ดูต้นฉบับสำหรับ การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ครั้งที่ 10 วันที่ 15 ธันวาคม 2500

'''ผู้เรียบเรียง'''	ชาย  ไชยชิต และ รองศาสตราจารย์ นครินทร์ เมฆไตรรัตน์

----

'''ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ''' รองศาสตราจารย์นรนิติ เศรษฐบุตร และ รองศาสตราจารย์ ดร.นิยม รัฐอมฤต

----

==ความเป็นมา==
<p>การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรครั้งที่ 10 เกิดขึ้นภายหลัง[[รัฐประหาร พ.ศ. 2500|การรัฐประหารของคณะทหารซึ่งนำโดยจอมพลสฤษดิ์  ธนะรัชต์ เมื่อวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2500]] รัฐบาลชุดใหม่ซึ่งมีนาย[[พจน์  สารสิน]] เป็น[[นายกรัฐมนตรี]] ได้จัดให้มีการเลือกตั้งทั่วไปขึ้นในวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2500 ซึ่งเป็น[[การเลือกตั้งแบบแบ่งเขตและแบบรวมเขต|การเลือกตั้งแบบรวมเขต]] ภายใต้บทบัญญัติ[[รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2475 แก้ไขเพิ่มเติม 2495|รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พ.ศ. 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2495]] โดยมีหลักเกณฑ์การคำนวณสัดส่วนจำนวนผู้แทนราษฎรต่อจำนวนประชาชนในแต่ละเขต คือ ประชาชน 1 แสนคน ต่อผู้แทนราษฎร 1 คน ดังนั้น ในการเลือกตั้งครั้งนี้ จึงมีจำนวน[[สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร]]ทั้งสิ้น 160 คน ทั้งนี้ สภาผู้แทนราษฏรจะทำหน้าที่[[ฝ่ายนิติบัญญัติ]]ตาม ''“ระบบสภาเดียว”'' </p>



==พรรคการเมืองที่ลงสมัคร==
<p>พรรคการเมืองที่ส่งผู้สมัครของพรรคลงแข่งขันในการเลือกตั้งครั้งนี้ ประกอบด้วย [[พรรคสหภูมิ]] [[พรรคขบวนการสหพันธรัฐสากลนิยม]] [[พรรคอิสาน]] [[พรรคชาติสังคม]] [[พรรคปิตุภูมิ]] [[พรรคประชาราษฎร]] และ[[พรรคสหพันธ์ประชาธิปไตย]] ซึ่งเป็นพรรคที่จัดตั้งขึ้นใหม่ในการส่งผู้สมัครของพรรคลงแข่งขันในการเลือกตั้งครั้งนี้โดยเฉพาะ นอกจากนั้น ก็เป็นพรรคซึ่งเคยส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งในครั้งที่ผ่านมาแล้ว นั่นคือ [[พรรคเสรีมนังคศิลา]] [[พรรคประชาธิปัตย์]] [[พรรคเสรีประชาธิปไตย]] [[พรรคเศรษฐกร]] [[พรรคธรรมาธิปัตย์]] [[พรรคกรรมกร]] [[พรรคชาวนา]] [[พรรคสังคมประชาธิปไตย]] [[พรรคสงเคราะห์อาชีพและการกุศล]] [[พรรคชาตินิยม]] [[พรรคสหภราดร]] [[พรรคสังคมนิยม]] [[พรรคไฮด์ปาร์ค]] [[พรรคชาติประชาธิปไตย]] [[พรรคหนุ่มไทย]] [[พรรคสหพันธเกษตรกร]] [[พรรคราษฎร]] [[พรรคคนดี]] [[พรรคอิสระ]] [[พรรคประชาชน]] [[พรรคศรีอริยเมตไตร]] [[พรรคไทยมุสลิม]] และ[[พรรคสยามประเทศ]] </p>



