ดูต้นฉบับสำหรับ การเข้าชื่อถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น


'''เรียบเรียงโดย'''&nbsp; ดร. เอกพลณัฐ&nbsp; ณัฐพัทธนันท์

'''ผู้ทรงคุณวุฒิประจำบทความ''' รศ.ดร.ปธาน สุวรรณมงคล

----

'''แนวคิดและหลักการที่เกี่ยวข้อง'''

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; การใช้สิทธิถอดถอน (Recall) เป็นกระบวนการตรวจสอบถ่วงดุลผู้มีอำนาจทางการเมืองอย่างหนึ่งตามหลักประชาธิปไตยทางตรง (Direct Democracy)[[#_ftn1|[1]]] นอกเหนือจากการตรวจสอบถ่วงดุลตามหลักการแบ่งแยกอำนาจเป็นสามฝ่ายในฐานะทางเลือกหนึ่งที่ถูกนำมาใช้ควบคู่กับระบอบประชาธิปไตยแบบตัวแทน (Representative Democracy) ที่ถูกวิจารณ์ว่าทำให้เกิดการตัดตอนอำนาจของประชาชนไปให้กับผู้แทนที่ได้รับการเลือกตั้งเข้ามาทำหน้าที่ในรัฐสภาภายหลังประชาชนใช้สิทธิเลือกตั้งลงคะแนนเสียงเสร็จสิ้น[[#_ftn2|[2]]]โดยยินยอมให้พลเมืองผู้มีสิทธิเลือกตั้งจำนวนหนึ่งเรียกร้องใช้สิทธิลงคะแนนเสียง เพื่อตัดสินใจว่าจะให้ผู้มีอำนาจทางการเมือง ทั้งที่อาจจะมาจากการได้รับคะแนนเสียงเป็นผู้ชนะการเลือกตั้ง หรืออาจจะมาจากการได้รับแต่งตั้งให้เข้าไปดำรงตำแหน่งทางการเมือง ต้องออกจากตำแหน่งก่อนครบวาระที่กฎหมายกำหนดไว้หรือไม่[[#_ftn3|[3]]]ดังนั้น การใช้สิทธิถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองดังกล่าวของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง จึงแสดงให้เห็นว่านักการเมืองที่ได้รับเลือกตั้งเข้ามาทำหน้าที่ ยังคงถูกควบคุมการใช้อำนาจโดยพลเมืองซึ่งเป็นเจ้าของอำนาจอยู่&nbsp; โดยทั่วไปการใช้สิทธิถอดถอนจะเกิดขึ้นได้ เมื่อผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ได้รับตำแหน่งทางการเมืองและปฏิบัติงานหลังจากการได้รับเลือกตั้งไปแล้วระยะหนึ่ง เช่น ระยะเวลา 6 เดือน หรือ 1 ปี[[#_ftn4|[4]]]

&nbsp;

'''ความสำคัญ'''

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; การใช้สิทธิถอดถอนเป็นการเพิ่มอำนาจและบทบาททางการเมืองของพลเมือง ให้สามารถเข้ามีส่วนร่วมทางการเมืองตามวิถีทางของระบอบประชาธิปไตยได้มากยิ่งขึ้นด้วยการแทรกแซงการทำงานของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองโดยตรงและมีเป้าหมายเฉพาะบุคคลจึงเป็นเครื่องมือทางการเมืองที่สำคัญของพลเมืองในการควบคุมการใช้อำนาจรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองและยังเป็นวิธีการอีกวิธีหนึ่งที่แสดงให้เห็นความเป็นเจ้าของอำนาจอธิปไตยของประชาชน ที่สามารถตรวจสอบว่าผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองได้ปฏิบัติตามเจตนารมณ์ของประชาชนหรือไม่ ถ้าหากผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่ได้รับการเลือกตั้งเข้ามา กระทำการใดๆเบี่ยงเบนไปจากเจตนารมณ์ของประชาชน ซึ่งเป็นผู้มอบอำนาจของตนให้ไป ก็จำเป็นต้องมีการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองคนดังกล่าว เพื่อเลือกผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองคนใหม่เข้ามาปฏิบัติตามเจตนารมณ์ของประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง[[#_ftn5|[5]]]

