถิ่นได้เท่านั้น ไม่สามารถ<br/> นำหลักเกณฑ์ดังกล่าวไปใช้กับผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในระดับชาติที่มาจากการเลือกตั้งได้โดยตรง[[#_ftn1|[1]]] | ||
= | = '''การตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560''' = | ||
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ไม่ได้บัญญัติเรื่องการถอดถอนบุคคลออกจากตำแหน่งตามที่รัฐธรรมนูญ พ.ศ 2550 กับรัฐธรรมนูญ พ.ศ 2540 | รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ไม่ได้บัญญัติเรื่องการถอดถอนบุคคลออกจากตำแหน่งตามที่รัฐธรรมนูญ พ.ศ 2550 กับรัฐธรรมนูญ พ.ศ 2540 ได้บัญญัติไว้ตาม'''หลักการอิมพีชเมนต์ (Impeachment)''' แต่ยังคงบัญญัติให้องค์กรที่ทำหน้าที่ในการดำเนินการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐเหมือนรัฐธรรมนูญฉบับที่ผ่านมา ได้แก่ ศาลรัฐธรรมนูญ คณะกรรมการเลือกตั้ง ผู้ตรวจการแผ่นดิน คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ คณะกรรมการการตรวจเงินแผ่นดิน และคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติโดยกำหนดให้แต่ละองค์กรมีอำนาจในการตรวจสอบซึ่งกันและกัน เช่น ศาลรัฐธรรมนูญก็อาจจะตรวจสอบได้โดยคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติกับองค์กรอื่น ๆ[[#_ftn2|[2]]] ซึ่งหากมีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติ ฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรม ทุจริตต่อหน้าที่หรือจงใจใช้อำนาจหน้าที่ โดยขัดต่อรัฐธรรมนูญหรือกฎหมาย ประชาชนสามารถเสนอเรื่องต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองเพื่อวินิจฉัยในกรณีนั้น ๆ ได้ เป็นต้น | ||
คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2560 ยังเห็นว่า การให้ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองพ้นจากตำแหน่งนั้น ควรให้ศาลเป็นผู้วินิจฉัยเพราะจะมีผลเป็นการเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง หรือสิทธิรับสมัครรับเลือกตั้งแล้วแต่กรณีของบุคคลด้วย อีกทั้งการให้อำนาจเช่นนั้นแก่วุฒิสภาก็แสดงให้เห็นว่าเป็นสาเหตุที่ทำให้มีการแทรกแซงในรูปแบบต่าง ๆ จึงมิได้กำหนดให้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มีอำนาจถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองอีกต่อไป[[#_ftn3|[3]]] | คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2560 ยังเห็นว่า การให้ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองพ้นจากตำแหน่งนั้น ควรให้ศาลเป็นผู้วินิจฉัยเพราะจะมีผลเป็นการเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง หรือสิทธิรับสมัครรับเลือกตั้งแล้วแต่กรณีของบุคคลด้วย อีกทั้งการให้อำนาจเช่นนั้นแก่วุฒิสภาก็แสดงให้เห็นว่าเป็นสาเหตุที่ทำให้มีการแทรกแซงในรูปแบบต่าง ๆ จึงมิได้กำหนดให้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มีอำนาจถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองอีกต่อไป[[#_ftn3|[3]]] | ||
= <span style="font-size:x-large;">'''ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่อาจถูกตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ'''[[#_ftn4|[4]]]</span> = | = <span style="font-size:x-large;">'''ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่อาจถูกตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ''''''[[#_ftn4|[4]]]'''</span> = | ||
ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 234 ได้แก่ นายกรัฐมนตรีรัฐมนตรี สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ข้าราชการการเมืองอื่นตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการการเมือง ข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมืองตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการรัฐสภา | ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 234 ได้แก่ นายกรัฐมนตรีรัฐมนตรี สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ข้าราชการการเมืองอื่นตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการการเมือง ข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมืองตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการรัฐสภา | ||