==จำนวนผู้มีสิทธิและการออกมาใช้สิทธิเลือกตั้ง==
	ในการเลือกตั้งครั้งนี้มีจำนวนผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงทั้งประเทศจำนวนรวมทั้งสิ้น 9,911,118 คน ผลการเลือกตั้งพบว่า มีผู้มาใช้สิทธิลงคะแนนเสียงจำนวน 4,370,587 คน คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 40.10 ของจำนวนผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงทั้งหมด จังหวัดที่มีผู้มาใช้สิทธิลงคะแนนเสียงเลือกตั้งมากที่สุดคือ จังหวัดระนอง มีจำนวนผู้มาใช้สิทธิรวมทั้งสิ้น 4,370,587 คน คิดเป็นร้อยละ 73.00 ของจำนวนผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงทั้งประเทศ ในขณะที่จังหวัดที่มีผู้มาใช้สิทธิลงคะแนนเสียงน้อยที่สุดคือ จังหวัดอุดรธานี ซึ่งมีผู้มาใช้สิทธิลงคะแนนเสียงเพียง ร้อยละ 29.92 



==ผลการเลือกตั้ง==
	ผลการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2500 สามารถจำแนกสัดส่วนจำนวนผู้สมัครที่ได้รับเลือกตั้งจากแต่ละพรรคได้ดังนี้ 

{| border="1" cellpadding="4" align="center"
|-
!style="background:#87cefa;" |พรรคการเมือง
!style="background:#87cefa;" |จำนวนที่นั่ง
|-
|width="150" |[[พรรคสหภูมิ]] 
|width="80" |45 คน 
|-
|[[พรรคประชาธิปัตย์]] ||39 คน 
|-
|[[พรรคเศรษฐกร]] ||6 คน 
|-
|[[พรรคเสรีประชาธิปไตย]] ||5 คน 
|-
|[[พรรคเสรีมนังคศิลา]] ||4 คน 
|-
|[[พรรคชาตินิยม]] ||1 คน 
|-
|[[พรรคขบวนการไฮด์ปาร์ค]] ||1 คน 
|-
|[[พรรคอิสระ]] ||1 คน 
|-
|[[ผู้สมัครที่ไม่สังกัดพรรค]] ||58 คน 
|-
|'''รวมทั้งสิ้น''' ||160 คน 
|-
|}


ด้วยเหตุที่การเลือกตั้งครั้งนี้ไม่มีพรรคใดได้เสียงข้างมากในสภา จึงทำให้การจัดตั้งรัฐบาลมีความยากลำบาก แม้ว่า[[พรรคสหภูมิ]]ซึ่งเป็นพรรคที่คณะทหารของ[[จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์]]สนับสนุนอยู่จะเป็นแกนนำในการจัดตั้งรัฐบาล แต่เพื่อให้การการจัดตั้งรัฐบาลเป็นไปด้วยความสะดวกยิ่งขึ้น จอมพลสฤษดิ์  ธนะรัชต์จึงได้จัดตั้งพรรคการเมืองขึ้นมาเอง เมื่อวันที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2500 ชื่อว่า “[[พรรคชาติสังคม]]” โดยมี[[จอมพล สฤษดิ์  ธนะรัชต์]]เป็น[[หัวหน้าพรรคการเมือง|หัวหน้าพรรค]] และมี [[จอมพล ประภาส จารุเสถียร|พลโท ประภาส  จารุเสถียร]] เป็น[[เลขาธิการพรรคการเมือง|เลขาธิการพรรค]]