&nbsp;

'''การถอดถอนผู้มีตำแหน่งทางการเมืองในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในต่างประเทศ'''

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; การถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองเป็นกระบวนวิธีหนึ่งของหลักประชาธิปไตยทางตรง ที่มีการใช้อย่างแพร่หลายน้อยที่สุด ดังเห็นได้ว่ามีเพียงไม่กี่ประเทศที่นำการใช้สิทธิถอดถอนไปบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญและระบบกฎหมาย[[#_ftn6|[6]]]ประเทศที่นำการใช้สิทธิถอดถอนโดยพลเมืองเป็นผู้ริเริ่มกระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในท้องถิ่นไปใช้มีตัวอย่างได้แก่ ประเทศอาร์เจนตินามีการใช้สิทธิถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่ได้รับเลือกตั้งเข้ามาทำหน้าที่ในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น&nbsp; ประเทศโคลัมเบียมีการใช้สิทธิถอดถอนผู้ว่าราชการมลรัฐและนายกเทศมนตรี&nbsp; ประเทศเยอรมนีมีการใช้สิทธิถอดถอนผู้ทำหน้าที่ด้านนิติบัญญัติในเมืองเช่น เบอร์ลิน เบรเมน และบาวาเรีย&nbsp; ประเทศเปรูมีการใช้สิทธิถอดถอนนายกเทศมนตรีและ เจ้าหน้าที่ผู้ได้รับเลือกตั้งเข้ามาดำรงตำแหน่งระดับภูมิภาค&nbsp;&nbsp; ประเทศไต้หวันมีการใช้สิทธิถอดถอนกับสมาชิกสภานิติบัญญัติทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับภูมิภาค สมาชิกสภาเทศบาล นายกเทศมนตรีเมืองและเคาน์ตี้ ผู้บริหารทาวน์ชิพ&nbsp; และประเทศสหรัฐอเมริกา (18 มลรัฐ) ก็มีการใช้สิทธิถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในระดับท้องถิ่นและมลรัฐ[[#_ftn7|[7]]]

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; ถึงแม้ว่าการใช้สิทธิถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง จะเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงอำนาจของพลเมืองในการควบคุมการใช้อำนาจของนักการเมืองที่ได้รับเลือกตั้งไม่ให้ประพฤติปฏิบัติในทางบิดเบือนเจตนารมณ์ของประชาชนผู้เป็นเจ้าของอำนาจที่แท้จริง แต่ในการศึกษาประเด็นการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในต่างประเทศ ก็มีการกล่าวถึงความเสี่ยงของการใช้สิทธิถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในท้องถิ่นเช่นกัน โดยเฉพาะการใช้สิทธิดังกล่าวของประชาชนผ่านทางสภาท้องถิ่น ตัวอย่างเช่นการกำหนดกระบวนการถอดถอนให้ประชาชนต้องกระทำผ่านทางสมาชิกสภาท้องถิ่นของประเทศโบลิเวีย ในนามของกฎหมายการลงคะแนนเสียงเพื่อสร้างการตรวจสอบ (constructive censorship vote)หรือเรียกว่า “''voto constructive de censura''” ที่อนุญาตให้สภานคร (town council) สามารถถอดถอนนายกเทศมนตรีได้ โดยใช้คะแนนเสียงข้างมากจำนวน 3 ใน 5 ส่วนของสมาชิกสภา ในกรณีที่นายกเทศมนตรีประพฤติฝ่าฝืนกฎระเบียบที่วางเอาไว้&nbsp;&nbsp; แต่ในทางปฏิบัติในปี ค.ศ. 1997 ภายหลังจากมีการเข้ารับตำแหน่งของนายกเทศมนตรีเกิดขึ้นเป็นครั้งแรก ตามแนวทางการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่นเป็นเวลาหนึ่งปีปรากฏว่ามีการใช้กระบวนการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง จำนวนมากถึงร้อยละ 30 ของจำนวนนายกเทศมนตรีทั้งหมด เพื่อนำคนที่สภานครต้องการเข้าสู่ตำแหน่งแทน ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการใช้กระบวนการถอดถอนเป็นเครื่องมือทางการเมือง มากกว่าจะเป็นเครื่องมือในการตรวจสอบการกระทำทุจริตประพฤติมิชอบของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง&nbsp; ปัญหาที่เกิดขึ้นจึงเป็นเพราะนายกเทศมนตรีถูกเลือกทางอ้อมผ่านทางสภา มากกว่าเป็นการได้รับเลือกตั้งจากประชาชนโดยตรง[[#_ftn8|[8]]]