= <span style="font-size:x-large;">'''เหตุแห่งการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง'''[[#_ftn5| | = <span style="font-size:x-large;">'''เหตุแห่งการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง'''[[#_ftn5|'''[5]''']]</span> = | ||
ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่มีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติทุจริตต่อหน้าที่ หรือจงใจปฏิบัติหน้าที่ หรือใช้อำนาจขัดต่อบทบัญญัติรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายหรือฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรงเพื่อดำเนินการต่อไปตามรัฐธรรมนูญหรือตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริตและกระทำความผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่ หรือกระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ หรือความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรมเพื่อดำเนินการต่อไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต | ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่มีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติทุจริตต่อหน้าที่ หรือจงใจปฏิบัติหน้าที่ หรือใช้อำนาจขัดต่อบทบัญญัติรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายหรือฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรงเพื่อดำเนินการต่อไปตามรัฐธรรมนูญหรือตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริตและกระทำความผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่ หรือกระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ หรือความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรมเพื่อดำเนินการต่อไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต | ||
| บรรทัดที่ 36: | บรรทัดที่ 36: | ||
ทั้งนี้ ผลของคำตัดสินคือ เมื่อศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองประทับรับฟ้องให้ผู้ถูกกล่าวหาหยุดปฏิบัติหน้าที่จนกว่าจะมีคำพิพากษา เว้นแต่ศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองจะมีคำสั่งเป็นอย่างอื่น ในกรณีที่ศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองมีคำพิพากษาว่าผู้ถูกกล่าวหามีพฤติการณ์หรือกระทำความผิดตามที่ถูกกล่าวหาแล้วแต่กรณีให้ผู้ต้องคำพิพากษานั้นพ้นจากตำแหน่งนับแต่วันหยุดปฏิบัติหน้าที่และให้เพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งของผู้นั้นและจะเพิกถอน สิทธิเลือกตั้งมีกำหนดเวลาไม่เกินสิบปีด้วยหรือไม่ก็ได้ ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่ถูกเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งไม่ว่าในกรณีใดผู้นั้นไม่มีสิทธิสมัครรับเลือกตั้งหรือสมัครรับเลือกเป็น สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่นตลอดไปและไม่มีสิทธิดำรงตำแหน่งทางการเมืองใด ๆ | ทั้งนี้ ผลของคำตัดสินคือ เมื่อศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองประทับรับฟ้องให้ผู้ถูกกล่าวหาหยุดปฏิบัติหน้าที่จนกว่าจะมีคำพิพากษา เว้นแต่ศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองจะมีคำสั่งเป็นอย่างอื่น ในกรณีที่ศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองมีคำพิพากษาว่าผู้ถูกกล่าวหามีพฤติการณ์หรือกระทำความผิดตามที่ถูกกล่าวหาแล้วแต่กรณีให้ผู้ต้องคำพิพากษานั้นพ้นจากตำแหน่งนับแต่วันหยุดปฏิบัติหน้าที่และให้เพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งของผู้นั้นและจะเพิกถอน สิทธิเลือกตั้งมีกำหนดเวลาไม่เกินสิบปีด้วยหรือไม่ก็ได้ ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่ถูกเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งไม่ว่าในกรณีใดผู้นั้นไม่มีสิทธิสมัครรับเลือกตั้งหรือสมัครรับเลือกเป็น สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่นตลอดไปและไม่มีสิทธิดำรงตำแหน่งทางการเมืองใด ๆ | ||