==เหตุการณ์หลังจากการเลือกตั้ง==
	หลังจากดำเนินการจัดการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรครั้งนี้เป็นที่เรียบร้อยแล้ว นาย[[พจน์  สารสิน]] ก็ได้ลาออกจากตำแหน่ง[[นายกรัฐมนตรี]] แม้ว่าทางคณะทหารต้องการที่จะให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกครั้ง แต่นายพจน์  สารสินก็ได้ปฏิเสธโดยอ้างว่าตนมีภาระด้านอื่นอยู่มาก และเหตุการณ์ทางการเมืองก็กลับคืนสู่ความสงบเรียบร้อยแล้ว คณะรัฐประหารจึงต้องสรรหาตัวบุคคลผู้จะมาดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีแทนนายพจน์  สารสิน โดย [[จอมพล สฤษดิ์  ธนะรัชต์]]เองได้ปฏิเสธที่จะรับตำแหน่ง 


<p>เมื่อพิจารณาตัวบุคคลสำคัญในคณะรัฐประหารซึ่งมีอาวุโสรองลงมา คณะทหารก็มีความเห็นว่าผู้ที่เหมาะสมกว่าใครในเวลานั้นคือ [[จอมพล ถนอม กิตติขจร|พลโท ถนอม  กิตติขจร]] ซึ่งนอกจากจะเป็นบุคลสำคัญในคณะรัฐประหารแล้ว ยังดำรงตำแหน่งรองหัวหน้า[[พรรคชาติสังคม]] ซึ่งได้รวบรวมสมาชิกสภาสังกัดพรรคสหภูมิและพรรคอื่น ๆ รวมทั้งที่ไม่ได้สังกัดพรรคมาเข้าร่วมเป็นสมาชิกได้ถึง 80 คน และเมื่อรวมกับเสียงสนับสนุนในหมู่[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 1 และประเภทที่ 2|สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่สอง]]ด้วยแล้วก็ทำให้พรรคชาติสังคมมีเสียงสนับสนุนในสภามากเพียงพอที่จะจัดตังรัฐบาลได้ โดยการจัดตั้งรัฐบาลของพลโทถนอม  กิตติขจรได้รับความไว้วางใจด้วยคะแนนเสียง 162 ต่อ 40 เสียง ซึ่งการจัดตั้งรัฐบาลชุดใหม่นี้เป็นการจัดสรรโควต้าตำแหน่งรัฐมนตรี ระหว่างคณะทหารและสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในพรรคชาติสังคม และมีข้าราชประจำที่เคยร่วมเป็นรัฐมนตรีในสมัยรัฐบาลชั่วคราวก่อนการเลือกตั้งเข้ามาร่วมในคณะรัฐมนตรีที่ตั้งขึ้นใหม่นี้ด้วย รัฐบาลของพลโทถนอม  กิตติขจร อยู่ในตำแหน่งจนถึงวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 [[รัฐประหาร พ.ศ. 2501|จอมพลสฤษดิ์  ธนะรัชต์จึงได้เข้ายึดอำนาจและประกาศยกเลิกรัฐธรรมนูญ สภาผู้แทนราษฎร และยุติบทบาทของพรรคการเมืองไทยลงโดยสิ้นเชิง]] </p>



==อ้างอิง==
กระทรวงมหาดไทย, '''รายงานการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เล่ม 2''', พระนคร : โรงพิมพ์กรมมหาดไทย, 2502

ฝ่ายพัฒนาการเมืองและการปกครอง สำนักนโยบายและแผนมหาดไทย, '''อนุสารการเมือง''', มีนาคม 2522

บุญทัน  ดอกไธสง, '''การเปลี่ยนแปลงทางการบริหารและการเมืองไทย''', กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2520

ขจัดภัย  บุรุษพัฒน์, '''การเมืองและพรรคการเมืองของไทยนับแต่ยุคแรกถึงปัจจุบัน''', พระนคร: สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์, 2511

สุจิต  บุญบงการ, '''การพัฒนาการเมืองของไทย : ปฏิสัมพันธ์ระหว่างทหาร สถาบันทางการเมือง และการมีส่วนร่วมทางการเมืองของประชาชน''', กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2531



==ดูเพิ่มเติม==



[[category:การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร|ก10การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ครั้งที่ 10 วันที่ 15 ธันวาคม 2500]]