&nbsp;

'''ระเบียบกฎเกณฑ์และกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่นของไทย'''

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; การให้สิทธิประชาชนในการถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น มีระเบียบกฎเกณฑ์และกฎหมายสำคัญที่เกี่ยวข้องโดยตรงซึ่งได้เคยผ่านการประกาศใช้แล้ว จำนวนทั้งสิ้น 3 ฉบับ ทั้งในรูปแบบของรัฐธรรมนูญและพระราชบัญญัติ ที่ได้บัญญัติกระบวนการถอดถอนบุคคลต่างๆดังกล่าว ดังรายละเอียดต่อไปนี้

1. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับปี พ.ศ. 2540 มาตรา 286

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; มาตรา 286 ของรัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 ในหมวดที่ 9 การปกครองส่วนท้องถิ่น&nbsp; ได้มีการบัญญัติถึงเรื่องสิทธิการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในท้องถิ่นของประชาชนเอาไว้&nbsp; โดยระบุว่า เมื่อประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งในท้องถิ่นเห็นว่าบุคคลต่างๆดังกล่าว ไม่สมควรดำรงตำแหน่งต่อไป สามารถเข้าชื่อเป็นจำนวน 3 ใน 4 ของผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่มาลงคะแนนเสียงเพื่อลงคะแนนถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในท้องถิ่นจำนวน 2 ประเภท คือ สมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น&nbsp; โดยบุคคลที่กล่าวถึงประเภทแรกนั้น หมายถึง สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัด สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบล สมาชิกสภาเทศบาล สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร และสมาชิกสภาเมืองพัทยา&nbsp; ส่วนบุคคลที่กล่าวถึงประเภทหลัง หมายถึง นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด นายกองค์การบริหารส่วนตำบล นายกเทศมนตรี ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร นายกเมืองพัทยาและเมื่อผู้มีสิทธิลงคะแนนตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้ดังกล่าวมาร่วมลงชื่อถอดถอน ก็จะนำมาสู่กระบวนการถอดถอนโดยการลงคะแนนเสียง ซึ่งผู้มาลงคะแนนเสียงจะต้องมีไม่น้อยกว่าครึ่งหนึ่งของจำนวนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง

2. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับปี พ.ศ. 2550 มาตรา 285

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; มาตรา 285 ของรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 ในหมวดที่ 14 การปกครองส่วนท้องถิ่น มีข้อความคล้ายคลึงกับ มาตรา 286 ของรัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 แต่มีความแตกต่างในสาระสำคัญอยู่ตรงนี้ ไม่ได้มีการระบุจำนวนผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่จะเข้าชื่อถอดถอน หลักเกณฑ์และวิธีการเข้าชื่อ และการลงคะแนนเสียงเอาไว้ โดยบัญญัติให้เป็นไปตามกฎหมายอื่นที่จะออกมารองรับต่อไป

3. พระราชบัญญัติว่าด้วยการลงคะแนนเสียงเพื่อถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ. 2542