กรณีที่ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ[[ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง]]พิพากษาว่าผู้ถูกกล่าวหามีความผิดฐานร่ำรวยผิดปกติหรือทุจริตต่อหน้าที่ ให้ริบทรัพย์สินที่ผู้นั้นได้มาจากการกระทำความผิดรวมทั้งบรรดาทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดที่ได้มาแทนทรัพย์สินนั้น ตกเป็นของแผ่นดิน | กรณีที่ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ[[ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง|ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง]]พิพากษาว่าผู้ถูกกล่าวหามีความผิดฐานร่ำรวยผิดปกติหรือทุจริตต่อหน้าที่ ให้ริบทรัพย์สินที่ผู้นั้นได้มาจากการกระทำความผิดรวมทั้งบรรดาทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดที่ได้มาแทนทรัพย์สินนั้น ตกเป็นของแผ่นดิน | ||
= <span style="font-size:x-large;">'''องค์กรผู้ทำหน้าที่ตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง'''[[#_ftn7| | = <span style="font-size:x-large;">'''องค์กรผู้ทำหน้าที่ตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง'''[[#_ftn7|'''[7]''']]</span> = | ||
ศาลรัฐธรรมนูญ มีหน้าที่และอำนาจตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 210 ในการพิจารณาวินิจฉัยความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของกฎหมายหรือร่างกฎหมาย พิจารณาวินิจฉัยปัญหาเกี่ยวกับหน้าที่และอำนาจของสภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา รัฐสภา คณะรัฐมนตรีหรือองค์กรอิสระ หน้าที่และอำนาจอื่นตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญและการยื่นคำร้องและเงื่อนไขการยื่นคำร้อง การพิจารณาวินิจฉัย การทำคำวินิจฉัย และการดำเนินงานของศาลรัฐธรรมนูญ นอกจากที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแล้วให้เป็นไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ เช่น มาตรา 7 กำหนดให้ศาลมีหน้าที่และอำนาจพิจารณาวินิจฉัยคดี ได้แก่ | ศาลรัฐธรรมนูญ มีหน้าที่และอำนาจตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 210 ในการพิจารณาวินิจฉัยความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของกฎหมายหรือร่างกฎหมาย พิจารณาวินิจฉัยปัญหาเกี่ยวกับหน้าที่และอำนาจของสภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา รัฐสภา คณะรัฐมนตรีหรือองค์กรอิสระ หน้าที่และอำนาจอื่นตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญและการยื่นคำร้องและเงื่อนไขการยื่นคำร้อง การพิจารณาวินิจฉัย การทำคำวินิจฉัย และการดำเนินงานของศาลรัฐธรรมนูญ นอกจากที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแล้วให้เป็นไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ เช่น มาตรา 7 กำหนดให้ศาลมีหน้าที่และอำนาจพิจารณาวินิจฉัยคดี ได้แก่ | ||
| บรรทัดที่ 54: | บรรทัดที่ 54: | ||
| | ||
<span style="font-size:x-large;">'''อ้างอิง'''</span> | = <span style="font-size:x-large;">'''อ้างอิง'''</span> = | ||
<div id="ftn1"> | <div id="ftn1"> | ||
[[#_ftnref1|[1]]] กิตติพงษ์ เกียรติวัชรชัย, 2552. '''การถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองโดยประชาชน.''' (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์), หน้า 3. อ้างถึงใน ชายชาญ อุทธสิงห์, 2558. '''รูปแบบที่เหมาะสมในการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองระดับสูงโดยประชาชน.''' (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชานิติศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์), หน้า 2-3. | [[#_ftnref1|[1]]] กิตติพงษ์ เกียรติวัชรชัย, 2552. '''การถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองโดยประชาชน.''' (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์), หน้า 3. อ้างถึงใน ชายชาญ อุทธสิงห์, 2558. '''รูปแบบที่เหมาะสมในการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองระดับสูงโดยประชาชน.''' (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชานิติศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์), หน้า 2-3. | ||
</div> <div id="ftn2"> | </div> <div id="ftn2"> | ||