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; พระราชบัญญัติฉบับนี้ถูกทำขึ้นเพื่อรองรับมาตรา 286 ของรัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 เพื่อเปิดโอกาสให้ประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สามารถควบคุมและตรวจสอบการทำงานของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในท้องถิ่นได้ ในขณะที่ยังไม่หมดวาระการดำรงตำแหน่ง&nbsp; โดยกำหนดให้ประชาชนสามารถเข้าชื่อร้องต่อผู้ว่าราชการจังหวัด กรณีที่ผู้ถูกเสนอถอดถอนเป็นดำรงตำแหน่งเป็นสมาชิกสภาหรือผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ได้แก่ องค์การบริหารส่วนจังหวัด องค์การบริหารส่วนตำบล เทศบาล และเมืองพัทยา&nbsp; แต่ในกรณีของกรุงเทพมหานครได้กำหนดให้ประชาชนเข้าชื่อร้องต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ภายในระยะเวลา 7 วันหลังจากได้รับคำร้องถอดถอน บุคคลที่กฎหมายบัญญัติให้เป็นผู้รับคำร้องดังกล่าวจะต้องส่งคำร้องต่อไปยังผู้ถูกร้อง เพื่อให้ผู้ถูกร้องจัดทำคำชี้แจงให้แก่ผู้ว่าราชการจังหวัดหรือรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยแล้วแต่กรณีที่บัญญัติไว้ข้างต้นภายในระยะเวลา 30 วัน และภายหลังจากที่ผู้รับคำร้องได้รับคำชี้แจงจากผู้ถูกร้องแล้ว จึงส่งเอกสารต่างๆดังกล่าวต่อไปยังคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) หรือบุคคลที่กกต.มอบหมาย เช่น คณะกรรมการการเลือกตั้งประจำจังหวัด เพื่อประกาศกำหนดวันลงคะแนนเสียงถอดถอนและดำเนินการจัดให้มีการลงคะแนนเสียงถอดถอน ภายในระยะเวลาไม่เกิน 90 วันหลังจากได้รับแจ้ง[[#_ftn9|[9]]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; พระราชบัญญัตินี้ยังมีรายละเอียดเกี่ยวกับเกณฑ์จำนวนผู้มีสิทธิเลือกตั้งและจำนวนผู้มีสิทธิเข้าชื่อลงคะแนนเสียงถอดถอนฯ&nbsp; และยังมีรายละเอียดข้อกำหนดลักษณะของผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่จะลงชื่อในคำร้องถอดถอนฯ&nbsp; ขั้นตอนการยื่นคำร้องและการจัดลงคะแนนเสียงถอดถอน&nbsp; ถ้าหากเกณฑ์ต่างๆครบถ้วน การถอดถอนจะทำได้สำเร็จก็ต่อเมื่อมีผู้มาใช้สิทธิลงคะแนนอย่างน้อยครึ่งหนึ่งของจำนวนผู้มีสิทธิลงคะแนนทั้งหมด และคะแนนเสียงจำนวนอย่างน้อย 3 ใน 4 ของผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่มาลงคะแนน เห็นว่าผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่พวกตนต้องการถอดถอนนั้นไม่สามารถดำรงตำแหน่งต่อไปได้ บุคคลดังกล่าวก็จะพ้นจากตำแหน่งไปนับตั้งแต่วันลงคะแนนเสียง[[#_ftn10|[10]]]

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; เมื่อพิจารณากระบวนการถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่นในประเทศไทย ตาม “ร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ฉบับปี พ.ศ. ...” ที่ได้รับความเห็นชอบจากเสียงส่วนใหญ่ของผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงที่มาใช้สิทธิ์ ในการลงประชามติไปเมื่อวันที่ 7 สิงหาคม พ.ศ. 2559 โดยเปรียบเทียบกับบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ฉบับปี พ.ศ. 2550 พบว่า ในมาตรา 254 &nbsp;ของร่างรัฐธรรมนูญฉบับลงประชามติปี พ.ศ. 2559 ได้บัญญัติว่า “ประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีสิทธิเข้าชื่อกันเพื่อเสนอข้อบัญญัติหรือเพื่อถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่น หรือผู้บริหารท้องถิ่นได้ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่กฎหมายบัญญัติ” ซึ่งถือว่ามีทั้งส่วนที่แตกต่างและส่วนที่คล้ายคลึงกับมาตรา 285 ของรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 &nbsp;&nbsp;

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; ส่วนที่แตกต่าง คือ ร่างรัฐธรรมนูญฉบับลงประชามติปี พ.ศ. 2559 ได้บัญญัติไว้เพียงแค่ประชาชนในท้องถิ่น มีสิทธิเข้าชื่อถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น แต่ในรัฐธรรมนูญฉบับปี พ.ศ. 2550 ได้บัญญัติว่า ประชาชนในท้องถิ่นมีสิทธิลงคะแนนเสียงถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่น แต่ทั้งนี้ส่วนที่คล้ายคลึงกันคือ ไม่ได้มีการบัญญัติหลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขต่างๆในการถอดถอนบุคคลต่างๆดังกล่าวเอาไว้ จึงต้องรอกฎหมายอื่นๆที่เกี่ยวข้องมารองรับต่อไปว่าจะบัญญัติเรื่องดังกล่าวไว้อย่างไร

&nbsp;

'''พัฒนาการการถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น'''

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; ในกรณีของประเทศไทยการถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นภายหลังจากมีการประกาศใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการลงคะแนนเสียงถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ. 2542 ซึ่งได้กำหนดหลักเกณฑ์ในการใช้สิทธิถอดถอนฯ ประกอบด้วยเกณฑ์ผู้มีสิทธิเข้าชื่อลงคะแนนถอดถอน จำนวนผู้ลงคะแนนถอดถอน ขั้นตอนการยื่นคำร้องและการจัดลงคะแนนเสียงถอดถอน การนับคะแนนเสียงถอดถอน เป็นต้น&nbsp;&nbsp; ตลอดระยะเวลานับตั้งแต่ประกาศใช้พระราชบัญญัติดังกล่าวในปี พ.ศ. 2542 จนถึงปี พ.ศ. 2555 พบว่ามีการยื่นเรื่องถอดถอนจำนวนทั้งสิ้น 13 ครั้ง แต่ทำได้สำเร็จเพียงแค่ 3 ครั้งเท่านั้น[[#_ftn11|[11]]]ซึ่งแสดงให้เห็นถึงปัญหาการนำกฎหมายไปใช้ในทางปฏิบัติ ที่อาจจะเกิดขึ้นจากการวางกฎเกณฑ์ต่างๆในกระบวนการถอดถอนที่ไม่เหมาะสมกับความเป็นจริง&nbsp; และจากข้อมูลเท่าที่ตรวจสอบได้[[#_ftn12|[12]]] พบว่า การยื่นถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่นของประชาชน โดยอาศัยสิทธิตามที่กำหนดไว้ในกฎหมาย เกิดขึ้นเป็นผลสำเร็จครั้งแรกในกรณีของการลงคะแนนเสียงถอดถอนนายกองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโก๋น อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน วันที่ 28 มกราคม 2550[[#_ftn13|[13]]] โดยมีการกล่าวอ้างสาเหตุของการถูกเข้าชื่อถอดถอนว่า เป็นเพราะ “''บริหารงานไม่โปร่งใส ไม่ดำเนินการช่วยเหลือผู้ประสบภัยเดือดร้อน และทุจริตเรียกรับผลประโยชน์จากประชาชน''”[[#_ftn14|[14]]]และกรณีดังกล่าวได้ถูกนำมาใช้เป็นกรณีศึกษาเปรียบเทียบความสำเร็จในการถอดถอนนายกองค์การบริหารส่วนตำบลโดยประชาชนในพื้นที่อื่นๆ[[#_ftn15|[15]]]

&nbsp;

<u>'''บรรณานุกรม'''</u>

Altman, David.&nbsp; '''''Direct Democracy Worldwide'''''.&nbsp; Cambridge: Cambridge University Press, 2011.

Beramendi,Virginia et al. eds.&nbsp; '''''Direct Democracy: The International IDEA Handbook'''''.&nbsp; Stockholm: International IDEA, 2008.

Yilmaz, Yakup Beris, and Rodrigo Serrano-Berthet, “Local Government Discretion and Accountability: A Diagnostic Framework for Local Governance,’ '''''Social Development Working Papers''''' Paper No. 113, July 2008, Washington, DC: World Bank, 2008.