[[#_ftnref2|[2]]] มีชัย ฤชุพันธุ์, 2559. '''หลักการและแนวความคิดเกี่ยวกับรูปแบบที่มาและอำนาจหน้าที่ของรัฐสภาตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่ในอันที่จะนำไปสู่การปฏิรูปการเมืองของประเทศ.''' สืบค้นจากhttps://thepeople.co/meechai-ruchuphan-legal-expert/ อ้างถึงใน ณัฐพงศ์ สิงห์อินทร์, 2562. '''ปัญหาและผลกระทบของการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ' | [[#_ftnref2|[2]]] มีชัย ฤชุพันธุ์, 2559. '''หลักการและแนวความคิดเกี่ยวกับรูปแบบที่มาและอำนาจหน้าที่ของรัฐสภาตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่ในอันที่จะนำไปสู่การปฏิรูปการเมืองของประเทศ.'''สืบค้นจากhttps://thepeople.co/meechai-ruchuphan-legal-expert/ อ้างถึงใน ณัฐพงศ์ สิงห์อินทร์, 2562.'''''<i>ปัญหาและผลกระทบของการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช '</i>'''2560.''' (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม), หน้า 59. | ||
</div> <div id="ftn3"> | </div> <div id="ftn3"> | ||
[[#_ftnref3|[3]]] ณัฐพงศ์ สิงห์อินทร์, อ้างแล้ว, หน้า 59. | [[#_ftnref3|[3]]] ณัฐพงศ์ สิงห์อินทร์, อ้างแล้ว, หน้า 59. | ||
| บรรทัดที่ 70: | บรรทัดที่ 70: | ||
[[#_ftnref7|[7]]] เรื่องเดียวกัน, หน้า 61 – 62. | [[#_ftnref7|[7]]] เรื่องเดียวกัน, หน้า 61 – 62. | ||
</div> </div> | </div> </div> | ||
[[Category:นักการเมือง]][[Category:กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับพรรคการเมือง]] | [[Category:นักการเมือง]] [[Category:กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับพรรคการเมือง]] | ||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 14:23, 30 มีนาคม 2565
ผู้เรียบเรียง : รองศาสตราจารย์ ดร.ยุทธพร อิสรชัย
ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ : ศาสตราจารย์ ดร.บรรเจิด สิงคะเนติ
ความเป็นมาของการถอดถอนในทางการเมืองของประเทศไทย
ประเทศไทยได้มีการนำกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยวิธีการอิมพีชเมนต์ (Impeachment) และกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชน (Recall) มาปรับใช้เพื่อเป็นกลไกในการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่ง ทั้งในระดับชาติและระดับท้องถิ่น โดยได้มีการปรับปรุงกระบวนการในบางขั้นตอนเพื่อนำมาปรับใช้ในประเทศไทย เช่นนำขั้นตอนของกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชนมาใช้กับกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยวิธีการอิมพีชเมนต์ (Impeachment) ด้วยเหตุนี้จึงมีผลทำให้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 และ 2550 มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองออกจากตำแหน่งโดยประชาชน (Recall) ซึ่งประชาชนสามารถถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในระดับท้องถิ่นได้ อย่างไรก็ตาม ยังมีปัญหาอยู่พอสมควรเพราะรัฐธรรมนูญเปิดโอกาสให้ประชาชนสามารถถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองระดับท้องถิ่นได้เท่านั้น ไม่สามารถ
นำหลักเกณฑ์ดังกล่าวไปใช้กับผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในระดับชาติที่มาจากการเลือกตั้งได้โดยตรง[1]
การตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ไม่ได้บัญญัติเรื่องการถอดถอนบุคคลออกจากตำแหน่งตามที่รัฐธรรมนูญ พ.ศ 2550 กับรัฐธรรมนูญ พ.ศ 2540 ได้บัญญัติไว้ตามหลักการอิมพีชเมนต์ (Impeachment) แต่ยังคงบัญญัติให้องค์กรที่ทำหน้าที่ในการดำเนินการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐเหมือนรัฐธรรมนูญฉบับที่ผ่านมา ได้แก่ ศาลรัฐธรรมนูญ คณะกรรมการเลือกตั้ง ผู้ตรวจการแผ่นดิน คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ คณะกรรมการการตรวจเงินแผ่นดิน และคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติโดยกำหนดให้แต่ละองค์กรมีอำนาจในการตรวจสอบซึ่งกันและกัน เช่น ศาลรัฐธรรมนูญก็อาจจะตรวจสอบได้โดยคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติกับองค์กรอื่น ๆ[2] ซึ่งหากมีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติ ฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรม ทุจริตต่อหน้าที่หรือจงใจใช้อำนาจหน้าที่ โดยขัดต่อรัฐธรรมนูญหรือกฎหมาย ประชาชนสามารถเสนอเรื่องต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองเพื่อวินิจฉัยในกรณีนั้น ๆ ได้ เป็นต้น
คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2560 ยังเห็นว่า การให้ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองพ้นจากตำแหน่งนั้น ควรให้ศาลเป็นผู้วินิจฉัยเพราะจะมีผลเป็นการเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง หรือสิทธิรับสมัครรับเลือกตั้งแล้วแต่กรณีของบุคคลด้วย อีกทั้งการให้อำนาจเช่นนั้นแก่วุฒิสภาก็แสดงให้เห็นว่าเป็นสาเหตุที่ทำให้มีการแทรกแซงในรูปแบบต่าง ๆ จึงมิได้กำหนดให้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มีอำนาจถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองอีกต่อไป[3]
'ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่อาจถูกตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ'[4]
ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 234 ได้แก่ นายกรัฐมนตรีรัฐมนตรี สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ข้าราชการการเมืองอื่นตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการการเมือง ข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมืองตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการรัฐสภา
เหตุแห่งการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง[5]
ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่มีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติทุจริตต่อหน้าที่ หรือจงใจปฏิบัติหน้าที่ หรือใช้อำนาจขัดต่อบทบัญญัติรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายหรือฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรงเพื่อดำเนินการต่อไปตามรัฐธรรมนูญหรือตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริตและกระทำความผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่ หรือกระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ หรือความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรมเพื่อดำเนินการต่อไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
กระบวนการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง[6]
คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติจะต้องจัดให้มีมาตรการหรือแนวทางที่จะทำให้การปฏิบัติหน้าที่มีประสิทธิภาพ เกิดความรวดเร็วสุจริตและเที่ยงธรรมในกรณีที่จำเป็นจะมอบหมายให้หน่วยงานของรัฐที่มีหน้าที่และอำนาจเกี่ยวข้องกับการป้องกันและปราบปรามการทุจริตดำเนินการแทนในเรื่องที่มิใช่เป็นความผิดร้ายแรงหรือที่เป็นการกระทำของเจ้าหน้าที่ของรัฐบางระดับหรือกำหนดให้พนักงานเจ้าหน้าที่ของหน่วยธุรการของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติเป็นผู้ดำเนินการสอบสวนหรือไต่สวนเบื้องต้น ตามหลักเกณฑ์วิธีการและเงื่อนไขที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริตก็ได้
ในส่วนของกรณีที่มีเหตุอันควรสงสัยหรือมีการกล่าวหาผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองให้คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ไต่สวนข้อเท็จจริงและหากมีมติด้วยคะแนนเสียงไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งของกรรมการทั้งหมดเท่าที่มีอยู่เห็นว่าผู้นั้นมีพฤติการณ์หรือกระทำความผิดตามที่ไต่สวนให้ดำเนินการตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 235 ดังต่อไปนี้
การฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรงให้เสนอเรื่องต่อศาลฎีกาเพื่อวินิจฉัยกรณีอื่นที่นอกจากที่กล่าวมาข้างต้นนั้น ให้ส่งสำนวนการไต่สวนไปยังอัยการสูงสุดเพื่อดำเนินการฟ้องคดีต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง หรือดำเนินการอื่นตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต จากนั้นการไต่สวนข้อเท็จจริงและมีมติ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติต้องดำเนินการให้แล้วเสร็จภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
การให้ส่งสำนวนการไต่สวนไปยังอัยการสูงสุดเพื่อดำเนินการฟ้องคดีต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง หรือดำเนินการอื่นตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