ชรินทร์ สัจจามั่น, “การลงคะแนนเสียงถอดถอนนายก อบต. ก้าวแรกของท้องถิ่นไทยในการสร้างอำนาจทางการเมืองภาคประชาชน,” '''''Public Law Net''''', วันที่ 5 มีนาคม 2550. &nbsp;แหล่งที่มา: [http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1061 http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1061] (เข้าถึงวันที่ 4 ตุลาคม 2559)

ธีระรัตน์ วงษ์จักร, '''''การมีส่วนร่วมของประชาชนในการปกครองท้องถิ่น'''''<b>'': ศึกษาเฉพาะกรณีการลงคะแนนเสียงเพื่อถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น''</b>.&nbsp; (ภาคนิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการเมืองการปกครอง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2551) อ้างในฉัตรระวี ปริสุทธิญาณ, “อุปสรรคในการลงคะแนนเสียงเพื่อถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น,” '''''จดหมายข่าวสถาบันพระปกเกล้า'''''10, 10 (ตุลาคม 2552):6-8.

นิจจารีย์ ภาคินปริพรรห์. “ปัญหากฎหมายในการถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น,”'''''Public Law Net''''', วันที่ 6 ตุลาคม 2555.&nbsp;&nbsp;&nbsp; แหล่งที่มา:[http://www.pub-law.net/publaw/%20view.aspx?id=1773 http://www.pub-law.net/publaw/ view.aspx?id=1773] (เข้าถึงวันที่ 4 ตุลาคม 2559)

พฤทธิสาณ ชุมพล, ม.ร.ว. และเอก ตั้งทรัพย์วัฒนา.&nbsp; '''''คำและความคิดในรัฐศาสตร์ร่วมสมัย'''''.&nbsp; (กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2551.

มาลี ปานม่วง, ยุทธพร อิสรชัย และปธาน สุวรรณมงคล, “เปรียบเทียบการถอดถอนนายกองค์การบริหารส่วนตำบลโดยประชาชน กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบลโนนแดง อำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิกับองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโก๋น อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน,” '''''เอกสารประกอบการประชุมเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช'''''<b>''(มสธ.) ครั้งที่ 3''</b>. แหล่งที่มา : [http://www.stou.ac.th/thai/grad_stdy/Masters/ฝสส/research/3nd/FullPaper/ http://www.stou.ac.th/thai/grad_stdy/Masters/ฝสส/research/3nd/FullPaper/] SS/Oral/O-SS%20007%20นางสาวมาลี%20ปานม่วง.pdf (เข้าถึงวันที่ 30 พฤศจิกายน 2559)

มาลี ปานม่วง. '''''เปรียบเทียบการถอดถอนนายกองค์การบริหารส่วนตำบลโดยประชาชน กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบลโนนแดง อำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิกับองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโก๋น อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน'''''.&nbsp; วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐศาสตรมหาบัณฑิต แขนงวิชาการเมืองการปกครอง สาขาวิชารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2555.

อรทัย ก๊กผล.&nbsp; '''''คู่คิด คู่มือการมีส่วนร่วมของประชาชน สำหรับนักบริหารท้องถิ่น'''''.&nbsp; กรุงเทพฯ: จรัญสนิทวงศ์การพิมพ์, 2552.
<div>
&nbsp;

<u>อ้างอิง</u>
<div id="ftn1">
[[#_ftnref1|[1]]] การตรวจสอบถ่วงดุล (Check and Balance) ตามหลักการประชาธิปไตย จะให้ความสำคัญกับเรื่องการแบ่งแยกอำนาจออกเป็น 3 ฝ่าย คือ ฝ่ายบริหาร ฝ่ายนิติบัญญัติ และฝ่ายตุลาการสามารถดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ใน ม.ร.ว.พฤทธิสาณ ชุมพล และเอก ตั้งทรัพย์วัฒนา.&nbsp; '''''คำและความคิดในรัฐศาสตร์ร่วมสมัย'''''.&nbsp; (กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2551), หน้า 10-24.
</div> <div id="ftn2">
[[#_ftnref2|[2]]] ดู David Altman.&nbsp; '''''Direct Democracy Worldwide'''''.&nbsp; (Cambridge: Cambridge University Press, 2011), p. 4.
</div> <div id="ftn3">
[[#_ftnref3|[3]]] ถ้ากระบวนการดังกล่าวเกิดขึ้นโดยไม่มีผู้ใช้สิทธิเลือกตั้งเข้ามาเกี่ยวข้องในขั้นตอนใดๆในการถอดถอน แต่ผู้ใช้สิทธิถอดถอนเป็นฝ่ายนิติบัญญัติหรือฝ่ายตุลาการ จะเรียกสิ่งที่เกิดขึ้นว่าการกล่าวโทษ (impeachment) ดูในVirginia Beramendi et al. eds.&nbsp; '''''Direct Democracy: The International IDEA Handbook'''''.&nbsp; (Stockholm: International IDEA, 2008), p. 109.
</div> <div id="ftn4">
[[#_ftnref4|[4]]] ดูใน พฤทธิสาณ ชุมพล, มรว. และเอก ตั้งทรัพย์วัฒนา.&nbsp; '''''คำและความคิดในรัฐศาสตร์ร่วมสมัย''''', หน้า 329.
</div> <div id="ftn5">
[[#_ftnref5|[5]]]'''''เพิ่งอ้าง''''', หน้า 330.
</div> <div id="ftn6">
[[#_ftnref6|[6]]] อ้างจาก Beramendi, Virginia et al. eds.&nbsp; '''''Direct Democracy: The International IDEA Handbook''''', p. 110.
</div> <div id="ftn7">
[[#_ftnref7|[7]]] อ้างจาก Table 5.2 Countries with provisions for recall, by type of recall ใน '''''Ibid'''''., p. 115.
</div> <div id="ftn8">
[[#_ftnref8|[8]]] ดู Serda Yilmaz, Yakup Beris, and Rodrigo Serrano-Berthet, “Local Government Discretion and Accountability: A Diagnostic Framework for Local Governance,’ '''''Social Development Working Papers''''' Paper No. 113, July 2008, (Washington, DC: World Bank, 2008), p. 13.
</div> <div id="ftn9">
[[#_ftnref9|[9]]] ดูแผนภาพที่ 4: แสดงขั้นตอนการยื่นคำร้องและการจัดลงคะแนนเสียงถอดถอนใน อรทัย ก๊กผล.&nbsp; '''''คู่คิด คู่มือการมีส่วนร่วมของประชาชน สำหรับนักบริหารท้องถิ่น'''''.&nbsp; (กรุงเทพฯ: จรัญสนิทวงศ์การพิมพ์, 2552), หน้า 69.
</div> <div id="ftn10">
[[#_ftnref10|[10]]] ดูเพิ่มเติมใน '''''เพิ่งอ้าง''''', หน้า 68-70.
</div> <div id="ftn11">
[[#_ftnref11|[11]]] อ้างอิงสถิติดังกล่าวจาก นิจจารีย์ ภาคินปริพรรห์ สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ซึ่งตีพิมพ์บทความในเว็บไซต์เครือข่ายกฎหมายมหาชนไทย (Public LawNet)ใน นิจจารีย์ ภาคินปริพรรห์. “ปัญหากฎหมายในการถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น,”'''''Public Law Net''''', วันที่ 6 ตุลาคม 2555.&nbsp;&nbsp;&nbsp; แหล่งที่มา:[http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1773 http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1773] (เข้าถึงวันที่ 4 ตุลาคม 2559) และตารางที่ 1 สถิติคำร้องขอให้มีการถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น ใน นิจจารีย์ ภาคินปริพรรห์.&nbsp; '''''ปัญหากฎหมายเกี่ยวกับการถอดถอนสมาชิกสภาและผู้บริหารในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น'''''. (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยรามคำแหง, 2555), หน้า 6.
</div> <div id="ftn12">