ทั้งนี้ ผลของคำตัดสินคือ เมื่อศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองประทับรับฟ้องให้ผู้ถูกกล่าวหาหยุดปฏิบัติหน้าที่จนกว่าจะมีคำพิพากษา เว้นแต่ศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองจะมีคำสั่งเป็นอย่างอื่น ในกรณีที่ศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองมีคำพิพากษาว่าผู้ถูกกล่าวหามีพฤติการณ์หรือกระทำความผิดตามที่ถูกกล่าวหาแล้วแต่กรณีให้ผู้ต้องคำพิพากษานั้นพ้นจากตำแหน่งนับแต่วันหยุดปฏิบัติหน้าที่และให้เพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งของผู้นั้นและจะเพิกถอน สิทธิเลือกตั้งมีกำหนดเวลาไม่เกินสิบปีด้วยหรือไม่ก็ได้ ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่ถูกเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งไม่ว่าในกรณีใดผู้นั้นไม่มีสิทธิสมัครรับเลือกตั้งหรือสมัครรับเลือกเป็น สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่นตลอดไปและไม่มีสิทธิดำรงตำแหน่งทางการเมืองใด ๆ
กรณีที่ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองพิพากษาว่าผู้ถูกกล่าวหามีความผิดฐานร่ำรวยผิดปกติหรือทุจริตต่อหน้าที่ ให้ริบทรัพย์สินที่ผู้นั้นได้มาจากการกระทำความผิดรวมทั้งบรรดาทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดที่ได้มาแทนทรัพย์สินนั้น ตกเป็นของแผ่นดิน
องค์กรผู้ทำหน้าที่ตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง[7]
ศาลรัฐธรรมนูญ มีหน้าที่และอำนาจตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 210 ในการพิจารณาวินิจฉัยความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของกฎหมายหรือร่างกฎหมาย พิจารณาวินิจฉัยปัญหาเกี่ยวกับหน้าที่และอำนาจของสภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา รัฐสภา คณะรัฐมนตรีหรือองค์กรอิสระ หน้าที่และอำนาจอื่นตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญและการยื่นคำร้องและเงื่อนไขการยื่นคำร้อง การพิจารณาวินิจฉัย การทำคำวินิจฉัย และการดำเนินงานของศาลรัฐธรรมนูญ นอกจากที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแล้วให้เป็นไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ เช่น มาตรา 7 กำหนดให้ศาลมีหน้าที่และอำนาจพิจารณาวินิจฉัยคดี ได้แก่
มาตรา 7 (5) ในคดีเกี่ยวกับการสิ้นสุดสมาชิกภาพของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภา
มาตรา 7 (6) ต้องคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุก แม้จะมีการรอการลงโทษเว้นแต่เป็นการรอการลงโทษในความผิดอันได้กระทำโดยประมาท ความผิดลหุโทษหรือความผิดฐานหมิ่นประมาท
มาตรา 7 (7) คดีเกี่ยวกับการสิ้นสุดลงของความเป็นรัฐมนตรี
มาตรา 7 (8) การพ้นจากตำแหน่งเพราะเหตุตามมาตรา 144 หรือ มาตรา 235 วรรคสาม เป็นต้น
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้ให้อำนาจองค์กรอิสระ คือ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ทำหน้าที่ในการไต่สวนความผิดต่าง ๆ ซึ่งมีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติ ทุจริตต่อหน้าที่ หรือจงใจปฏิบัติหน้าที่ หรือใช้อำนาจขัดต่อบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญหรือกฎหมาย หรือฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรงและให้อำนาจศาลรัฐธรรมนูญ และศาลฎีกาแผนกคดีอาญาเป็นผู้มีอำนาจถอดถอนแล้วแต่กรณี
อ้างอิง
[1] กิตติพงษ์ เกียรติวัชรชัย, 2552. การถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองโดยประชาชน. (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์), หน้า 3. อ้างถึงใน ชายชาญ อุทธสิงห์, 2558. รูปแบบที่เหมาะสมในการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองระดับสูงโดยประชาชน. (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชานิติศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์), หน้า 2-3.
[2] มีชัย ฤชุพันธุ์, 2559. หลักการและแนวความคิดเกี่ยวกับรูปแบบที่มาและอำนาจหน้าที่ของรัฐสภาตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่ในอันที่จะนำไปสู่การปฏิรูปการเมืองของประเทศ.'สืบค้นจากhttps://thepeople.co/meechai-ruchuphan-legal-expert/ อ้างถึงใน ณัฐพงศ์ สิงห์อินทร์, 2562.ปัญหาและผลกระทบของการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช '2560. (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม), หน้า 59.
[3] ณัฐพงศ์ สิงห์อินทร์, อ้างแล้ว, หน้า 59.
[4] เรื่องเดียวกัน, หน้า 59.
[5] เรื่องเดียวกัน, หน้า 59 – 60.
[6] เรื่องเดียวกัน, หน้า 60 – 61.
[7] เรื่องเดียวกัน, หน้า 61 – 62.