[[#_ftnref12|[12]]] ข้อมูลในส่วนนี้มีการตรวจสอบความถูกต้องและความน่าเชื่อถือ โดยอาศัยงานวิจัยและบทความวิชาการจำนวนหนึ่งที่กล่าวถึงประเด็นที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ มาลี ปานม่วง, ยุทธพร อิสรชัย และปธาน สุวรรณมงคล, “เปรียบเทียบการถอดถอนนายกองค์การบริหารส่วนตำบลโดยประชาชน กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบลโนนแดง อำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิกับองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโก๋น อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน,” '''''เอกสารประกอบการประชุมเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช'''''<b>''(มสธ.) ครั้งที่ 3''</b>. แหล่งที่มา : http://www.stou.ac.th/thai/grad_stdy/ Masters/ฝสส/research/3nd/FullPaper/SS/Oral/O-SS%20007%20นางสาวมาลี%20ปานม่วง.pdf (เข้าถึงวันที่ 30 พฤศจิกายน 2559), ธีระรัตน์ วงษ์จักร, '''''การมีส่วนร่วมของประชาชนในการปกครองท้องถิ่น'''''<b>'': ศึกษาเฉพาะกรณีการลงคะแนนเสียงเพื่อถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น''</b>.&nbsp; (ภาคนิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการเมืองการปกครอง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2551) อ้างในฉัตรระวี ปริสุทธิญาณ, “อุปสรรคในการลงคะแนนเสียงเพื่อถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น,” '''''จดหมายข่าวสถาบันพระปกเกล้า'''''10, 10 (ตุลาคม 2552):7-8. &nbsp;และ ชรินทร์ สัจจามั่น, “การลงคะแนนเสียงถอดถอนนายก อบต. ก้าวแรกของท้องถิ่นไทยในการสร้างอำนาจทางการเมืองภาคประชาชน,” '''''Public Law Net''''', วันที่ 5 มีนาคม 2550. &nbsp;แหล่งที่มา: [http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1061 http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1061] (เข้าถึงวันที่ 4 ตุลาคม 2559)
</div> <div id="ftn13">
[[#_ftnref13|[13]]] ดูใน มาลี ปานม่วง, ยุทธพร อิสรชัย และปธาน สุวรรณมงคล, “เปรียบเทียบการถอดถอนนายกองค์การบริหารส่วนตำบลโดยประชาชน กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบลโนนแดง อำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิกับองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโก๋น อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน,” '''''เอกสารประกอบการประชุมเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช'''''<b>''(มสธ.) ครั้งที่ 3(The 3<sup>rd</sup> STOU Graduate Research Conference''</b>.วันที่ 3-4 กันยายน 2556, อาคารสัมมนา 1-2&nbsp; มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. หน้า 6.&nbsp; แหล่งที่มา : http://www.stou.ac.th/thai/grad_stdy/ Masters/ฝสส/research/3nd/FullPaper/SS/Oral/O-SS%20007%20นางสาวมาลี%20ปานม่วง.pdf (เข้าถึงวันที่ 30 พฤศจิกายน 2559)
</div> <div id="ftn14">
[[#_ftnref14|[14]]] อ้างอิงจากบทความของ ชรินทร์ สัจจามั่น เจ้าหน้าที่วิเคราะห์นโยบายและแผน กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย ซึ่งตีพิมพ์บทความในเว็บไซต์เครือข่ายกฎหมายมหาชนไทย (Public LawNet)ใน ชรินทร์ สัจจามั่น, “การลงคะแนนเสียงถอดถอนนายก อบต. ก้าวแรกของท้องถิ่นไทยในการสร้างอำนาจทางการเมืองภาคประชาชน,” '''''Public Law Net''''', วันที่ 5 มีนาคม 2550. &nbsp;แหล่งที่มา: [http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1061 http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1061] (เข้าถึงวันที่ 4 ตุลาคม 2559)
</div> <div id="ftn15">
[[#_ftnref15|[15]]] ตัวอย่างเช่นวิทยานิพนธ์ของ มาลี ปานม่วง. '''''เปรียบเทียบการถอดถอนนายกองค์การบริหารส่วนตำบลโดยประชาชน กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบลโนนแดง อำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิกับองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโก๋น อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน'''''.&nbsp; (วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐศาสตรมหาบัณฑิต แขนงวิชาการเมืองการปกครอง สาขาวิชารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2555)
</div> </div> 
[[Category:ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการปกครองท้องถิ่น]]